Του Χρήστου Αμανατίδη,
Αντίθετα από μεταγενέστερες στρατιωτικές παρεμβάσεις στην πολιτική σκηνή, οι οποίες αντλούσαν νομιμοποίηση από τον «Στρατιωτικό Σύνδεσμο», το κίνημα του Ζορμπά δεν επιδίωξε την εγκαθίδρυση δικτατορίας, αλλά συνεργασία με την κυβέρνηση. Η κυβέρνηση του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη ικανοποίησε τις περισσότερες αξιώσεις του Ζορμπά, ο οποίος κάλεσε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που ήταν ήδη γνωστός στην ελληνική κοινωνία για τη συμβολή του στην Κρητική Επανάσταση του Θερίσου το 1905 για να δράσει ως ο πολιτικός σύμβουλος του Συνδέσμου. Από τότε το όνομα του Βενιζέλου ταυτίστηκε με την ελληνική πολιτική: έπειτα από την εκλογή του ως πρώτος βουλευτής Αττικοβοιωτίας στις 8 Αυγούστου 1910, σχημάτισε κυβέρνηση δυο μήνες αργότερα και στις 28 Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς ο Κρητικός πολιτικός πέτυχε θριαμβευτική νίκη, εξασφαλίζοντας 307 από τις 362 έδρες.
Στο νομοθετικό τομέα, η συμβολή του Βενιζέλου ήταν η αναθεώρηση της ήδη υπάρχουσας εκδοχής του Συντάγματος και όχι η χάραξη νέας. Με άλλα λόγια, το πολίτευμα της Ελλάδας θα παρέμενε η βασιλευόμενη δημοκρατία. Βασική του επιδίωξη ήταν η επίτευξη της ανάπτυξης που εστίαζε σε τρεις τομείς: εκσυγχρονισμός των κρατικών δομών σε συνδυασμό με οικονομική ευρωστία. Αυτές οι δύο επιτυχίες θα οδηγούσαν στην υλοποίηση του τρίτου στόχου, της εθνικής ολοκλήρωσης, μέσω της επέκτασης και της υλοποίησης της «Μεγάλης Ιδέας». Σε αυτό το τρίπτυχο ο Βενιζέλος πρόσθεσε και την επιδίωξη εγκαθίδρυσης εθνικής ομόνοιας. Έτσι, επέλεξε να διατηρήσει τους βασιλόπαιδες στις θέσεις τους, ακόμα και αν αυτή του η απόφαση θα ερχόταν σε σύγκρουση με μια από τις βασικότερες θέσεις του «Στρατιωτικού Συνδέσμου», δηλαδή την απομάκρυνση των πριγκίπων από τα στρατιωτικά τους αξιώματα.
Η κυβέρνηση του Βενιζέλου έδωσε βάρος στη μονιμότητα των αξιοκρατικά διορισμένων δημοσίων υπαλλήλων, τον κατακερματισμό των τσιφλικιών και τη διανομή της γης σε ακτήμονες, την αναδιαμόρφωση του φορολογικού συστήματος, τη βελτίωση της απονομής δικαιοσύνης, την εξάπλωση της παιδείας, την ανάπτυξη της βιομηχανίας και την αναδιοργάνωση των ενόπλων δυνάμεων, με διαρκή και σκληρή εκπαίδευση υπό την επίβλεψη Βρετανών και Γάλλων αξιωματικών (που κατεύθυναν την ανασυγκρότηση του ελληνικού στόλου και στρατού αντίστοιχα) καθώς επίσης και με παροχή επαρκούς και σύγχρονου οπλισμού.
Βλέποντας αυτές τις αλλαγές να συντελούνται στο βασίλειό του, ο Γεώργιος επέλεξε να συμβιβαστεί με το Κοινοβούλιο και να γίνει το παράδειγμα της εθνικής ενότητας και αναγέννησης. Μέχρι τη δολοφονία του στις 5 Μαρτίου του 1913 το παλάτι και η Βουλή συνεργάζονταν. Αυτή η συνεργασία συνδυάστηκε με τις προαναφερθείσες μεταρρυθμίσεις και συντέλεσε αποφασιστικά στην τόνωση του ηθικού και στην υψηλή απόδοση του ελληνικού στρατού κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Η διακυβέρνηση του Βενιζέλου, τόσο με τα θετικά όσο και με τα αρνητικά της στοιχεία σημάδεψε την Ελλάδα για την τρέχουσα δεκαπενταετία. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Ελλάδα κατάφερε να αντιστρέψει τη δεινή της θέση, καθώς αποδείχθηκε ικανή να εκμεταλλευτεί τις ευνοϊκές περιστάσεις που παρουσιάζονταν για την υλοποίηση των στόχων της, μέσω της απεμπλοκής από τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο, η οποία αποτέλεσε το στήριγμα μιας καλής διοικητικής και στρατιωτικής ανασυγκρότησης. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι οι δυσάρεστες αποτυχίες της Ελλάδας τις πρώτες δεκαετίες της ζωής της ως ανεξάρτητο κράτος οδήγησαν σε αυτήν την σωρευτική ανάπτυξη. Οι εδαφικές προσαρτήσεις του ελληνικού κράτους στους Βαλκανικούς Πολέμους ήταν αποτέλεσμα αφενός των προηγηθέντων ενεργειών, αφετέρου της δράσης μιας κυβέρνησης που είχε ένα πλήρες όραμα για τον Ελληνισμό και το ολοκλήρωνε με ρεαλιστικές επιδιώξεις και βαθειά γνώση της ευρωπαϊκής διπλωματίας.
Βιβλιογραφία
- Κώστας Κωστής: Τα κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας. Σελίδες 481-491 και 492-552
- Θα ήθελα να αποδώσω ιδιαίτερες ευχαριστίες στην Επίκουρη Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Ελευθερία Κ. Μαντά για τις πληροφορίες που άντλησα από το υλικό που παρείχε στους φοιτητές της στο πλαίσιο του μαθήματος «Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία». Σελίδες 114-117, 119128-135
- Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Επίκουρο Καθηγητή της Επώνυμης Έδρας Εβραϊκών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ, Γεώργιο Αντωνίου, για τις πληροφορίες που άντλησα από τη διάλεξη που έδωσε στις 13 Δεκεμβρίου του 2019 με θέμα την ήττα της Ελλάδας στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, το κίνημα στο Γουδί και την απόπειρα ανόρθωσης του ελληνικού κράτους επί του Ελευθερίου Βενιζέλου στο πλαίσιο του μαθήματος-ειδίκευσης στον 19ο και τον 20ο αιώνα της Ελληνικής Ιστορίας.
