Της Ευθυμίας Καραδήμου,
«Μείνε δυνατός. Μην ναρκώνεις τα όνειρά σου» ήταν το σύνθημα που ακούστηκε ηχηρά την παγκόσμια ημέρα κατά των ναρκωτικών από το σωματείο του ΟΚΑΝΑ (Οργανισμός κατά των Ναρκωτικών) και «συνόδευσε» τη φετινή χρονιά στον αγώνα κατά των εξαρτήσεων, των εξαρτητικών συμπεριφορών και του εθισμού. Το ζήτημα του εθισμού αποτελεί καθημερινότητα για χιλιάδες συνανθρώπους μας που βρίσκονται διαρκώς αντιμέτωποι με το πρόβλημά τους, την εξάρτησή τους, βιώνοντας, παράλληλα, με τους κινδύνους της εξάρτησης τη μοναξιά, τη παραμέληση και τον αποκλεισμό.
Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών αποτελεί διαχρονικά ένα ζήτημα που έχει τις «ρίζες» του στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα με παρατηρούμενη έξαρση ή ύφεση ανάλογα με τη χρονική περίοδο. Το τέλος της δεκαετίας του 1980 άφηνε την ελληνική κοινή γνώμη σοκαρισμένη από τη μάστιγα των ναρκωτικών. Ακολούθησε η δεκαετία του 1990, όπου οι θάνατοι από εξαρτησιογόνες ουσίες ήταν συνηθισμένο φαινόμενο στους κύκλους της νεολαίας, ενώ, ταυτόχρονα, υπήρχε έντονη προβολή και εμμέσως «αποδοχή» της χρήσης ναρκωτικών ουσιών στη βιομηχανία της μουσικής και του θεάματος. Μέχρι να φτάσουμε στο σήμερα και να συνηθίσουμε στην ιδέα πως τριγύρω μας υπάρχουν ναρκωτικά, χρήση, εξάρτηση και άνθρωποι που πεθαίνουν, επειδή στρέφονται προς αυτή την κατεύθυνση. Τέλος, τα χρόνια της κρίσης στη χώρα μας «τροφοδότησαν» τόσο τη διακίνηση όσο και τη χρήση, με ορατή αύξηση των ουσιοξαρτώμενων και ταυτόχρονα, επικίνδυνη έκπτωση της «ποιότητας» των παράνομων ναρκωτικών ουσιών, για λόγους οικονομίας, με τη λεγόμενη «σίσα» να κάνει την εμφάνισή της (το ναρκωτικό που είναι πλέον γνωστό ως «κοκαΐνη των φτωχών»).
Η κρίση οδήγησε σε διόγκωση του πληθυσμού που ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, επομένως, και τη διεύρυνση όλων των ευπαθών ομάδων πληθυσμού. Έτσι, το φαινόμενο της παράνομης χρήσης ναρκωτικών ουσιών διογκώθηκε εξίσου και δημιουργήθηκε ακόμη πιο έντονη η ανάγκη για άμεση παρέμβαση, περίθαλψη και ενημέρωση των ευπαθών αυτών ομάδων. Τον ρόλο των «κρυφών ηρώων», που σκοπό έχουν να σώσουν τους χρήστες από ένα κακό τέλος, έχουν αναλάβει διάφορες ομάδες είτε με πλήρη είτε με μερική στήριξη του κράτους. Για παράδειγμα, ομάδες, όπως ο ΟΚΑΝΑ ή το ΚΕΘΕΑ στέκονται δίπλα στους εξαρτημένους από τα ναρκωτικά συνανθρώπους μας, βοηθώντας τους να ανακτήσουν σταδιακά τη χαμένη ζωή τους, να κάνουν όνειρα και να τα κυνηγήσουν, μακριά από τις εξαρτήσεις, τις εξαρτητικές συμπεριφορές και τον εθισμό. Πολλοί από αυτούς είναι άστεγοι και αντιμετωπίζουν καθημερινά το σκληρό πρόσωπο της οικονομικής κρίσης, ζώντας στον δρόμο τη δική τους «άθλια» πραγματικότητα. Παρ’ όλα αυτά, η παρέμβαση της αστυνομίας είναι σπάνια, με τους διακινητές να κυκλοφορούν ανενόχλητοι καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και τις δοσοληψίες να γίνονται απροκάλυπτα ακόμα και στα πιο κεντρικά σημεία των πόλεων.
