Της Βαλέντιας Γιαννακοπούλου,
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος του κειμένου που αφορά τον Carl Jung, θα αναλύσουμε τα δύο τελευταία αρχέτυπα και θα τα παρουσιάσουμε ενδελεχώς. Βεβαίως, αν κάποιος επιθυμεί να διαβάσει για τα υπόλοιπα αρχέτυπα μπορεί να τα βρει στο Δεύτερο Μέρος.
Η Περσόνα
Το αρχέτυπο της Περσόνας αφορά τις διάφορες ενδυμασίες που φορά το Εγώ μας, ως προς τις διάφορες περιστάσεις και περιβάλλοντα που καλούμαστε να δράσουμε. Είναι το αποτέλεσμα μιας σύμβασης, από τη μία από πλευράς της προσωπικότητάς μας και από την άλλη, με τις αποδεκτές νόρμες του εκάστοτε περιβάλλοντος. Το νέο στοιχείο που προκύπτει από τη σύμβαση αυτή, είναι η κατασκευή μιας κοινωνικής μάσκας που μας επιτρέπει να επικοινωνήσουμε και να αλληλοεπιδράσουμε με τους ανθρώπους και τον κόσμο γύρω μας. Για παράδειγμα, ο ρόλος της μητέρας, της συζύγου, του δασκάλου, της ερωμένης, του ιερέα, του σοφού κ.α., είναι μόνο μερικές από τις πιο γνωστές περσόνες που μπορούμε να αναγνωρίσουμε γύρω μας.
Η ύπαρξή της Περσόνας δεν ενέχει θετική ή αρνητική χροιά. Θεωρείται ως απαραίτητο εργαλείο για την προσαρμογή μας στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο και την επικοινωνία μας με τους άλλους ανθρώπους. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει πίσω από το αρχέτυπο αυτό, έγκειται στην ταύτιση του Εγώ με την Περσόνα που υποδυόμαστε. Ένα τέτοιο παράδειγμα ταύτισης θα μπορούσε να αποτελεί η εικόνα του ατόμου που λειτουργώντας τον γονεϊκό του ρόλο, ταυτίζεται σε τέτοιο βαθμό που καταρρέει ψυχολογικά από τη φυσιολογική απομάκρυνση του παιδιού του. Όπως επίσης, από την άλλη, υπάρχει η περίπτωση του ατόμου που λειτουργεί πάντα με τη μάσκα του αιώνιου παιδιού, που χρειάζεται κάποιον διαρκώς να το προστατεύει και να το νουθετεί.
Η ισορροπημένη ύπαρξη του αρχετύπου αυτού, έγκειται στη συνειδητή αναγνώριση της χρήσης των ρόλων που έχουμε στο χώρο και στο χρόνο από το Εγώ μας.
ΑΝΙΜΑ- ΑΝΙΜUS
Μέσα από αυτό το αρχέτυπο, εκφράζεται η αιώνια εναλλαγή μεταξύ των αντίρροπων ενεργειών με βάση των οποίων κινείται ο κόσμος. Καλό και κακό, άσπρο και μαύρο, θετικό και αρνητικό, φως και σκοτάδι, ενεργητικό και δεκτικό. Αν ένα σύμβολο θα μπορούσε να αντανακλά τη μάχη αυτή, αυτό είναι το σύμβολο του γιν-γιανγκ, όπου η μια ενέργεια ενέχει σ΄ ένα ποσοστό την άλλη και δραστηριοποιείται χάριν αυτής. Οι όροι anima και animus είναι κατασκεύασμα του Jung. Πιο συγκεκριμένα, η λέξη anima προέρχεται από τα λατινικά και σημαίνει «ζωτική ψυχή», «πνεύμα», ενώ animus «λογική ψυχή». Και οι δύο αυτές έννοιες αφορούν ασυνείδητες διαστάσεις, οι οποίες είναι ισότιμες και αλληλοσυμπηρωματικές και εκφράζουν τη θηλυκή και αρσενική αρχή αντίστοιχα.
Κάθε άνθρωπος, λοιπόν, διέπεται από θηλυκές και αρσενικές ιδιότητες, τις οποίες οφείλει να αναπτύξει αρμονικά, ως προς την έκφραση της ατομικότητάς του. Έτσι, σε κάθε γυναίκα υπάρχει μια ασυνείδητη αρσενική διάσταση και μια γυναικεία διάσταση σε κάθε άνδρα. Σκοπός μας είναι η αναγνώριση της αντίστοιχης πλευράς μας, καθώς επίσης η αποδοχή και η καλλιέργειά της. Για τον Jung, η θηλυκή αρχή έγκειται στην έκφραση και τη διαχείριση των συναισθημάτων μας, μέσα σε μια γκάμα αποχρώσεων που περιλαμβάνει πρωτόγονα ένστικτα και επιθυμίες, έως και τα πιο λεπτά συναισθήματα, όπως εκείνο της πνευματικότητας και της καλλιτεχνικής έφεσης. Εκφράζει την τάση του πολλαπλασιασμού και τον νόμο της έλξης, που επιτρέπει μια συνεχή δημιουργία νέων στοιχείων. Η αρσενική αρχή, από την άλλη, εκδηλώνει χαρακτηριστικά που επιτρέπουν στο άτομο να στέκεται με βεβαιότητα και λογική σκέψη απέναντι στα γεγονότα, υιοθετώντας μια πιο ενεργητική στάση στη ζωή του.
Κάθε άτομο οφείλει να καλλιεργήσει εξίσου θηλυκά και αρσενικά χαρακτηριστικά που αρμόζουν στις καταστάσεις της ζωής του, επιφέροντας μια εσωτερική αρμονία και ολότητα.
Εν κατακλείδι, η θεώρηση της γιουνγκιανής ματιάς μπροστά στο αίνιγμα του ανθρώπινου ψυχισμού, που μας προτρέπει -αν μη τι άλλο- να αναλογιστούμε τα βαθύτερα αίτια και τους μηχανισμούς που λειτουργούν πίσω από κάθε μας συμπεριφορά, μας βοηθά να προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε έστω και έναν άνθρωπο όσο πιο βαθιά γίνεται… τον εαυτό μας!
Είναι τελειόφοιτη σπουδάστρια στο τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Δραστηριοποιείται σε πολιτιστικές, κοινωνικές και εθελοντικές ομάδες, ενώ επίσης παρακολουθεί συνέδρια και συμμετέχει σε ακαδημαϊκά σεμινάρια. Στον ελεύθερο της χρόνο απολαμβάνει την ανάγνωση εγχειριδίων περί τεχνών και φιλοσοφίας.
