Της Έλενας Παντελακάκη,
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) —Διεθνώς Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)— αποτελεί μια συνήθης νευροβιολογική διαταραχή που προκαλεί διάσπαση της προσοχής, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα. Η συγκεκριμένη διαταραχή εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και κατά ένα σημαντικό ποσοστό ακολουθεί το άτομο και στην ενήλικη ζωή του. Τα άτομα με ΔΕΠ-Υ βιώνουν καθημερινά δυσκολίες, λόγω των πολλαπλών απαιτήσεων της κοινωνίας, που έχουν αντίκτυπο στη συμπεριφορά τους, στις κοινωνικές επαφές, στην ψυχική τους υγεία και γενικά στην ομαλή προσωπική τους εξέλιξη. Στο συγκεκριμένο άρθρο, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ στο πλαίσιο της σχολικής διδασκαλίας, καθώς και στους τρόπους ορθής και αποτελεσματικής διαχείρισης της ΔΕΠ-Υ από τους εκπαιδευτικούς φορείς.
Ορισμένα από τα χαρακτηριστικά ενός μαθητή με ΔΕΠ-Υ είναι τα εξής:
- Μιλάει πολύ κατά τη διάρκεια του μαθήματος.
- Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του στο μάθημα.
- Αφήνει στη μέση τις σχολικές εργασίες του.
- Καθυστερεί να αρχίσει και να ολοκληρώσει τις εργασίες του.
- Τα κείμενά του δεν έχουν συνοχή.
- Κάνει συχνά λάθη απροσεξίας και βιασύνης.
- Αποφεύγει να ασχοληθεί με δύσκολες ασκήσεις.
- Δυσκολεύεται να οργανώσει τα καθήκοντά του.
Σχετικά με τον γραπτό λόγο, οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ παρουσιάζουν δυσκολίες στην παραγωγή ενός κειμένου. Κάνουν αρκετά ορθογραφικά λάθη και δεν αφήνουν κενά ανάμεσα στις λέξεις, καθιστώντας την ανάγνωση των γραπτών τους δύσκολη. Σε πολλές, επίσης, περιπτώσεις δυσκολεύονται με την αντιγραφή. Στο επίπεδο της ανάγνωσης, τείνουν να παραλείπουν λέξεις ή και ολόκληρες προτάσεις. Διαβάζουν λάθος λέξεις ακόμα και όταν τις συναντούν πολλές φορές μέσα σε ένα κείμενο. Συνήθως διαβάζουν αργά χωρίς να δίνουν βαρύτητα στα σημεία στίξης.
Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας μαθητής με ΔΕΠ-Υ, κατά τη διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας, είναι πολλές και σε καμία περίπτωση δε θα έπρεπε να σταθούν τροχοπέδη στην προσωπική εξέλιξη του παιδιού, καθώς και στη σχολική του επίδοση. Για αυτόν τον σκοπό, είναι σημαντική η ευαισθητοποίηση επί του θέματος και η δράση των εκπαιδευτικών φορέων.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού καθίσταται πολύ σημαντικός, τόσο στον εντοπισμό όσο και στην αποτελεσματική διαχείριση των παιδιών με ΔΕΠ-Υ. Αρκετά συχνά, ο εκπαιδευτικός είναι το άτομο που εντοπίζει πρώτο τις μαθησιακές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ, λόγω της καθημερινής τριβής με το παιδί στο σχολικό περιβάλλον. Αφού ακολουθήσει η έγκυρη διάγνωση του μαθητή με ΔΕΠ-Υ, ο εκπαιδευτικός οφείλει να συνεργαστεί με το παιδί, τους γονείς και τους ειδικούς, με σκοπό την αποτελεσματική αντιμετώπιση των δυσκολιών. Επίσης, είναι σημαντική η ενημέρωση όλων των εκπαιδευτικών του σχολείου για τη διάγνωση μαθητών με ΔΕΠ-Υ, ώστε να μην αξιολογούν αρνητικά τη συμπεριφορά και τη σχολική επίδοση τους εκλαμβάνοντάς την ως έλλειψη ενδιαφέροντος και τεμπελιάς.
