Της Δήμητρας Χαρέλη,
Η γυναικεία χειραφέτηση ανήκει από μόνη της στα εκτενέστερα κεφάλαια που έγραψε ποτέ η ιστορία και επισφραγίστηκε με ατελείωτους αγώνες και μαζικές διαδηλώσεις, κάνοντας την εμφάνισή τους το 1857. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που οι γυναίκες εργαζόμενες τόλμησαν να διεκδικήσουν δικαιώματα που μέχρι τότε αποτελούσαν αποκλειστικά προνόμια των ανδρών. Η δεκάωρη εργασία, ο ανάλογος μισθός με αυτόν των ανδρών και οι αξιόλογες συνθήκες υγιεινής στον εργασιακό χώρο ήταν κάποια από τα αιτήματα της γυναικείας φωνής, που ξέσπασε για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη. Ακολούθησαν ατελείωτοι αγώνες μέχρι να εξασφαλιστούν οι ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι (Ελλάδα-28 Μαΐου 1952) και η ελεύθερη πρόσβαση στην παιδεία.
«Γροθιά στην κοινωνική καταπίεση μέσα από το δικαίωμα της ενδυματολογικής έκφρασης». Ο δρόμος της ανεξαρτησίας φάνταζε ακόμα μακρινός, καθώς υπήρχαν ανδρικά “άβατα” στα οποία δεν είχε θέση η γυναικεία παρουσία. Στα πλαίσια της σεξουαλικής επανάστασης καθιερώθηκε το δικαίωμα της προσωπικής επιλογής στο γυναικείο ντύσιμο. Μέχρι το 1952, το μακρύ φόρεμα ήταν μονόδρομος και συμβόλιζε από τον εγκλεισμό του γυναικείου σώματος μέχρι και τον κατ’ επέκταση κοινωνικό περιορισμό που υπήρχε. Σε αυτό το σημείο, λοιπόν, καταγράφεται και η πρώτη ενδυματολογική επανάσταση που θέλει τη γυναίκα να τολμά να φορά παντελόνι, ενώ ταυτόχρονα το μίνι φόρεμα επεμβαίνει στη μόδα.
Μερικά χρόνια αργότερα (1966), το πρώτο γυναικείο κοστούμι από Yves Saint Laurent μαγνήτισε τα βλέμματα όλων και επιβλήθηκε στις ενδυματολογικές τάσεις της εποχής. Μέσα από ένα αντρικό κοστούμι σκιαγραφείται η δυναμικότητα και αυτόματα ξεκλειδώνεται η καταπιεσμένη πτυχή της έκφρασης. Η απομάκρυνση όλων των προκαταλήψεων, που κρατούσαν για πολλά χρόνια τη γυναικεία προσωπικότητα δέσμια σε στερεοτυπικά μακριά φορέματα, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις στο δρόμο προς την ελευθερία της γυναικείας έκφρασης και επιλογής.
«Η ελκυστικότητα της Femme Fatale που ζήλεψαν όλες». Ιστορική για τη γυναικεία χειραφέτηση χαρακτηρίστηκε και η εμφάνιση της «Femme Fatale». Το απόλυτο σύμβολο της σεξουαλικής απελευθέρωσης αντανακλά μέσα από τον κινηματογράφο ένα τελείως διαφορετικό γυναικείο πρότυπο, από αυτά που υπήρχαν χαραγμένα στη μνήμη της κοινωνίας. Μια ελκυστική προσωπικότητα αναιρεί τη συμβατική εικόνα που στοιχειώνει τη γυναικεία υπόληψη, που όλοι την ήθελαν υπάκουη και περιορισμένη στις οικογενειακές και εργασιακές της υποχρεώσεις. Όλα ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η επικαιρότητα περιστρέφονταν γύρω από τη σεξουαλικότητα της γυναίκας και τον ελεύθερό της χρόνο. Ο διφορούμενος όρος «Femme Fatale» από πολλούς αναζωπυρώνεται τη δεκαετία του ’90 στην Αμερική (Hollywood) για ακόμα μία φορά μέσα από ρόλους-σημεία αναφοράς για τη γυναικεία απελευθέρωση.
«Το τσιγάρο είναι γοητεία…» Ως ένα διαφημιστικό κόλπο ξεκίνησε η πρόσβαση της γυναίκας στη συνήθεια του τσιγάρου, που είχε στόχο την αύξηση των πωλήσεων στην Αμερική το 1928 από τον πατέρα της προπαγάνδας, Edward Bernays. Οι «Πυρσοί της Ελευθερίας», όπως ονομάστηκε η καμπάνια του, καθιέρωσαν το γυναικείο κάπνισμα, διαλύοντας τα μέχρι τότε ταμπού της ανδροκρατίας όσον αφορά τον καπνό. Μια ρουτίνα που ανήκε δικαιωματικά στους άνδρες, εισχωρεί στη ζωή των γυναικών και τις μεταμορφώνει σε δυναμικές προσωπικότητες μέσα από ένα καλοστημένο τρικ. Μετά από αυτό, εκείνη την εποχή κυριαρχούν παντού εικόνες με γοητευτικές γυναίκες κρατώντας ένα τσιγάρο στο χέρι και έναν άνδρα να προθυμοποιείται να τους δώσει τη φωτιά του. Αν και το όνομα της γυναικείας χειραφέτησης θυσιάστηκε για τα οικονομικά συμφέροντα των καπνοβιομηχανιών, εξασφάλισε μια παραπάνω θηλυκότητα και δυναμικότητα που όλες οι γυναίκες ζητούσαν τότε.
Μέσα στο χρόνο η γυναίκα έχει αποδείξει πως δεν έχει ανάγκη κανένα σύμβολο για να αποδείξει τη γοητεία, το δυναμισμό και την ελκυστικότητά της, παρά μόνο πίστη στον εαυτό της. Αν και σημειώθηκαν ηρωικοί αγώνες για τη διασφάλιση της γυναικείας χειραφέτησης, ακόμα και σήμερα φαίνεται να είναι ακόμα αρκετά μακρινή η πορεία μέχρι να επισφραγιστεί με πλήρη επιτυχία η ισότητα των δύο φύλων στα μάτια της κοινωνίας. Υπάρχουν, ακόμα, προκαταλήψεις και απολιθωμένα πρότυπα που δυστυχώς κρατάνε πίσω τη γυναικεία φιγούρα, χωρίς να υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος. Η παρουσία της σε σημαντικούς τομείς για την ανθρωπότητα όπως η επιστήμη, η εκπαίδευση και η πολιτική έχει αποδείξει πως δεν υστερεί ούτε διανοητικά, ούτε σωματικά σε τίποτα από έναν ανδρικό χαρακτήρα. Η αφοσίωση, η αποφασιστικότητα και η δυναμικότητα μιας γυναίκας μπορεί να ανατρέψει τα πάντα και γιατί όχι κάποια μέρα να αλλάξει εντελώς τη φορά και το ρυθμό αυτού του κόσμου.
