Του Νικολάου Σαμαρά,
2013: Στον χώρο της πολιτικής υπάρχουν, μερικές φορές, κάποια γεγονότα που καθορίζουν ή μάλλον στιγματίζουν μια περίοδο, μια εποχή σχετικά με το πριν και το μετά μιας κατάστασης, όπως για παράδειγμα στη χώρα μας συνηθίζουμε να μιλάμε για προ μνημονίων και μετά μνημονίων εποχή. Ένα από αυτά τα βαρυσήμαντα γεγονότα σε μια άλλη χώρα, τη Βενεζουέλα, ήταν η ανάληψη της Προεδρίας από τον Ούγκο Τσάβες, ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή στις 5 Μαρτίου, μια μέρα σαν σήμερα το 2013, στιγματίζοντας με το πέρασμά του την πολιτική ιστορία της χώρας του.
Εξελέγη για πρώτη φορά το 1998 υπό συνθήκες κοινωνικής ανισότητας και φτώχειας, ενώ μεγάλο ήταν και το ποσοστό ανεργίας. Ήδη από το 1992 ο Τσάβες είχε επιδιώξει να καταλάβει την εξουσία πραξικοπηματικά. Συγκεκριμένα, τον Φεβρουάριο του 1992 ηγήθηκε πραξικοπήματος κατά του κεντροαριστερού Κάρλος Άντρες Πέρες, το οποίο είχε αιματηρή κατάληξη με 18 νεκρούς και 60 τραυματίες. Το πραξικόπημα δεν στέφθηκε από επιτυχία και ο Τσάβες συνελήφθη, ενώ μέσα από τη φυλακή επιχείρησε τον Νοέμβριο του ίδιου έτους νέο πραξικόπημα, το οποίο και πάλι απέτυχε. Η αποφυλάκισή του ήρθε το 1994 και μετά το πέρασμά του από τη φυλακή αποφάσισε να ακολουθήσει την κοινοβουλευτική οδό, ιδρύοντας το κόμμα «Κίνημα για την Πέμπτη Δημοκρατία».
Αφού κέρδισε τις εκλογές του 1998, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ξεκίνησε να εφαρμόζει το πρόγραμμά του, του οποίου βασικός πυλώνας ήταν η αναδιανομή του πλούτου στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Άμεση ήταν η εκκίνηση κοινωνικών προγραμμάτων ιατρικής περίθαλψης, δωρεάν εκπαίδευσης και μόρφωσης για τους φτωχούς, ενώ ξεκίνησαν και προγράμματα στέγασης και διανομής γης, με αποτέλεσμα τη σαρωτική νίκη του στη Συντακτική Εθνοσυνέλευση, καθώς κέρδισε 120 από τις 131 έδρες. Με το νέο Σύνταγμα, η χώρα μετονομάστηκε σε Μπολιβαριανή Δημοκρατία Βενεζουέλας, τιμώντας τον ήρωα ανεξαρτησίας Σιμόν Μπολιβάρ, μεγάλος θαυμαστής του οποίου ήταν ο Ούγκο Τσάβες. Το νέο Σύνταγμα προέβλεπε την αύξηση της προεδρικής θητείας σε 6 χρόνια, ενώ επετράπη και η επανεκλογή του Προέδρου. Όλες οι αλλαγές εγκρίθηκαν από δημοψήφισμα τον Δεκέμβριο του 1999 και το 2001 ο Τσάβες επανεξελέγη Πρόεδρος της Βενεζουέλας.
Λίγο αργότερα, έναν χρόνο μετά την επανεκλογή του Τσάβες, στη χώρα ανέκυψαν εσωτερικά ζητήματα από διάφορους παράγοντες. Ο στρατός και η οικονομική ελίτ της χώρας που έβλεπε να χάνει τα προνόμιά της λόγω της προσπάθειας του Τσάβες να θέσει την οικονομία του πετρελαίου σε κρατικό έλεγχο, καθώς και η ανάμειξη των Η.Π.Α. στα εσωτερικά της χώρας έφεραν αποσταθεροποίηση της χώρας. Οι Η.Π.Α. θεωρούσαν τον Τσάβες εχθρό των συμφερόντων τους και έβλεπαν στο πρόσωπό του τον νέο Φιντέλ Κάστρο, ο οποίος θα υπονόμευε τα συμφέροντά τους όχι μόνο στη Βενεζουέλα, αλλά σε όλη τη Λατινική Αμερική, μιας που το ρεύμα του Τσάβες ήταν πιθανό να παρασύρει και ηγέτες γειτονικών χωρών προς την ίδια κατεύθυνση. Οι συνεχείς προσπάθειες πτώσης του Τσάβες είχαν πολύ πρόσκαιρο αποτέλεσμα, καθώς έχασε μόλις για λίγες μέρες την εξουσία και την ξανά κατέλαβε με τη βοήθεια των υποστηρικτών του στις 13 Απριλίου του 2002.
Στις 3 Δεκεμβρίου του 2006 ο Τσάβες κέρδισε και πάλι τις εκλογές με 63% των ψήφων και το μεγαλύτερο μέρος των υποστηρικτών του προερχόταν από τα λαϊκά στρώματα και τους κοινωνικά ασθενέστερους. Η ελίτ της χώρας τον θεωρούσε δικτάτορα και πολέμιό της, με αποτέλεσμα οι εκλογές του 2006 να διεξαχθούν υπό μεγάλη πόλωση. Οι αγροτικές μεταρρυθμίσεις, η πρόσβαση στην υγεία και την παιδεία για όσο το δυνατό μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και μια σειρά φιλολαϊκών μέτρων τον οδήγησαν και πάλι στο κατώφλι της εξουσίας. Προσπάθησε και πάλι να ελέγξει το πετρελαϊκό μονοπώλιο της χώρας και να αναδιανέμει τη γη με ισότητα, καθώς υπήρχαν μεγάλα μονοπώλια.
Ωστόσο, το 2007, γνώρισε την πρώτη του ήττα, καθώς οι συνταγματικές τροποποιήσεις του απορρίφθηκαν από τη λαϊκή βούληση με ισχνή πλειοψηφία 50,7% έναντι 49,2%. Το 2009 κέρδισε τη μεταρρύθμιση που προέβλεπε δεύτερη συνεχόμενη θητεία για τον Πρόεδρο της χώρας και το 2010 επανεξελέγη, χωρίς όμως αυτοδυναμία. Το 2011 ασθένησε από καρκίνο και παρά τη μάχη που έδωσε, στις 5 Μαρτίου του 2013 άφησε την τελευταία του πνοή.
Οπωσδήποτε ο Τσάβες αποτέλεσε μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα με θερμούς υποστηρικτές και ορκισμένους πολέμιους, ωστόσο βελτίωσε την καθημερινότητα και τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που ζούσαν στο περιθώριο. Το μόνο που δεν κατόρθωσε να ελέγξει, όμως, ήταν ο πληθωρισμός και τα υψηλά επίπεδα εγκληματικότητας, όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
