Της Αγγελικής Γιοβανίδη,
Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση στο σχέδιο νόμου «Παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για την επιτάχυνση και την ποιοτική αναβάθμιση της ποινικής δίκης – Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας», στο Δ΄ κεφάλαιο του οποίου προτείνονται ιδιαιτέρως σημαντικές αλλαγές στο νόμο 3500/2006 για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας. Εφόσον υιοθετηθούν, όπως προτάθηκαν, ορισμένες από αυτές θα είναι οι εξής:
Αρχικά στο άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 3500/2006 προστίθενται δύο ακόμη εγκληματικές πράξεις, οι οποίες, όταν τελούνται εις βάρος μέλους της οικογένειας, θεωρούνται εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας. Αυτά είναι τα αδικήματα του βιασμού (336 ΠΚ) και της κατάχρησης σε ανηλικότητα (338 ΠΚ). Επιπλέον, με τροποποιήσεις στα άρθρα 7 και 9 του νόμου, αυξάνεται το πλαίσιο ποινών σε ορισμένες εγκληματικές πράξεις, όταν τελούνται ενώπιον ανηλίκων και προστίθενται και νέες εγκληματικές πράξεις σε αυτές (παράνομη βία και απειλή, προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας).
Σημαντική τροποποίηση που προτείνεται και έχει προκαλέσει συζητήσεις είναι και αυτή του άρθρου 4, στο οποίο προστίθεται η έννοια της ψυχολογικής βίας, εκτός από τη σωματική, ως βίας που επιφέρει τις συνέπειες της κακής άσκησης της γονικής μέριμνας του άρθρου 1532 ΑΚ, ήτοι την αφαίρεση αυτής από τον γονέα που επιδεικνύει τέτοιου είδους συμπεριφορά στο τέκνο του. Ορισμένες αντιρρήσεις έχουν διατυπωθεί, ως προς την προσθήκη αυτή, σχετικά με την έλλειψη συγκεκριμένου ορισμού ως προς το τι συνιστά ψυχολογική βία και δευτερευόντως σχετικά με τη μη προσθήκη της ψυχολογικής βίας ως αυτοτελούς εγκλήματος και στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας στο πλαίσιο διαπροσωπικών σχέσεων ενηλίκων, κάτι που έχει απασχολήσει την επιστημονική κοινότητα.
Περαιτέρω, τροποποιείται το άρθρο 5 του ιδίου νόμου και αυξάνεται και το ελάχιστο όριο αποζημίωσης του θύματος ενδοοικογενειακής βίας στις 2.000,00 ευρώ από τα 1.000,00 ευρώ που ίσχυε έως και σήμερα, ενώ, παράλληλα, στο άρθρο 18 διευρύνεται η δυνατότητα επιβολής περιοριστικών όρων στον δράστη και από τον ανακριτή και όχι μόνο από τον Εισαγγελέα. Στους δε περιοριστικούς όρους που επιβάλλονται, μπορεί να είναι και η συμμετοχή του δράστη σε θεραπευτικά προγράμματα, ενώ για την επιβολή τους ή την άρση τους μπορούν πλέον να ληφθούν υπόψη και γνωματεύσεις ψυχολόγων και ψυχιάτρων που προέρχονται και από τον ιδιωτικό φορέα και βρίσκονται υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας.
Παράλληλα, στο άρθρο 21 διευρύνονται οι φορείς, από τους οποίους μπορεί να παρασχεθεί ηθική συμπαράσταση και αναγκαία υλική συνδρομή στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας και οι οποίοι μπορούν πλέον να είναι είτε δημοσίου είτε ιδιωτικού δικαίου που λειτουργούν υπό την εποπτεία του Υπουργείων Εσωτερικών, Υγείας ή Κοινωνικής Συνοχής. Μάλιστα, οι αστυνομικές αρχές που επιλαμβάνονται, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας υποχρεούνται να ενημερώσουν αμελλητί τους παραπάνω φορείς, ώστε να παρασχεθεί αμέσως η απαραίτητη, κατά περίπτωση, αρωγή.
