Της Μαρίας Αλμασίδου,
482: Γεννήθηκε στο Ταυρίσιο της Δαρδανίας ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α΄, που βασίλευσε στο Βυζάντιο από το 527 έως το 565. Το όνομά του συνδέθηκε άρρηκτα με την εδαφική επέκταση της αυτοκρατορίας, τα μεγαλοπρεπή έργα, καθώς και με τις φορολογικές και νομοθετικές ρυθμίσεις.
Το αρχικό του όνομα ήταν Πέτρος Σαββάτιος. Εγκατέλειψε σύντομα τη γενέτειρά του κι εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου μαθήτευσε δίπλα σε φημισμένους δασκάλους. Διδάχτηκε, ακόμη, την ελληνική γλώσσα και εντάχθηκε στις «σχολές», που ήταν μονάδα της αυτοκρατορικής φρουράς. Σύντομα ξεχώρισε για τις ιδιαίτερες ικανότητές του και την οξυδέρκειά του. Μάλιστα, υπήρξε έμπιστος συνεργάτης του θείου του, Ιουστίνου Α΄, ο οποίος τον υιοθέτησε και του έδωσε το όνομα Πέτρο Σαββάτιο Ιουστινιανό. Αυτό το τελευταίο όνομα επέλεξε να χρησιμοποιεί και τελικά με αυτό έμεινε και στην ιστορία.
Ανακηρύχθηκε Αύγουστος και συναυτοκράτορας την άνοιξη του 527, έχοντας αναλάβει στο παρελθόν διάφορα αξιώματα. Η εξουσία πέρασε τελικά εξολοκλήρου στα χέρια του, την 1η Αυγούστου του ίδιου έτους. Σημείο αναφοράς ήταν ο γάμος του με τη Θεοδώρα, ο οποίος ξεσήκωσε θυελλώδεις αντιδράσεις. Πέρα από τον θείο του, ούτε ο λαός ήθελε αυτόν τον γάμο, καθότι η Θεοδώρα είχε τη φήμη της αμαρτωλής. Ο Ιουστινιανός, ωστόσο, ήταν ανένδοτος και τελικά παντρεύτηκε τη Θεοδώρα, η οποία άσκησε μεγάλη επιρροή πάνω του και του συμπαραστάθηκε στις δύσκολες στιγμές της βασιλείας του.
Το σημαντικότερο επίτευγμα του Ιουστινιανού ήταν η κωδικοποίηση του ρωμαϊκού δικαίου. Ο «Κώδιξ», οι «Πανδέκτες» και οι «Εισηγήσεις», δημοσιεύτηκαν στη λατινική γλώσσα, ενώ οι «Νεαρές» στην ελληνική. Παράλληλα, φρόντισε ιδιαίτερα για την ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας, ενώ κατασκεύασε πολλά οχυρωματικά και αμυντικά έργα, υδραγωγεία, γέφυρες, λιμάνια, ανάκτορα κ.λπ. Το σπουδαιότερο, όμως, δημιούργημά του που αποτέλεσε και παραμένει λαμπρό μνημείο της βυζαντινής αυτοκρατορίας, είναι ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, που εγκαινιάστηκε στις 27 Δεκεμβρίου του 537. Ο ναός σχεδιάστηκε και χτίστηκε από τον Ανθέμιο και τον Ισίδωρο.
Το 529, έκλεισε τη σχολή των Αθηνών, που υπήρξε για χρόνια το κέντρο της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας. Παράλληλα, εκχριστιανίστηκαν λαοί της δυτικής Μικράς Ασίας, της Λυδίας, της Καρίας, Αιθιοπίας, Συρίας, Αιγύπτου αλλά και βαρβαρικοί λαοί. Παρά τις πολλές επιτυχίες του, ο Ιουστινιανός ήρθε αντιμέτωπος το 532 με μία μεγάλη εσωτερική κρίση, πρόκειται για τη γνωστή «Στάση του Νίκα». Όλα ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 532, όταν μία ομάδα απεσταλμένων Ελλήνων διαμαρτυρήθηκε για τις κοινωνικές διακρίσεις. Ο Ιουστινιανός τους απείλησε με αυστηρή τιμωρία, ενώ οι Βένετοι επιχείρησαν να υπερασπιστούν τον αυτοκράτορα. Η άλλη μεγάλη φατρία ήταν οι Πράσινοι.
