Της Ανδριάνας Κοντού,
Η εμπλοκή των νέων στην πολιτική διαδικασία αποτελεί ένα ζωτικό στοιχείο της δημοκρατικής συμμετοχής και της εξέλιξης της Κοινωνίας. Παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που ενδέχεται οι νέοι να αντιμετωπίζουν, αναζητούν συχνά τρόπους να εκφράσουν τις πεποιθήσεις τους, τις ανησυχίες τους και τις επιδιώξεις τους μέσω της πολιτικής δράσης.
Κατά κόρον η νεολαία ενδιαφέρεται για την Πολιτική, αυτό τουλάχιστον αποδεικνύεται από πληθώρα ερευνών που δημοσιεύονται κατά καιρούς, διαψεύδοντας τις απόψεις περί απολιτικοποίησης των νέων. Ειδικότερα, μέσα από σειρά παρεμβάσεων (πορείες, συμμετοχή σε πολιτικές ομάδες κ.τ.λ.), οι νέοι εκφράζουν τα πολιτικά τους αιτήματα – άλλωστε, τι δεν είναι πολιτικό; Χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα είναι η Εξέγερση του Πολυτεχνείου, μια μαζική εκδήλωση αντίθεσης απέναντι στη Δικτατορία του Παπαδόπουλου, που ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου 1973 με την κατάληψη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου από φοιτητές.
Σήμερα, οι νέοι μέσα από τη συμμετοχή τους σε φοιτητικούς συλλόγους εκφράζουν τα δικαιώματά τους, που επικεντρώνονται σε αιτήματα άμεσα συνυφασμένα με ζητήματα Παιδείας, Ασφάλειας και Κοινωνικής Δικαιοσύνης. Προς επίρρωση των παραπάνω ισχυρισμών, αρκεί μόνο να σημειωθεί το γεγονός ότι οι φοιτητές των ελληνικών Πανεπιστημίων, εδώ και σχεδόν τρεις μήνες μέσα από τη στάση τους (πορείες, καταλήψεις πανεπιστημιακών τμημάτων κ.τ.λ.), εκφράζουν την έντονη αποδοκιμασία τους για την ψήφιση ενός Νομοσχεδίου που αφορά την ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων. Ακόμα, εκατοντάδες φοιτητές και όχι μόνο διαδήλωσαν υπέρ της απόδοσης Δικαιοσύνης για το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα που σημειώθηκε στα Τέμπη στις 28 Φεβρουαρίου 2023. Αδιαμφισβήτητα, οι απόψεις γύρω από κάθε πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα που αφορά την Κοινωνία στο σύνολό της διίστανται. Παρόλα αυτά, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός πως οι νέοι δεν είναι άβουλα όντα, τουναντίον αποτελούν ενεργά μέλη της πολιτικής κοινωνίας, είτε συμφωνούμε είτε διαφωνούμε με τα αιτήματά τους.
Κατά γενική ομολογία, η φοιτητική κοινότητα αποτελεί, επίσης, μία ισχυρή πολιτική δύναμη. Η πλειοψηφία των πολιτικών κομμάτων αναγνωρίζει τη δύναμή τους, επιδιώκοντας να κερδίσουν τη στήριξή τους με προγράμματα και πολιτικές που τους αφορούν άμεσα. Μερικά από τα μέσα που χρησιμοποιούν τα πολιτικά κόμματα, για να αποδείξουν έμπρακτα ότι βρίσκονται κοντά στη νεολαία, είναι η λειτουργία των κομματικών νεολαίων, μέσω των οποίων μεταδίδουν τα αιτήματά τους στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Μερικές από τις επικρατέστερες φοιτητικές παρατάξεις είναι η Δ.Α.Π.-Ν.Δ.Φ.Κ., η Πανσπουδαστική Κίνηση Συνεργασίας, η Αριστερή Ενότητα, η Ενιαία Ανεξάρτητη Αριστερή Κίνηση – Αριστερή Ενότητα (Ε.Α.Α.Κ.-ΑΡ.ΕΝ.) κ.τ.λ. Η διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών αποτελεί μία διαδικασία που γίνεται κάθε χρόνο σε όλα τα Πανεπιστήμια της χώρας, με τη συμμετοχή των φοιτητών σε αυτές να κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, καθώς αποδεικνύει εμπράκτως ότι το φοιτητικό κίνημα δεν είναι νεκρό, παρά ένας δυναμικός και ενεργός μοχλός της Κοινωνίας. Αντιθέτως, η αποχή και η αδιαφορία οξύνουν τα προβλήματα και δίνουν την εντύπωση μιας νεολαίας που συμβιβάζεται με τα κακώς κείμενα της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας.
Ένας άλλος τρόπος που χρησιμοποιούν τα κόμματα για να μειώσουν το χάσμα μεταξύ των δύο γενιών είναι η παραχώρηση βήματος και χώρου στην εκπροσώπηση της νέας γενιάς. Πιο συγκεκριμένα, ολοένα και περισσότεροι νέοι θέτουν την υποψηφιότητά τους στις εκλογικές διαδικασίες, γεγονός που έχει ύψιστη σημασία, καθώς ένας νέος άνθρωπος θα ακούσει και θα κατανοήσει ευκολότερα έναν συνομήλικό του με παρόμοιες σκέψεις και προβληματισμούς. Ωστόσο, παρόλο που έχουν γίνει βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση στη χώρα μας, η νεολαία παραμένει μία υποεκπροσωπούμενη πολιτική ομάδα.
