Του Δημήτρη Μαρκόπουλου,
Αναμφισβήτητα, τα ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια έρχονται αντιμέτωπα εδώ και χρόνια με δεκάδες εμπόδια. Διοικητικές παθογένειες, υποχρηματοδότηση και έντονες πελατειακές σχέσεις είναι κάποια μόνο από τα προβλήματα που «αμαυρώνουν» την εικόνα τους. Ωστόσο, στη συνείδηση των Ελλήνων συνεχίζουν να έχουν θετικό πρόσημο. Ο μέσος πολίτης κατανοεί ότι συνεχίζουν να είναι ιδρύματα αξιόπιστα που δίνουν την ευκαιρία σε όλους τους νέους, ανεξαρτήτως κοινωνικής προέλευσης να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Αυτός είναι ο λόγος που η προσπάθεια της Κυβέρνησης να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο, έτσι ώστε να επιτραπεί η ίδρυση Ιδιωτικών Πανεπιστημίων, έχει συναντήσει σθεναρή αντίδραση από την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Το επιχείρημα που συχνά ακούγεται υπέρ των Ιδιωτικών Πανεπιστημίων είναι ότι υπάρχουν παντού. Η παραπάνω άποψη «υιοθετείται» από πολλούς άκριτα, εξαιτίας της αληθοφάνειάς της. Συγχέεται η ύπαρξη ή όχι διδάκτρων με τον κρατικό χαρακτήρα του ιδρύματος. Τα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα πανεπιστήμια του κόσμου (Harvard, Oxford, Princeton… κλπ), που συχνά αναφέρουν οι υπέρμαχοι του νομοσχεδίου, μπορεί να υποχρεώνουν τους φοιτητές να καταβάλουν δίδακτρα, αλλά παραμένουν κρατικά Πανεπιστήμια. Ιδρύθηκαν μετά από δωρεά ενός μεγαλοεπιχειρηματία, αλλά επιβλέπονται από το αρμόδιο Υπουργείο της εκάστοτε χώρας και υπάγονται σε αυτό. Τα κορυφαία αυτά εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι αυτοδιοικούμενα και δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα έσοδα που αποκομίζουν επαναεπενδύονται στο Πανεπιστήμιο, εξασφαλίζοντας καλύτερες υποδομές, εξοπλισμούς και ανταγωνιστικότερους μισθούς για τους καθηγητές και το προσωπικό που τα στελεχώνει. Σε αυτόν ακριβώς τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα οφείλουν την τεράστια επιτυχία τους.
Επομένως, η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου με την ελπίδα ότι θα βρεθεί κάποιος επιχειρηματίας που θα επενδύσει δεκάδες εκατομμύρια για την ίδρυση ενός Πανεπιστημίου, που για να πετύχει δεν πρέπει να του αποφέρει κέρδη, φαίνεται να είναι εξαιρετικά άστοχη. Προφανώς, το νομοσχέδιο, που για να περάσει από τη Βουλή πρέπει πρώτα να αναθεωρηθεί το άρθρο 16 του Συντάγματος, δεν έχει αυτόν τον σκοπό. Προωθεί ένα διαφορετικό είδος Πανεπιστημίου. Ένα Πανεπιστήμιο που θα έχει τη μορφή επιχείρησης, μέσω της οποίας ο καθ’ ένας θα μπορεί να «προμηθευθεί» το πτυχίο της αρεσκείας του, καταβάλλοντας το ανάλογο τίμημα. Η εκπαίδευση θα εμπορευματοποιηθεί, ακολουθώντας πιστά τους κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης, τη στιγμή που η υποχρηματοδότηση των Δημοσίων Πανεπιστημίων θα συνεχίζεται. Δυστυχώς, η «συνταγή» των κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων έχει ήδη εφαρμοστεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο και τα ποσοστά επιτυχίας του είναι απογοητευτικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Πορτογαλία, που τη δεκαετία του 1980 εφάρμοσε το σχέδιο που επιχειρεί να εφαρμόσει τώρα η Ελλάδα και απέτυχε οικτρά. Τα κερδοσκοπικά Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο είναι λίγα και σχεδόν άγνωστα σε όλους. Αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα διαφθοράς και δεν τυγχάνουν σε καμία περίπτωση της εκτίμησης που απολαμβάνουν ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας, όπως είναι το ΕΚΠΑ, που, σύμφωνα με πρόσφατη στατιστική, κατατάσσεται στα καλύτερα της Ευρώπης.
Η εκπαίδευση είναι κοινωνικό αγαθό. Δεν πρέπει να καθορίζεται από τους κανόνες της αγοράς και των επιχειρήσεων. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται σε ένα Πανεπιστήμιο θα πρέπει να εξυπηρετούν μόνο το ίδιο το Πανεπιστήμιο και τους ανθρώπους που φοιτούν σε αυτό. Η ίδρυση Ιδιωτικών πανεπιστημίων θα οδηγήσει αναπόφευκτα στη συρρίκνωση και, εν τέλει, στην εξαφάνιση της δημόσιας παιδείας, όπως την ξέρουμε σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ξέρουμε τι είναι τα «Ιδιωτικά» Πανεπιστήμια;, huffingtonpost.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Μύθοι και Αλήθειες για τα μη-Κρατικά Πανεπιστήμια, huffingtonpost.gr. Διαθέσιμο εδώ