Το έργο των αρμόδιων σωματείων αποτελεί δύσκολο εγχείρημα, όμως οι προσπάθειες είναι αδιάκοπες. Ειδικότερα, κέντρα ημέρας και κινητές μονάδες έχουν συσταθεί, με σκοπό την αντιμετώπιση του φαινομένου. Συγκεκριμένα, και ο ΟΚΑΝΑ, αλλά και το ΚΕΘΕΑ πραγματοποιούν εξορμήσεις σε χώρους συνάθροισης ατόμων που κάνουν χρήση ψυχοτρόπων ουσιών, με στόχο την ευαισθητοποίηση και την κινητοποίησή τους για ένταξη σε θεραπευτικό πλαίσιο, ενώ παρέχουν και υπηρεσίες συμβουλευτικής και διασύνδεσης με πρωτοβάθμιες κοινωνικές δομές, kit υγιεινής, αποστειρωμένο ενέσιμο υλικό, καθώς και ένα πρόχειρο γεύμα. Επιπλέον, πληροφορούν για τη λειτουργία των κέντρων ημέρας, όπου μπορούν να κάνουν χρήση σε είδη υγιεινής, να βρουν καθαρά ρούχα ή ακόμα και απλά να καθίσουν σε ένα ασφαλές μέρος. Η σημασία του έργου τους έγκειται στις προσπάθειές τους να μάθουν στους λιγότερο ευνοημένους συνανθρώπους μας πώς να φροντίζουν μόνοι τους τον εαυτό τους.
Σπουδαία είναι και η ίδρυση του κέντρου ελεγχόμενης χρήσης “steki46”, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2022 στην Αθήνα και ανέλαβε να εκτελέσει το έργο που δεν κατάφερε να φέρει εις πέρας, το 2013, το πρόγραμμα «Οδυσσέας», λόγω της ελλιπούς νομοθεσίας. Η παρούσα πρωτοβουλία διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές, αλλά και εξειδικευμένο προσωπικό, ώστε να προάγει την ασφαλή χρήση ουσιών και την αποφυγή μετάδοσης νοσημάτων, όπως ο HIV και η ηπατίτιδα, ενώ παρέχει και δωρεάν συμβουλευτικές υπηρεσίες, με σκοπό την ένταξη των ατόμων σε αντίστοιχα προγράμματα απεξάρτησης. «Η εξάρτηση δεν είναι ασθένεια. Είναι το σύμπτωμα πίσω από το οποίο βρίσκεται ένας ιδιαίτερος για κάθε άνθρωπο συνδυασμός από αιτίες, κυρίως ψυχολογικές και κοινωνικές», αναφέρει χαρακτηριστικά το σωματείο του ΚΕΘΕΑ, σκιαγραφώντας τη ψυχοκοινωνική «ρίζα» του προβλήματος και αναδεικνύοντας τη ραγδαία ανάγκη για συμπερίληψη των εξαρτημένων συνανθρώπων μας στον κοινωνικό ιστό με ίσες ανάγκες, δικαιώματα και όνειρα.
Η λύση, όμως, δεν είναι αποκλειστικά ζήτημα ατομικών ή ακόμη και συλλογικών κινητοποιήσεων. Δεν είναι λίγοι οι συμπολίτες μας που «βλέπουν» τους ευάλωτους εξαρτημένους συνανθρώπους μας ως εγκληματίες ή κακοποιά στοιχεία. Δεν κατανοούν ότι αυτοί που αντικρίζουν είναι άνθρωποι περιθωριοποιημένοι, παρατημένοι και εξαθλιωμένοι από την έλλειψη μέριμνας για το πρόβλημά τους και την εξάρτησή τους. Και έτσι, προσπερνούν το θέαμα των «ζωντανών νεκρών». Το κράτος όμως; Έχει δικαίωμα να κλείνει τα μάτια μπροστά στην «κόλαση» της καθημερινότητας αυτών των ανθρώπων;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αθήνα διαμαντόπετρα, lifo.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Μπήκαμε με την Κάμερα του VICE στην Πιάτσα, Όπου Διακινείται η πιο Επικίνδυνη Ηρωίνη στην Αθήνα, vice.com. Διαθέσιμο εδώ
