Της Καλλιόπης Λειβαδάρου,
Ο Ελβετός φιλέλληνας Ιωάννης-Ιάκωβος Μάγερ, γεννημένος στη Ζυρίχη τον Δεκέμβριο του 1798, υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες της ελληνικής δημοσιογραφίας.
Μεγάλωσε σε μεγαλοαστικό περιβάλλον και ενώ αρχικά επέλεξε να σπουδάσει Φαρμακευτική, στη συνέχεια, ακολούθησε τα χνάρια του πατέρα του και αποφάσισε να ξεκινήσει σπουδές Ιατρικής. Αποβλήθηκε, όμως, από το Πανεπιστήμιο λόγω χρεών και έτσι δεν κατάφερε να ολοκληρώσει τη φοίτησή του. Το 1817 παντρεύτηκε, ωστόσο ένα χρόνο αργότερα έλαβε την απόφαση να χωρίσει.
Διαπνεόταν από φιλελεύθερες και ριζοσπαστικές ιδέες, και έτσι, όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, θέλησε να μεταβεί στον νότιο βαλκανικό χώρο, ώστε να βοηθήσει, έχοντας λίγες ιατρικές γνώσεις, στην περίθαλψη των αγωνιζομένων Ελλήνων. Πράγματι, τους πρώτους μήνες της Επανάστασης ήλθε και εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι, ασπάσθηκε την Ορθοδοξία και ήλθε σε δεύτερο γάμο με τη Μεσολογγίτισσα Αλτάνα Ιγγλέζου, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά.
Πρόσφερε πολύτιμες υπηρεσίες ως γιατρός στο τοπικό νοσοκομείο, ασχολήθηκε με ζέση με τη νοσηλεία των τραυματιών και των ασθενών, καθώς και με την παροχή βοήθειας σε ενδεείς προσφυγικές οικογένειες που είχαν καταφύγει στην ηρωική πόλη. Ενσωματώθηκε πλήρως στο επαναστατικό περιβάλλον και εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους προεστούς του Μεσολογγίου, ενώ αργότερα πολιτογραφήθηκε δημότης της πόλεως και έγινε ένας από τους αξιοσέβαστους πολίτες της.
Την Πρωτοχρονιά του 1824 άρχισε να εκδίδει την εφημερίδα Ελληνικά Χρονικά, με την υποστήριξη αρχικά του Άγγλου συνταγματάρχη φιλέλληνα Λέστερ Στάνχοπ και αργότερα του Λόρδου Βύρωνα. Τον τελευταίο, όμως, δεν τον συμπαθούσε ιδιαίτερα, καθώς τον θεωρούσε έναν αριστοκράτη δανδή, που δεν πρόσφερε πολλά στον Αγώνα των Ελλήνων. Η αντιπάθεια ήταν αμοιβαία. Ο Λόρδος Βύρων πίστευε ότι τα φιλελεύθερα και αντιμοναρχικά άρθρα του Μάγερ, τα οποία διαβάζονταν και στο εξωτερικό, δεν βοηθούσαν την ελληνική υπόθεση, καθώς η ανεξαρτησία των Ελλήνων δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς τη συνδρομή των μοναρχιών της Ευρώπης.
Φυσικά, ο Μάγερ πίστευε πως η ελευθερία του Τύπου ήταν ένα αναφαίρετο δικαίωμα, το οποίο δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να τεθεί υπό διαπραγμάτευση. Έγραφε σε εύληπτη γλώσσα και με πνεύμα φιλελεύθερο και ανεξάρτητο, τόσο που, σε κάποιες περιπτώσεις, έφθασε και στα όρια της σύγκρουσης με την πολιτική ηγεσία· δεν δίσταζε να ασκεί κριτική ακόμη και στη μερίδα των πολιτικών που ο ίδιος υποστήριζε.
Τα Ελληνικά Χρονικά ήταν η πρώτη έντυπη εφημερίδα που κυκλοφόρησε στη χώρα μας και σε πολλά μέρη του εξωτερικού, γραμμένη μάλιστα σε τρεις γλώσσες, καθιστώντας, με τον τρόπο αυτόν, γνωστό διεθνώς τον αγώνα των Μεσολογγιτών για την Ελευθερία. Στη συγκεκριμένη εφημερίδα τυπώθηκε, για πρώτη φορά, ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού, καθώς και ποικίλα γεγονότα της Επανάστασης των Ελλήνων. Εκδόθηκαν 211 φύλλα έως τις 20 Ιανουαρίου 1826, οπότε και καταστράφηκε το τυπογραφείο από τουρκική οβίδα.
Ο Ελβετός φιλέλληνας είχε προσχωρήσει στον πολιτικό κύκλο του αγγλόφιλου Γεωργίου Κουντουριώτη (1782-1858) και ήταν υποστηρικτής του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου (1791-1865). Τον Αύγουστο του 1824 διορίσθηκε μέλος της τριμελούς διοικητικής επιτροπής του Μεσολογγίου, στη θέση του αποθανόντος Ιωάννη Τρικούπη (1750-1824) και διακρίθηκε για τις διοικητικές του ικανότητες κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Μεσολογγίου από τους Τουρκοαιγυπτίους.
Αγωνίσθηκε με γενναιότητα ως αξιωματικός στη θέση Αρμυρίκι και βρήκε ένδοξο θάνατο μαζί με την οικογένειά του τη νύχτα της Εξόδου (10 Απριλίου 1826), ακολουθώντας τη μεγάλη φάλαγγα. Μαζί του έφερε ημερολόγιο, στο οποίο κατέγραφε τα γεγονότα του Μεσολογγίου μετά τη διακοπή της έκδοσης των «Ελληνικών Χρονικών», το οποίο δυστυχώς χάθηκε. Οι σοροί τους μεταφέρθηκαν από Μεσολογγίτες αιχμαλώτους και ετάφησαν στον Κήπο των Ηρώων.
Στη θέση του καταστραφέντος τυπογραφείου ανεγέρθηκε το 1926 μαρμάρινη στήλη με το επίγραμμα: «Ο ΕΛΒΕΤΟΣ ΟΥΤΟΣ ΑΝΗΡ ΙΩΑΝΝΗΣ – ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΑΓΕΡ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΓΡΑΦΙΔΙ ΤΕ ΚΑΙ ΟΠΛΟΙΣ, ΠΡΟΜΑΧΗΣΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΕΠΙ ΤΗΔΕ ΠΟΛΕΙ ΜΑΡΝΑΜΕΝΟΣ ΜΟΙΡΑΝ ΕΠΛΗΣΕΝ ΒΙΟΥ ΚΑΛΛΙΣΤΟΝ ΑΡΕΤΑΙΣ ΜΝΗΜΑ ΛΙΠΩΝ, ΣΗΜΑ ΕΠΙΓΙΓΝΟΜΕΝΟΙΣ».
Μία μικρή οδός στο κέντρο της Αθήνας, κοντά στην πλατεία Βάθης, φέρει το όνομα του μεγάλου αυτού Ελβετού φιλέλληνα, ο οποίος υπήρξε ο πρωτεργάτης του επαρχιακού Τύπου και της ελληνικής δημοσιογραφίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Α. Ά. Στέφος, ( 22.05.2021) «Ο πολυσχιδής φιλέλληνας Ιωάννης-Ιάκωβος Μάγερ, τα «Ελληνικά Χρονικά» και η «Μάνα του Μεσολογγίου», στην: Η Καθημερινή
- Συλλογικό(2007): Εγκυκλοπαίδεια δομή, τ. 17, Αθήνα: Εκδόσεις ΔΟΜΗ.
