Της Μαίρης Μορέλλα,
Η δημιουργία μέσα από διάφορες μορφές τέχνης αποτελεί για πολλούς ανθρώπους ένα είδος εναλλακτικής «θεραπείας». Ζωγραφική, ποίηση, μουσική, κρατούν το «εισιτήριο» για ένα ταξίδι πέρα από την πραγματική ζωή και τις έγνοιες της. Είναι άλλωστε γνωστό ότι η τέχνη αποτελεί μορφή έκφρασης, συμπεριλαμβανομένων των συναισθημάτων που κρύβονται στον ψυχικό κόσμο του δημιουργού. Αρκετοί είναι εκείνοι που κατόρθωσαν να μετατρέψουν την «θηλιά» μιας ψυχικής ασθένειας σε μοναδικά έργα, εκφράζοντας μέσα από την παραγωγή τέχνης, τις «δυσλειτουργικές» σκέψεις που τους βασάνιζαν.
Μέσα στο χάος της απελπισίας και του αρνητισμού, αναζητούν έναν τρόπο διαφυγής και λύτρωσης από τον ίδιο τον εαυτό. Συναισθήματα και σκέψεις αποτυπώνονται με «χάρη» στο χαρτί, συνθέτοντας εικόνες γεμάτες χρώματα, που κάθε άλλο παρά ζοφερές μοιάζουν. Ο καλλιτέχνης Vincent Van Gogh, υποφέροντας από κατάθλιψη και άγχος, άφησε πίσω του σημαντικά έργα, άξια θαυμασμού. Γνωστός για την ιδιότυπη τεχνική του στη ζωγραφική, χρησιμοποιώντας φωτεινά χρώματα τοποθετώντας τα στον καμβά με «απλωτές» πινελιές, συνήθιζε να αποτυπώνει τοπία. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του είναι παρών μέσα σε κάθε πίνακα, χωρίς να προδίδει πολλές λεπτομέρειες για την φύση της ψυχικής του ασθένειας. Μετατρέποντας την «αδυναμία» του σε δύναμη, ο Van Gogh, ταξιδεύει με το πινέλο και τα χρώματά του από πόλεις σε αγρούς και από το ένα πορτρέτο στο άλλο, συνθέτοντας μια αξιοσημείωτη συλλογή έργων.
Ο Mark Rothko θεωρείται ένας από τους καλλιτέχνες που άσκησε την μεγαλύτερη επιρροή στο ρεύμα του μοντέρνου αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Η κατάθλιψη και ο αλκοολισμός δεν στάθηκαν εμπόδιο στο να δημιουργήσει πολύχρωμους πίνακες με στόχο την αποτύπωση των «βασικών», σύμφωνα με τον ίδιο, ανθρωπίνων συναισθημάτων. Αρκετοί θα αναφέρουν πως τα έργα του δεν είναι παρά μόνο ένα μείγμα από διάφορα χρώματα, μιας και όντως δεν απεικονίζεται κάποια φιγούρα ή κάποιο υπαρκτό στοιχείο γενικότερα. Ωστόσο, τα χρώματα στους πίνακες είναι συνδυασμένα με τέτοια αρμονία, που μεταδίδουν το αίσθημα της ηρεμίας στον θεατή, θέτοντάς τον σε ένα βαθύτερο αναστοχασμό για το νόημα της εικόνα. Τα χρώματα, η λιτότητα και η γαλήνη των έργων, έρχονται σε αντίθεση με τον ψυχικό κόσμο του καλλιτέχνη και ίσως, μέσα από αυτά να προσπαθεί να «ξετυλίξει» το μπερδεμένο κουβάρι μέσα του.
Ο εσωτερικός κόσμος άλλοτε αποτυπώνεται με χρώματα σε έναν καμβά και άλλοτε με λέξεις σε ένα απλό φύλλο χαρτί.
Περπατώντας αργά στη προκυμαία,
«υπάρχω;» λες, κι ύστερα: «δεν υπάρχεις!»
Φτάνει το πλοίο. Υψωμένη σημαία.
Ίσως έρχεται ο κύριος Νομάρχης.
Έγραψε ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης. Η πολυτάραχη ζωή του, τον οδήγησε να υιοθετήσει μια διαφορετική στάση απέναντι στη ζωή και σε ό,τι εκείνη περιλαμβάνει. Η θλίψη και η απελπισία έγιναν καθημερινότητα και η ποίηση παρηγοριά στη δυστυχία του. Με έναν παραστατικό τρόπο γραφής, γεμάτο με κρυφά μηνύματα και αδιαφανείς παρομοιώσεις, ο Καρυωτάκης κατέκρινε τις συνήθειες τις εποχής εκείνης και παρουσίαζε την ζωή ως ένα βασανιστικό ταξίδι. Ακόμη και το ποίημα Τα γράμματα σου που έγραψε για την αγαπημένη του, έχει μια πένθιμη νότα, μπλέκοντας το όμορφο συναίσθημα του έρωτα με την ματαιοδοξία.
Η τέχνη αδιαμφισβήτητα αποτελεί σανίδα σωτηρίας για εκείνους που την αναζητούν και ψάχνουν τρόπους διαφυγής από τις «μαύρες» τους σκέψεις. Μέσα από την ανάγκη για έκφραση, γεννούνται αριστουργήματα τα οποία είτε παρουσιάζουν επακριβώς τα συναισθήματα του δημιουργού, είτε μεταδίδουν κρυφά νοήματα, προσπαθώντας με «κομψότητα» να παραπλανήσουν από την πραγματικότητα. Όπως και να ‘χει, η δημιουργία τέχνης είναι θεραπευτική, όπως και τα έργα που αυτή προσφέρει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
-
6 Famous Artists Who Struggled with Mental Illness, 1000museums.com, διαθέσιμο εδώ