Τέλος, αξίζει να αναφερθούμε στην προσθήκη του εκτενούς άρθρου 23Α που αφορά στη μέριμνα των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και στην υποχρέωση των υπηρεσιών υποδοχής θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, όπως οι αστυνομικές αρχές, οι κοινωνικές υπηρεσίες, οι υπηρεσίες υγείας και οι εξειδικευμένες δομές για την υποστήριξη των γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, κατά τον λόγο αρμοδιότητάς τους και κατόπιν προηγούμενης ενημέρωσης και σύμφωνης γνώμης του θύματος, να προβαίνουν σε: α) ατομική αξιολόγηση του θύματος, με σκοπό την εκτίμηση του κινδύνου να υποστεί επανάληψη της βίας ή δευτερογενή θυματοποίηση, β) διαχείριση του κινδύνου, με τον προσδιορισμό των κατάλληλων μέτρων άμεσης προστασίας του θύματος, προκειμένου να αποτραπούν η επανάληψη της βίας και η δευτερογενής θυματοποίηση.
Η ατομική αξιολόγηση αυτή θα λαμβάνει, όπως προβλέπει το άρθρο, υπόψη, κυρίως α) τα προσωπικά χαρακτηριστικά του θύματος, όπως την ηλικία, τη φυλή, τη θρησκεία, την εθνικότητα ή εθνοτική καταγωγή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα ή τα χαρακτηριστικά φύλου ή την αναπηρία, το καθεστώς διαμονής ή κατοικία, τη σχέση συγγένειας και τον βαθμό οικονομικής ή άλλης εξάρτησης με τον δράστη, καθώς και το ιστορικό προηγούμενης θυματοποίησης, β) τον βαθμό βλάβης του θύματος, το είδος, τη σοβαρότητα και τη συχνότητα της βίας, γ) παράγοντες επικινδυνότητας ή υποτροπής της βίας, που συντρέχουν στο πρόσωπο του δράστη, όπως ιδίως απειλές για τη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα του θύματος, την κατοχή πυροβόλου όπλου, προηγούμενες καταδίκες για ενδοοικογενειακή βία, εξακολουθητική παρακολούθηση, εξαρτήσεις από αλκοόλ ή άλλες ουσίες, εκδήλωση βίας ή απειλών ενώπιον ανηλίκου, δ) άλλες ιδιαίτερες περιστάσεις που συντρέχουν είτε στο πρόσωπο του θύματος είτε στο πρόσωπο του δράστη.
Μάλιστα, προβλέπεται η δυνατότητα των παραπάνω αρχών, ενώπιον των οποίων εκκρεμεί υπόθεση ενδοοικογενειακής βίας, όποτε κρίνεται αναγκαίο, να ενημερώνουν και να παραπέμπουν το θύμα, κατόπιν αίτησής του, σε κοινωνικές υπηρεσίες ή σε υπηρεσίες υγείας ή σε εξειδικευμένες δομές υποστήριξης γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, για τη διενέργεια ατομικής αξιολόγησης, με σκοπό να προσδιοριστούν τα κατάλληλα μέτρα άμεσης προστασίας του, ενώ προβλέπεται ότι η ατομική αξιολόγηση επικαιροποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια της εκκρεμούς ποινικής διαδικασίας, αν ουσιωδώς μεταβάλλονται οι περιστάσεις που αποτέλεσαν τη βάση της.
Καταλήγοντας, αξίζει να σημειώσουμε ότι για μια ακόμη φορά, το αίτημα πολλών μελών της επιστημονικής, αλλά και της φεμινιστικής-ακτιβιστικής κοινότητας, για προσθήκη του όρου «γυναικοκτονία» στον νόμο (ή και τον ποινικό κώδικα) δεν πραγματοποιείται στο συγκεκριμένο σχέδιο, γεγονός που κατατάσσεται από ορισμένους στα αρνητικά αυτού. Ακόμη, δεν προβλέπεται κάποιο μέτρο επιτάχυνσης των διαδικασιών που αφορούν στην εκδίκαση υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας, παρά τις καταστροφικές συνέπειες που έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να έχουν οι όποιες καθυστερήσεις στην εκκίνηση και λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, ειδικά στις περιπτώσεις αυτές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Σχέδιο Νόμου: «Παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για την επιτάχυνση και την ποιοτική αναβάθμιση της ποινικής δίκης – Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας», opengov.gr, διαθέσιμο εδώ
