Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
«Είμαστε αστρόσκονη» μια φράση που συνήθιζε να χρησιμοποιεί ο αείμνηστος και καταξιωμένος αστροφυσικός Διονύσης Σιμόπουλος, εννοώντας πως τόσο τα στοιχεία που αποτελούν το ανθρώπινο σώμα όσο κάτι τι που υπάρχει γύρω μας προέρχεται από υλικά που συντέθηκαν στο σύμπαν και τους αστέρες, ύστερα από μια μακρά διαδικασία. Έτσι, λοιπόν, γίνεται φανερό πως και ο άνθρωπος είναι συνδεδεμένος με το σύμπαν περισσότερο από όσο θα περίμενε, κι όμως κατά γενική ομολογία δεν γνωρίζουμε όσα θα έπρεπε γι’ αυτό και το πώς δημιουργήθηκε και κατ’ επέκταση πώς δημιουργηθήκαμε κι εμείς οι ίδιοι.
Μια τέτοια προσπάθεια προσέγγισης της ιστορίας για την δημιουργία και εξέλιξη του σύμπαντος εμπεριέχεται στο βιβλίο του David Baker Σύντομη ιστορία του κόσμου που διατίθεται από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού. Ο Αυστραλός συγγραφέας είναι ο πρώτος ιστορικός που έλαβε το διδακτορικό τίτλο πάνω στον κλάδο της Μεγάλης Ιστορίας, στον οποίο εμπεριέχονται μελέτες για την δημιουργία και εξέλιξη του σύμπαντος φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας, καλύπτοντας στην ουσία όλη την ιστορία του κόσμου. Έχει πραγματοποιήσει ομιλίες και διαλέξεις σε διάφορα πανεπιστήμια ανά τον πλανήτη, ενώ είναι και επισκέπτης λέκτορας στο Paris-Sorbonne. Ο απλός και κατανοητός τρόπος με τον οποίο αναλύει τα γεγονότα τον έχουν κάνει γνωστό και αγαπητό στο κοινό. Μάλιστα, συνεργάζεται και με γνωστούς YouTubers, οι οποίοι παράγουν ανάλογο περιεχόμενο, όπως ο Simon Whistler και οι John και Hank Green (μέσα από την σειρά Crash Course Big History).
Η ιστορία μας, λοιπόν, ξεκινάει λίγο παλιά, περίπου 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, την στιγμή δημιουργίας του σύμπαντος μέσα από την Μεγάλη Έκρηξη, το γνωστό Big Bang. Με αυτόν τον τρόπο αρχίζει και η ιστορία των πάντων με τον συγγραφέα να μας περιγράφει την απλότητα που υπήρχε τις πρώτες αυτές στιγμές –ή καλύτερα τα πρώτα κλάσματα του δευτερολέπτου– και το πώς άρχισαν να σχηματίζονται συνθετότερες μορφές, με τη δημιουργία των πρώτων χημικών στοιχείων έως την γέννηση των νεφελωμάτων και των άστρων. Έπειτα, καθώς διαστέλλονταν το σύμπαν, συναντάμε και πιο σύνθετες μορφές όπου κάνουν την εμφάνισή τους πλανήτες, τα ηλιακά συστήματα, γαλαξίες και σμήνοι γαλαξιών. Μέσα από αυτές τις διεργασίες προέκυψε και η Γη μας, με τον Baker να χαρακτηρίζει αυτή την πρώτη περίοδο ως Άβια Φάση, δηλαδή το διάστημα από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν έως τα 3,8 δισεκατομμύρια, μέχρι και τη δημιουργία της Γης.
Η εξιστόρηση, ωστόσο, δεν περιορίζεται μόνο στην συμπαντική δημιουργία, αλλά περνάει και στον σχηματισμό του πλανήτη μας και τα πρώτα βήματα που άρχισε να κάνει δειλά δειλά η ζωή σε αυτόν. Μάλιστα, αυτό που είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο και επισημαίνει και ο ίδιος ο ιστορικός είναι η ομοιότητα της δημιουργίας του σύμπαντος με την εμφάνιση και εξέλιξη της ζωής, το πώς δηλαδή από τα πιο απλά στοιχεία περνάμε στα συνθετότερα, εν προκειμένω από τους μονοκύτταρους οργανισμούς, στους πολυκύτταρους, στα μικρόβια κ.ο.κ. φτάνοντας σε πολύπλοκα συστήματα ζωής, όπως τα ζώα. Το διάστημα αυτό το αναφέρει ως Έμβια Φάση την οποία τοποθετεί από τα 3,8 δισεκατομμύρια –με την εμφάνιση της πρώτης μικροσκοπικής ζωής στα βάθη των ωκεανών– έως τα 315.000 χρόνια πριν, σχεδόν χθες θα έλεγε κανείς χαριτολογώντας.
Μέσα από όλες αυτές τις πολύπλοκες και σύνθετες διεργασίες προέκυψε και ο άνθρωπος, ο οποίος αν και καταλαμβάνει ένα ελάχιστο χρονικό σημείο στην ιστορία του σύμπαντος δεν θα μπορούσε να λείπει από την αφήγησή μας. Ο άνθρωπος με την σειρά του ξεκίνησε κι αυτός από πιο απλά βήματα όντας στην αρχή κυνηγός και τροφοσυλλέκτης με μια νομαδική ζωή για να φτάσει στο επαναστατικό σημείο της γεωργίας φτιάχνοντας τις πρώτες σταθερές κοινότητες, τα χωριά και έπειτα τις πόλεις όπου θα εδραιωνόταν, εξελισσόταν και θα αναπτυσσόταν ο πολυποίκιλος πολιτισμός του. Ο Baker αποκαλεί την περίοδο αυτή ως Πολιτισμική Φάση εντάσσοντάς την από το 315.000 έως τις μέρες μας, περικλείοντας με αυτόν τον τρόπο όλη την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Κλείνοντας, αξιοσημείωτο είναι πως ο Αυστραλός συγγραφέας δεν περιορίζεται μόνο στο παρελθόν, αλλά παραθέτει και τις απόψεις του για το μέλλον που θα έχει τόσο η ανθρωπότητα όσο και το ίδιο το σύμπαν, που θα συνεχίζει ακάθεκτο να διαστέλλεται. Όλα αυτά κι άλλα πολλά στοιχεία θα έχει την δυνατότητα να διαβάσει ο αναγνώστης μέσα από τις σελίδες του εν λόγω πονήματος όπου τα πάντα αναπτύσσονται με έναν απλό και κατανοητό τρόπο, ενώ η παρουσία σχεδιαγραμμάτων, πινάκων και εικόνων κάνουν την εμπειρία της ανάγνωσης ακόμα πιο ελκυστική.