Σε σύγκριση με όσα αναφέρονται παραπάνω, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκφράζουν την εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη, περί απομάκρυνσης των νέων από την Πολιτική, σχηματίζοντας μία εικόνα γενικευμένης «απάθειας». Αυτό φαίνεται λογικό, άλλωστε από το 2009 και μετά η χώρα βιώνει καταστάσεις κοινωνικής αποσταθεροποίησης και αποδιοργάνωσης που έχουν προκαλέσει συνεχόμενες κρίσεις σε όλα τα επίπεδα (οικονομική αποσταθεροποίηση, μεταναστευτική, υγειονομική κρίση). Για τους λόγους αυτούς, παρατηρήθηκε μία κάμψη της δυναμικής των κινημάτων της νεολαίας, η οποία οδήγησε στην αποστασιοποίηση πολλών νέων από την Πολιτική, αλλά και σε μία κρίση εμπιστοσύνης στους πολιτικούς θεσμούς. Αυτό γιατί οι νέοι, σήμερα, οραματίζονται τη «συλλογικότητα» και όχι το κατεστημένο ενός «κλειστού» πολιτικού κέντρου αποφάσεων. Επιθυμούν τη συλλογικότητα στα κόμματα, στα συνδικάτα, στους Οργανισμούς Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης και όχι την επιδίωξη ατομικών συμφερόντων.
Συνάμα, αυτό που προκύπτει από έρευνες είναι ένας σκεπτικισμός των νέων απέναντι στον κομματικό θεσμό εν γένει. Υπάρχει η άποψη ότι τα σημερινά κόμματα δεν δείχνουν να έχουν εξελιχθεί ούτε στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν τον πολίτη ούτε στον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν τα ιδεολογικά τους προστάγματα, εντείνοντας την απογοήτευση των νέων για την Πολιτική. Συνεπώς, συχνά διατυπώνονται απόψεις όπως η ακόλουθη: «Οι πολιτικοί ενδιαφέρονται μόνο για τον πολιτικό θώκο», καθώς και άλλες αντίστοιχες. Ακόμα, στην Ελλάδα, ο ίδιος ο όρος «κομματικοποίηση» είναι αρνητικά φορτισμένος, καθώς συχνά αποδίδουν στους νέους, οι οποίοι είναι πολιτικοποιημένοι και κομματικοποιημένοι, την πρόθεση του «βολέματος», εφόσον βρίσκονται κοντά στην εξουσία. Παρόλα αυτά, αφενός δεν αποκλείεται οποιοσδήποτε τέτοιος ισχυρισμός, αλλά συνάμα τίποτα δεν είναι βέβαιο.
Κατά συνέπεια, οι απόψεις περί συμμετοχής ή μη των νέων στην πολιτική διαδικασία ποικίλουν. Από τη μία, επιστήμονες ισχυρίζονται ότι οι νέοι είναι ενεργοί παίκτες του πολιτικού παιγνίου. Ωστόσο, έχουν διατυπωθεί και εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις, με τους επιστήμονες να φαίνονται επιφυλακτικοί για το κατά πόσον οι νέοι ενδιαφέρονται πραγματικά για την Πολιτική. Ας μην παραλείψουμε και τις φωνές που διατείνονται ότι οι νέοι ασχολούνται όλη μέρα με τα social media και, συνεπώς, δεν έχουν χρόνο να ασχοληθούν με γεγονότα που εκτυλίσσονται στην καθημερινή ζωή.
Σε αυτό, όμως, που και οι δύο πλευρές συμφωνούν είναι ότι δεν έχει δοθεί στους νέους ο κατάλληλος χώρος για να εκφράσουν τις απόψεις τους και να μετουσιώσουν σε πράξεις τα μεγαλεπήβολα σχέδιά τους. Αναφέρομαι, φυσικά, στο φαινόμενο του ηλικιακού ρατσισμού, το οποίο επικρατεί στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες. Το φαινόμενο αυτό ερμηνεύεται στα χαμηλά ποσοστά εκπροσώπησης των νέων, με τη νεολαία να καθιστά μία υπό-εκπροσωπούμενη κοινωνική ομάδα στα κέντρα εξουσίας και λήψης των αποφάσεων. Χαρακτηριστικά, μόνο ένα 7% των ανώτατων στελεχών που συμμετέχουν σε Διοικητικά Συμβούλια είναι κάτω των 40 ετών, σε αντίθεση με το Εξωτερικό, όπου η εικόνα νέων ανθρώπων σε υψηλά ιστάμενες θέσεις είναι οικεία.
Αυτό, λοιπόν, που πρέπει να αντιληφθούν οι έχοντες την εξουσία είναι ότι οι νέοι είναι το μέλλον της χώρας και είναι αυτοί που έχουν τα εφόδια, τη διάθεση και την προοπτική να πατάξουν φαινόμενα που ταλανίζουν τη χώρα μας και να οικοδομήσουν μια δίκαιη, ισότιμη και χρηστή δημοκρατική Κοινωνία. Αυτό που χρειάζεται είναι να τους εμπιστευτεί η Κοινωνία και να τους δοθούν τα περιθώρια να δράσουν, απεμπολώντας οποιαδήποτε πατερναλιστική συμπεριφορά. Η διεκδίκηση κατάρριψης των φαινομένων κοινωνικής παθογένειας είναι ένα ζήτημα που μας αφορά όλους, πολλώ δε μάλλον τη νεολαία, που αποτελεί το πρόπλασμα της μελλοντικής πολιτικής κοινότητας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Νέοι και Πολιτική: Να ξανασυστηθούμε (;), Huffington Post, διαθέσιμο εδώ
- Μήπως να πάμε παρακάτω;, AthensVoice, διαθέσιμο εδώ