Κομβικό σημείο αποτελεί η δημιουργία ενός ασφαλούς σχολικού περιβάλλοντος, προσαρμοσμένο στις ανάγκες των μαθητών με ΔΕΠ-Υ. Η οργάνωση του χώρου της σχολικής τάξης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη συγκέντρωση των μαθητών με ΔΕΠ-Υ. Συγκεκριμένα, οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ θα ήταν καλό να τοποθετούνται στα μπροστινά θρανία, ώστε να έχουν άμεση οπτική επαφή με τον εκπαιδευτικό και να αποφεύγεται η διάσπαση της προσοχής τους. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος, ο εκπαιδευτικός είναι καλό να οργανώνει τη διδακτέα ύλη σε ενότητες και να ενημερώνει τους μαθητές για τον τρόπο διεξαγωγής του μαθήματος, προσφέροντας συμπληρωματικά υποστηρικτικό υλικό, με σκοπό να αποφεύγεται η σύγχυση και να καθίσταται εύκολη η κατανόηση του μαθήματος. Επίσης, οι σχολικές εργασίες χρειάζεται να χωρίζονται σε μικρότερα μέρη. Τέλος, ένα καθοριστικό βήμα στη μαθησιακή διαδικασία αποτελεί η ανακεφαλαίωση των προηγούμενων μαθημάτων, ώστε οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ να έχουν τη δυνατότητα να συνδέσουν τις προηγούμενες με τις πρόσφατες πληροφορίες και να οργανώσουν τον τρόπο σκέψης τους.
Το εκπαιδευτικό περιβάλλον συμβάλλει σημαντικά στη διαμόρφωση προσωπικοτήτων, δεδομένης της μεγάλης επιρροής που ασκεί στα νεαρά άτομα από τη νηπιακή κιόλας ηλικία. Συνεπώς, το σχολείο είναι σημαντικό να αποπνέει ασφάλεια στους μαθητές του και να τους παρέχει την ελευθερία να αναπτυχθούν με το δικό τους μοναδικό τρόπο, αναλαμβάνοντας καθοδηγητικό και βοηθητικό ρόλο στις μαθησιακές δυσκολίες των παιδιών, αποτρέποντας, παράλληλα, την ένταξή τους στο κοινωνικό περιθώριο.
Ένα παράδειγμα που αξίζει να αναφερθεί είναι εκείνο του διάσημου εφευρέτη Thomas Edison, ο οποίος είχε ΔΕΠ-Υ. Ο Thomas Edison ήταν ο εφευρέτης του λαμπτήρα. Κατά τη διάρκεια των παιδικών του χρόνων και ειδικότερα κατά τη σχολική του φοίτηση, η μητέρα του παρατήρησε ότι η δημιουργικότητα και η ενεργητικότητα του γιου της περιορίζονταν αισθητά. Εκείνα τα χρόνια βέβαια δεν ήταν γνωστή η ΔΕΠ-Υ. Αποφάσισε, λοιπόν, να διακόψει τη φοίτησή του στο σχολείο, το οποίο θα τον οδηγούσε στο σχολικό περιθώριο, και του παρείχε τη δυνατότητα να διδάσκεται στο σπίτι μέσω βιβλίων και πρακτικών πειραμάτων. Αργότερα, του δόθηκε η ελευθερία να κατευθύνει ο ίδιος την εκπαίδευσή του, με αποτέλεσμα το όνομά του να μείνει ανεξίτηλο στο πέρασμα του χρόνου.
Καθίσταται, λοιπόν, φανερό πως η ευαισθητοποίηση, καθώς και η κατάλληλη ενημέρωση για τη ΔΕΠ-Υ όλων των φορέων που απαρτίζουν την κοινωνία, όπως και των πολιτών, αποτελούν σημεία ύψιστης σημασίας. Είναι σημαντικό οι γονείς, τα παιδιά, όπως επίσης οι ειδικοί και εκπαιδευτικοί φορείς να μεριμνήσουν είτε με τη μεταξύ τους συνεργασία είτε ατομικά, ώστε να αντιμετωπισθεί σε σημαντικό βαθμό η κοινωνική περιθωριοποίηση και να δημιουργηθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες για την προσωπική, αλλά και κοινωνική εξέλιξη των μαθητών με ΔΕΠ-Υ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μεταπτυχιακή εργασία με Θέμα: Παιδιά σχολικής ηλικίας με ΔΕΠ-Υ: Στρατηγικές παρέμβασης με χρήση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και νέων τεχνολογιών: βιβλιογραφική ανασκόπηση, Μουτσούνης Ιωάννης, Αιγάλεω 2022, διαθέσιμο εδώ
- Τι είναι η ΔΕΠΥ; Πανελλήνιο Σωματείο Ατόμων με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), διαθέσιμο εδώ
- Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, neuraxpharm.com, διαθέσιμο εδώ
