Του Θανάση Μάριζα,
Την επιβεβαίωσή της πως η Ελλάδα ανταποκρίνεται στις ευρωπαϊκές απαιτήσεις περί κράτους δικαίου έδωσε η Αντιπρόεδρος Αξιών και Διαφάνειας της Κομισιόν, Věra Jourová, έπειτα από συνάντησή της τόσο με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, όσο και με μέλη του επιτελείου του, όπως ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, και ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης. Το ανωτέρω αποτέλεσμα κρίθηκε ιδιαίτερα πολύτιμο από την υπάρχουσα Κυβέρνηση, στον απόηχο πολλαπλών προκλήσεων προς τη συγκεκριμένη διάσταση στην Ελλάδα.
Όλα καλά, λοιπόν. Η Jourová, εξάλλου, θεωρείται ειδήμων στον συγκεκριμένο τομέα. Ιδίως εφόσον προετοιμάζεται να αναλάβει και πάλι καθήκοντα Επιτρόπου της Δικαιοσύνης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το κατ’ εξοχήν ενωσιακό αξίωμα για θέματα κράτους δικαίου. Κι όμως, παρά την όποια εμπιστοσύνη στις δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς το αγαθό της Δημοκρατίας, αξίζει να πραγματοποιηθεί μια πιο προσεκτική ματιά στο προαναφερθέν συμπέρασμα.
Πρώτα απ’ όλα, η ίδια η επίσκεψη της Jourová έγινε στα πλαίσια ενός «τουρ δημοκρατίας», το οποίο επιχειρεί να επιτύχει διττό στόχο: αφενός, την ολοκλήρωση της ετήσιας ενωσιακής αναφοράς, σχετικά με την κατάσταση της Δημοκρατίας στο εκάστοτε κράτος-μέλος και, αφετέρου, την επιβεβαίωση πως τα πάντα βαίνουν ομαλά στον δρόμο προς τις κάλπες του Ιουνίου. Έτσι, αποκτά περισσότερο χαρακτήρα «τσεκαρίσματος του κουτακιού», μιας τυπικής και σχεδόν αναπόφευκτης διαδικασίας. Δε γίνεται, εξάλλου, να επιτραπούν τυχόν «αναταράξεις» μια ανάσα πριν τις επικείμενες Ευρωεκλογές.
Δεύτερον, το ελληνικό κράτος έχει ακόμα δρόμο μπροστά του. Οι δεσμεύσεις Μαρινάκη, παραδείγματος χάριν, περί συνολικής ενίσχυσης των Μ.Μ.Ε. και της δημοσιογραφικής ασφάλειας, έρχονται έπειτα από πολύκροτες και ορθώς καταγεγραμμένες αδυναμίες της χώρας στην εξασφάλιση της ελευθερίας του Τύπου. Η λήψη τέτοιων μέτρων αποτελεί ναι μεν μεταστροφή προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά αυτό που μετράει πρέπει να είναι η ουσιαστική αποτελεσματικότητά του σε βάθος χρόνου. Ας μην πανηγυρίσουμε προτού καν… μπει το γκολ.
Τρίτον, η Κυβέρνηση έσπευσε να αξιοποιήσει τους επαίνους της Jourová, ως «την καλύτερη απάντηση στην αντιπολίτευση». Λογικό κι επόμενο να επιδιώκεται η προώθηση μιας φαινομενικής πολιτικής νίκης, θα πει κανείς, ειδικά έπειτα από τις πολλαπλές αντιπολιτευτικές φωνές για το αντίθετο. Ωστόσο, δε θα έπρεπε η συντήρηση του κράτους δικαίου να θεωρείται ως καθήκον αυτονόητο (κι άρα όχι άξιο «χτυπημάτων στην πλάτη») για ένα ευρωπαϊκό κράτος; Επίσης, οι προαναφερθείσες αντιθετικές φωνές (παρά τις όποιες πολιτικές τους σκοπιμότητες) δε θα έπρεπε να λειτουργούν ως «συναγερμοί», όταν προκύπτουν μέσα από γνωστές και σοβαρές αποδείξεις φθοράς (υποκλοπές, σκάνδαλο e-mail, Τέμπη κ.λπ.) των ελληνικών δημοκρατικών μηχανισμών;
Τέταρτον, μέσα σε ένα ευρύτερο κλίμα οπισθοδρόμησης της Δημοκρατίας στη Γηραιά Ήπειρο, η έγκριση από όργανα και άλλα κράτη που αντιμετωπίζουν, παράλληλα, τις δικές τους ελλείψεις δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται ως καθολική. Εξάλλου, η «χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία» (όπως χαρακτηριστικά ανέφερε και η Jourová) δε θα έπρεπε να προασπίζει το αγαθό αυτό ως οικουμενική ανθρώπινη απαίτηση και να λειτουργεί ως «φωτεινός φάρος» για τα υπόλοιπα κράτη, αντί να στοχεύει απλώς στην τυπική συμμόρφωση με συγκεκριμένους κανονισμούς γραφειοκρατικού χαρακτήρα;
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, οι Ευρωεκλογές του φετινού καλοκαιριού σαφώς και αποτελούν μια ευρωπαϊκή αφορμή για επιβεβαίωση πως (τουλάχιστον στα χαρτιά) οι ενωσιακοί θεσμοί «δουλεύουν ρολόι». Θεωρείται προτιμότερο, πάντως, οι εν λόγω εκλογές πράγματι να αποτελέσουν ένα έναυσμα για ουσιαστική βελτίωση κι όχι μονάχα μια χρονική συγκυρία, για χάρη της οποίας πρέπει γρήγορα να συμμαζευτούν τα τρωτά σημεία ενός πολύπαθου κράτους δικαίου. Όπως συνήθως, έτσι και τώρα, ο χρόνος θα αποτελέσει τον ύστατο κριτή, αναδεικνύοντας το εάν η Ελλάδα του σήμερα αποτελεί άξιο συνεχιστή της δημοκρατικής της παράδοσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κυβέρνηση: Εκλεισε το μέτωπο με Ε.Ε., Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Věra Jourová to step in as EU justice chief, Politico, διαθέσιμο εδώ
- Prime Minister Kyriakos Mitsotakis’ meeting with Vice President of the European Commission Věra Jourová, Πρωθυπουργός Ελληνικής Δημοκρατίας, διαθέσιμο εδώ
- 2024 Rule of Law Report, European Commission, διαθέσιμο εδώ
- Opening remarks by Vice-President Jourová at Democracy Tour Event: The Eleventh Hour to Strengthen Democracy in the EU?, European Commission, διαθέσιμο εδώ
- World Press Index 2023: Greece, Reporters Without Borders, διαθέσιμο εδώ