Ξέσπασαν οδομαχίες, τις οποίες οι Αρχές κατέστειλαν. Ορισμένοι θανατώθηκαν, ενώ 2 κατάφεραν να δραπετεύσουν. Η καταστολή αυτή είχε ως αποτέλεσμα να ενωθούν οι Πράσινοι και οι Βένετοι και να εξεγερθούν διαμαρτυρόμενοι για την υπερβολική φορολόγηση.
Ορισμένα πλήθη απελευθέρωσαν τους κρατούμενους και πυρπόλησαν τον ναό της Αγίας Σοφίας καθώς κι ένα μέρος του παλατιού του αυτοκράτορα. Από το σύνθημα «Νίκα», πήρε το όνομά της και η επανάσταση. Αποτέλεσμα της εξέγερσης αυτής ήταν να ανακηρυχτεί αυτοκράτορας ο Υπάτιος. Στην έκβαση της επανάστασης καθοριστική ήταν η παρέμβαση της Θεοδώρας, η οποία απέτρεψε τον Ιουστινιανό από το να φύγει από την Κωνσταντινούπολη και τον προέτρεψε να αναλάβει τα ηνία της κατάστασης.
Πράγματι, ο Ιουστινιανός ανέθεσε στον στρατηγό Βελισάριο την αποκατάσταση της τάξης, ο οποίος μαζί με τον στρατηγό Μούνδο συγκέντρωσαν όσα μισθοφορικά στρατεύματα μπόρεσαν και κινήθηκαν προς τον ιππόδρομο. Εκεί συντελέστηκε μία από τις μεγαλύτερες σφαγές της βυζαντινής ιστορίας, καθώς 30.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Στη συνέχεια συνελήφθη και εκτελέστηκε ο Υπάτιος έπειτα από προτροπή της Θεοδώρας, ενώ προσωρινά εξοντώθηκαν οι Πράσινοι και οι Βένετοι. Όλο αυτό οδήγησε στην αύξηση του κύρους του Ιουστινιανού.
Μετά την καταστολή της επανάστασης, ο Ιουστινιανός αφοσιώθηκε στην υλοποίηση των σχεδίων του, την επέκταση, δηλαδή, της αυτοκρατορίας στα παλιά της όρια, κάτι όμως που δεν ήταν καθόλου εύκολο. Έπρεπε να αντιμετωπίσει τους Βανδάλους, τους Οστρογότθους, τους Βησιγότθους, τους Σάξονες και τους Φράγκους. Παρ’ όλα αυτά ακολούθησαν νικητήριες εκστρατείες με επικεφαλής τον Βελισάριο, ο οποίος κατατρόπωσε τους Βανδάλους και κατέκτησε την Καρχηδόνα, έδιωξε τους Οστρογότθους και κατέλαβε την Ιταλία και τέλος κατατρόπωσε και τους Γότθους,
Ο Ιουστινιανός είχε από την αρχή σαν όραμα την ανασύσταση του ρωμαϊκού κράτους και την εξάπλωση της ορθοδοξίας σε όλη την αυτοκρατορία, κάτι που μέσα από τις εκστρατείες του πέτυχε ως έναν βαθμό. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολήθηκε κυρίως με θρησκευτικά θέματα. Μετά τον θάνατο της Θεοδώρας έπεσε σε κατάθλιψη και τελικά στις 14 Νοεμβρίου 565, υπέστη καρδιακή προσβολή. Για τον Ιουστινιανό, υπάρχει πληθώρα βιβλιογραφίας, πολλοί μάλιστα του καταλογίζουν τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων και τονίζουν τη σκοτεινή πλευρά του. Πράγματι, η βασιλεία του δεν ήταν αναίμακτη. Ωστόσο, με την πολιτική του και τα έργα του κατάφερε να αφήσει ανεξίτηλο στίγμα στη βυζαντινή ιστορία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ιουστινιανός: Ένας σπουδαίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, protothema.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Ιουστινιανός Α΄, worldhistory.org, Διαθέσιμο εδώ
