Της Άννας Καρρά,
Αν περιηγηθούμε λίγο στο διαδίκτυο, θα «συναντήσουμε» πληθώρα φωτογραφιών και βίντεο, με τα οποία οι γονείς μοιράζονται αστείες ή και συγκινητικές στιγμές με τα παιδιά τους. Έχουν, άραγε, αυτή την εξουσία να δημοσιοποιούν τα ανήλικα τέκνα χωρίς τη συγκατάθεσή τους, στο πλαίσιο άσκησης της γονικής μέριμνάς τους ή παραβιάζουν το ατομικό δικαίωμα κάθε ατόμου να αποφασίζει μόνο του για την ψηφιακή εικόνα του; Πρόκειται για το σύνθετο φαινόμενο “sharenting”, το οποίο αποτελείται από τις αγγλικές λέγεις “share” και “parents”, καταδεικνύοντας ταυτόχρονα και την εισχώρηση και την επίδραση της τεχνολογικής εξέλιξης στην καθημερινή μας ζωή.
Οι γονείς, ενθουσιασμένοι απέναντι στο «θαύμα» της ζωής, προσπαθούν να απαθανατίσουν όσες περισσότερες στιγμές μπορούν, προκειμένου να συλλέξουν υλικό αναμνήσεων για να μοιραστούν με φίλους και συγγενείς, αλλά και με τα ίδια τα παιδιά τους όταν μεγαλώσουν. Σε αυτές τις μικρές στιγμές ευτυχίας που ζουν, δε δίνουν μεγάλη σημασία στους κινδύνους που μπορούν να προκαλέσουν οι πράξεις τους. Με μια απλή δημοσίευση στο διαδίκτυο δύνανται τρίτοι να αποθηκεύσουν, να επεξεργαστούν, αλλά και να προωθήσουν τις φωτογραφίες των παιδιών. Άλλωστε, όπως υποστηρίζουν πολλοί, από τη στιγμή που θα ανέβει μια φωτογραφία, θα υπάρχει για πάντα στο διαδίκτυο. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ποινικής δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος γιατί βρέθηκαν φωτογραφίες σε ιστοσελίδες παιδικής πορνογραφίας, με αποτέλεσμα το παιδί να τίθεται σε κίνδυνο και να στιγματίζεται. Επιπρόσθετα, είναι δυνατό να δίνονται και επιπλέον πληροφορίες μέσω μιας απλής φωτογραφίας, όπως γεωγραφική περιοχή, διεύθυνση, στοιχεία γέννησης με σημαντικό επακόλουθο να αποτελέσουν αντικείμενο κλοπής ταυτότητας ή, ακόμα, και αρπαγής του παιδιού. Γνωρίζοντας σε ποια παιδική χαρά συχνάζει ή σε ποιο σχολείο φοιτά, δεν είναι δύσκολο να προσεγγίσει κανείς το παιδί και να καταφέρει να το απομακρύνει ή να το παρασύρει σε χρήση ναρκωτικών ή σε γενετήσιες πράξεις.
Αξίζει να σημειωθεί και ο αντίκτυπος της δημοσιοποίησης τους στον τρόπο που ασκούν τον ρόλο του γονέα, αφού «επιτρέπει» σε κάθε θεατή να παραθέτει σχόλια πολλές φορές κακεντρεχή για την διαπαιδαγώγηση τους, την εξωτερική εμφάνιση, αλλά και για απλά καθημερινά πράγματα όπως το φαγητό του παιδιού. Στην κοινωνία του διαδικτύου έχει παρατηρηθεί πως οι άνθρωποι εκδηλώνουν τα απωθημένα τους και τη δυσαρέσκεια για τη δίκη τους ζωή μέσω κριτικής σε άλλους ανθρώπους. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια οι γονείς να αισθάνονται ανεπαρκείς ως προς την άσκηση του ρόλου τους και ενοχικά προσπαθούν να «αλλάξουν τα πράγματα που δεν κάνουν σωστά» σύμφωνα, πάντα, με τη γνώμη της κάθε «κακεντρεχούς νοικοκυράς». Η κριτική είναι εποικοδομητική μόνο όταν γίνεται με επιχειρήματα και με καλή πρόθεση, κάτι το οποίο δεν εντοπίζεται στα περισσότερα σχόλια που λαμβάνουν καθημερινά αυτοί οι γονείς.
Ιδιαίτερη σημασία έχει και στην ανάπτυξη του ατόμου και στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του. Σύμφωνα με κοινωνιολογικές θεωρίες, το άτομο διαμορφώνει την άποψη για τον εαυτό του μέσω των χαρακτηρισμών που του δίνουν οι «σημαντικοί άλλοι», δηλαδή τα πρόσωπα με τα οποία συνδέεται στενά το παιδί. Οι πληροφορίες και το υλικό που αναρτούν οι γονείς δημιουργούν ένα διαδικτυακό προφίλ και διηγούνται μια ιστορία του παιδιού. Έτσι, ίσως κάποιος χαρακτηρισμός που του είχε δοθεί με αφορμή την παρακολούθηση φωτογραφιών και βίντεο ως παιδί το «στοιχειώνει» ακόμη και ως ενήλικα. Ακόμη, όταν βρίσκεται σε ηλικία πλέον που μπορεί να κατανοεί και να αντιλαμβάνεται ενδέχεται να νιώσει αμηχανία όταν αντικρύσει στιγμιότυπα που είχε ως παιδί και τον αριθμό προβολών του. Κάποια άτομα είναι εσωστρεφή και δεν θέλουν να μοιράζονται πολλά πράγματα για τον εαυτό τους με ξένους, ένα δικαίωμα που αναγνωρίζεται και συνταγματικά.
Οι γονείς θα πρέπει να αναλογιστούν ότι αυτό που πρόκειται να αναρτήσουν μπορεί να επηρεάσει το μέλλον των παιδιών τους, αλλά και να θέσει σε κίνδυνο τη σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα. Θα πρέπει να αποφασίζουν από κοινού για το τι θα μπορούν να δημοσιοποιούν και να κρατούν την ίδια στάση και τα πρόσωπα που έρχονται σε καθημερινή επαφή με το παιδί. Συμπληρωματικά, κατά την ανάρτησή τους να απενεργοποιούν τη σήμανση τοποθεσίας και να μην επιτρέπουν τη λήψη και την προώθηση των φωτογραφιών σε τρίτους. Επίσης, ιδιαίτερα αποτελεσματική θα ήταν η μη χρησιμοποίηση hashtags, ώστε να μη διευκολύνονται άγνωστοι να φτάσει στην φωτογραφία.
Αυτό, όμως, που θα θέσει τα θεμέλια για την οριστική αντιμετώπιση των αρνητικών απορροιών του φαινομένου είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των γονέων σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού την υπενθύμιση των κινδύνων που ελλοχεύουν. Όλες οι δραστηριότητές τους θα πρέπει να έχουν ως γνώμονα το συμφέρον του παιδιού τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Sharenting: Πώς οι γονείς θέτουν σε κίνδυνο τα παιδιά τους – Το βίντεο που πρέπει να δείτε, mothersblog.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Το sharenting και η προστασία των παιδιών στα social media, businessdaily.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Sharenting – τι ακριβώς σημαίνει ο όρος; palieraki.sites.sch.gr, Διαθέσιμο εδώ
