Του Αντώνη Πετρόπουλου,
«Δεν υπάρχει τίποτε πιο πολύτιμο από μια αδιάβαστη βιβλιοθήκη» είχε πει ο Αμερικανός σεναριογράφος και καλλιτέχνης, Τζον Γουότερς και όσοι αγαπούν τα βιβλία θα συμφωνήσουν. Βέβαια, η παραπάνω ρήση αποκτά αρνητικό πρόσημο όταν μια βιβλιοθήκη παραμένει αδιάβαστη και απλώς προσφέρει στον εμπλουτισμό της διακόσμησης του σπιτιού. Η ανάγνωση, κάθε είδους, βιβλίων είναι μια ωφέλιμη συνήθεια. Συνδυάζει τη ψυχαγωγία, τη γνώση, τη γόνιμη φαντασία και τη ποιοτική απασχόληση. Όσοι λατρεύουν τα βιβλία αρνούνται να τα υποκαταστήσουν με τις οθόνες των κινητών, ακόμα και τα βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή. Αυτή είναι μία κατηγορία των ανθρώπων. Το διάβασμα είναι ανάγκη, προσφέρει ευχαρίστηση και δημιουργεί συναισθήματα.
Στην εποχή του φρενήρη ρυθμού, της αδιάκοπης απόσπασης προσοχής, της αδιάλειπτης χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του περιορισμένου, συνεπώς, χρόνου, η ανάγνωση βιβλίων δεν έχει θέση στο πρόγραμμα. Ακόμα και αναγνώστες (που παλαιότερα διάβαζαν) έχουν αντικαταστήσει τα βιβλία με τα μέσα τεχνολογίας, τα οποία ικανοποιούν το ενδιαφέρον τους. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει την ανάγκη να διατηρεί αμείωτη τη προσοχή του και το μη απαιτητικό υλικό που ασυγκράτητα καταναλώνει, εκπληρώνει την (ασυναίσθητη) επιθυμία του. Το διάβασμα προϋποθέτει συγκέντρωση (εξαιρετικά δύσκολη ικανότητα σήμερα), σκέψη και εκπαίδευση στην… ανία. Όταν οι σελίδες ενός βιβλίου είναι γεμάτες γραμμές με λέξεις στη σειρά και χωρίς εικόνες, τότε πρόκειται για μονοτονία. Πάντα, σε σύγκριση με τα βίντεο, ιδίως, τα μικρά σε διάρκεια που «βομβαρδίζουν» την οθόνη με γρήγορες εναλλαγές εικόνων.
Τα παραπάνω είναι μια εξήγηση στο γιατί το διάβασμα δεν αποτελεί μια κεντρική συνήθεια των ανθρώπων στη χώρα. Περισσότερο, ωστόσο, ευσταθούν ως δικαιολογία. Διότι διαχρονικά η ανάγνωση βιβλίων δεν είναι η προτιμώμενη δραστηριότητα στην καθημερινότητά μας. Την ευθύνη στην… αποστροφή διεκδικούν θεμελιώδεις παράγοντες. Το σχολείο και το εκπαιδευτικό σύστημα, η οικογένεια, το κοινωνικό περιβάλλον και όλα αυτά συνοψίζονται σε μια λέξη: νοοτροπία. Τα βιβλία δεν είναι «ελκυστικά» στη νοοτροπία μας. Μπορούμε να επιρρίψουμε ευθύνες, αλλά αυτό δεν θα αντιστρέψει τα αποτελέσματα. Αντιθέτως, οφείλουμε να αναδείξουμε την υψηλή σημασία της ανάγνωσης βιβλίων και την επιτακτική ανάγκη που προτάσσει το διάβασμα στους καιρούς μας ως το πρωτεύων εργαλείο (εσωτερικής, ψυχικής, κοινωνικής) επιβίωσης.
Ως καταναλωτές ανούσιου, κυρίως, υλικού στον «κυκεώνα» του διαδικτύου και των ΜΜΕ, αισθανόμαστε ένα κενό. Το «αντίδοτο» στο άφθονο περιεχόμενο που «φυραίνει» τον νου μας είναι τα βιβλία. «Εξοπλίζοντας» τους εαυτούς μας με γνώσεις, οι οποίες έχουν «συμπυκνωθεί» ύστερα από χρόνια μελετών και ερευνών, αποκτάμε τη δυνατότητα να ανταποκρινόμαστε αποτελεσματικά στο πλήθος προκλήσεων, προσωπικών και κοινωνικών. Οξύνουμε την κρίση μας σε προβληματισμούς και θέματα για τα οποία καλούμαστε καθημερινά να ορίσουμε τη στάση μας. Η παραγωγική σκέψη τείνει να γίνει προϊόν… σε έλλειψη, καθιστώντας μας μια ασυλλόγιστη μάζα. Ο άνθρωπος κινδυνεύει όσο ποτέ να γίνει άθυρμα της κάθε περίστασης, στη διάθεση κάθε εις βάρος του απόφασης δίχως, ο ίδιος να μπορεί να επιστρατεύσει τον πνευματικό του κόσμο για να αμυνθεί.
Μοιάζουμε εγκλωβισμένοι μπροστά στις φωτεινές και φανταχτερές οθόνες των κινητών και το κλειδί για να «πετάξουμε» είναι τα βιβλία. Η εμπειρία του διαβάσματος εγείρει συναισθήματα, «αφυπνίζει» την ερευνητική μας πλευρά και μας παρακινεί να ζήσουμε με σκοπό. Παράλληλα, προσφέρει και απεριόριστη ψυχαγωγία και μας προστατεύει από το εσωτερικό… κενό.
