Του Δημήτρη Μάνδαλου,
Τα τελευταία χρόνια, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής αποτελούν πόλο έλξης όλο και περισσότερων τουριστών. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο τουρισμός στις χώρες αυτές αυξήθηκε κατά 28% τη δεκαετία 2010-2020 σε σχέση με τη δεκαετία 2000-2010. Η αυξημένη τουριστική κίνηση, ωστόσο, παρόλο που έχει δράσει καταλυτικά στην οικονομία των χωρών, έχει προκαλέσει και διαφορά προβλήματα, όπως αυτό της διαρκώς αυξανόμενης εγκληματικότητας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το φαινόμενο της Κόστα Ρίκα, η οποία παλεύει πλέον να αντιμετωπίσει την έκρηξη βίας, «δανείζοντας» δρακόντεια μέτρα ασφαλείας που έχει πάρει το γειτονικό Ελ Σαλβαδόρ. Έτσι, με σημείο αναφοράς το Ελ Σαλβαδόρ, ο Πρόεδρος της Κόστα Ρίκα, Rodrigo Chaves, εισήγαγε μια νέα αυστηρότατη νομοθεσία, για να αντιμετωπίσει την εγκληματικότητα και ιδιαίτερα τις ανθρωποκτονίες, οι οποίες μέσα σε ένα χρόνο αυξήθηκαν κατά 40%! Τα μέτρα αυτά που έχουν σκοπό την καταστολή της βίας, περιλαμβάνουν την αύξηση των ποινών φυλάκισης για ανηλίκους και ανώτατο όριο των 50 ετών για ενήλικες, επιτρέποντας τις εκδόσεις στις χώρες προέλευσής τους και επέκταση της χρήσης της προληπτικής κράτησης, διευκολύνοντας την κράτηση υπόπτων με περιορισμένα στοιχεία.
Ο Πρόεδρος, όταν παρουσίασε το Εθνικό Πρόγραμμα Ασφαλείας τον Νοέμβριο, δήλωσε ότι «οι έκτακτες καταστάσεις απαιτούν έκτακτα μέτρα». Άλλωστε, η Κόστα Ρίκα είναι μία από τις χώρες της Κεντρικής Αμερικής που επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν την επέκταση της δραστηριότητας των καρτέλ ναρκωτικών, μιμούμενοι τη σαρωτική καταστολή του Προέδρου του Ελ Σαλβαδόρ, Nayib Bukele. Παρόλα αυτά, ο Bukele προχώρησε, παράλληλα, σε καταπάτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων, που έχουν υπογράφει από όλες τις χώρες στην Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Επέτρεψε, δηλαδή, στην αστυνομία να κρατά επ’ αόριστον ύποπτα μέλη συμμορίας, χωρίς δικαίωμα σε δικηγόρο. Το γεγονός αυτό, πέρα από το ότι είναι αντισυνταγματικό, έχει προκαλέσει διεθνή κατακραυγή, ενώ οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν κινητοποιηθεί, καταδικάζοντας την εν λόγω πράξη.
Ο Πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ, πέρα από το ότι κατάφερε να περιορίσει με τις αξιόποινες πράξεις του την εγκληματικότητα, είναι ιδιαίτερα δημοφιλής εντός της χώρας του, γεγονός που τον καθιστά έναν από τους επικρατέστερους νικητές των επερχόμενων εκλογών. Παράλληλα, έχει γίνει παράδειγμα προς μίμηση για τους περιφερειακούς πολιτικούς που μάχονται με συμμορίες, από τη Χιλή μέχρι τον Ισημερινό. Ο Chaves, από την άλλη, υποστηρίζει ότι δεν θέλει να μιμηθεί το σχέδιο και την τακτική του Bukele. Ωστόσο, οι ριζικές αλλαγές που έχει προκαλέσει στην Κόστα Ρίκα, η οποία έχει παραδοσιακά υιοθετήσει μια πιο ήπια προσέγγιση για την πρόληψη του εγκλήματος, προδίδουν όλο και περισσότερο την επιρροή του από τον τελευταίο.
Ακόμα και η αντιπολίτευση συμμερίζεται την τακτική του Chaves, παράλληλα, όμως, οι φήμες μιας ενδεχόμενης υιοθέτησης σκληρότερων μέτρων οργιάζουν, ειδικά από όσους φοβούνται ότι η εγκληματικότητα μπορεί να βλάψει τον τουρισμό που αποφέρει στη χώρα ετησίως έσοδα $ 2 δις. «Το έργο του Bukele για την εξάρθρωση του οργανωμένου εγκλήματος ήταν εξαιρετικό και αξίζει να αναλυθεί για να επαναληφθεί στην Κόστα Ρίκα», δήλωσε ο David Segura, Βουλευτής στο αντιπολιτευόμενο συντηρητικό κόμμα, σε πρόσφατη ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η Κόστα Ρίκα είδε το ποσοστό δολοφονιών της να έχει εκτιναχθεί σε 17,2 ανά 100.000 άτομα το 2023 από 11,7 το 2018. Αντίθετα, στο Ελ Σαλβαδόρ, το ποσοστό έπεσε στο 2,4, αφού ήταν το υψηλότερο στον κόσμο λιγότερο από μια δεκαετία νωρίτερα.
Ο Bukele εξελέγη ο πιο αγαπημένος πολιτικός της Κόστα Ρίκα τον Οκτώβριο, ενώ τα ποσοστά του Chaves έπεσαν κατακόρυφα κατά 30 μονάδες από την εκλογή του τον Μάιο του 2022. Προκύπτει, λοιπόν, το ερώτημα: «Πιο αποτελεσματικά είναι τα δημοκρατικά και αρκετά αποδοτικά μέτρα ή τα αντιδημοκρατικά και πολύ αποδοτικά μέτρα;». Όπως έδειξε η δημοφιλία των δυο ηγετών, τα σκληρά, αλλά δημοκρατικά μέτρα του Chaves δεν απέδωσαν καρπούς, ενώ τα αντισυνταγματικά του Bukele αύξησαν τη δημοφιλία του κατακόρυφα!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Once tranquil Costa Rica eyes Salvadoran-inspired response to crime surge, Reuters, διαθέσιμο εδώ
