Της Δανάης Γαζή,
Αρχικά, όσον αφορά στην αγωγή διανομής, αυτή βρίσκει εφαρμογή, όταν πρόκειται να διαμοιραστούν κατά κύριο λόγο περιουσιακά αντικείμενα, ή εν γένει αγαθά που έχουν αποδοθεί σε κάποιους ανθρώπους από κοινού. Σαφέστερα, η δικαστική διανομή εφαρμόζεται σύμφωνα με τα άρθρα 799 επ. ΑΚ, όταν οι κληρονόμοι που κατ’ επέκταση είναι και κοινωνοί των περιουσιακών αγαθών, διαφωνούν ως προς τον τρόπο, με τον οποίο θα γίνει η διανομή. Βέβαια, προτιμότερη είναι η λύση της εξωδικαστικής διανομής, η οποία θα πρέπει να προηγείται της δικαστικής, προκειμένου οι κοινωνοί να μην εμπλέκονται σε δικαστική διαμάχη. Με την εξωδικαστική διανομή ουσιαστικά οι κοινωνοί λύνουν από κοινού την κοινωνία και αποφασίζουν τον τρόπο, με τον οποίο θα διαμοιραστούν τα περιουσιακά αγαθά είτε αυτά αφορούν ακίνητα είτε κινητά πράγματα.
Όσον αφορά τώρα στην περίπτωση της δικαστικής διανομής, αυτή επιλέγεται, όταν οι κοινωνοί δεν μπορούν να λύσουν μόνοι τους την κοινωνία. Έτσι, λοιπόν, οποιοσδήποτε από τους δικαιούχους επιθυμεί, μπορεί να προσφύγει ενώπιον του αρμόδιου πολιτικού δικαστηρίου, το οποίο καθορίζεται ανάλογα με την αξία της περιουσίας που πρόκειται να διαμοιραστεί. Στο σημείο αυτό εντοπίζονται δύο τρόποι, με τους οποίους μπορεί να γίνει η διανομή. Ειδικότερα, πρόκειται για την αυτούσια διανομή, η οποία εντοπίζεται στο αρ. 800 του ΑΚ και για τη διανομή με πλειστηριασμό και καταβολή του πλειστηριάσματος, η οποία εντοπίζεται στο αρ. 801 του ΑΚ. Βέβαια, ο δικαστής είναι αυτός που θα αποφασίσει ποια μέθοδος θα ακολουθηθεί, προκειμένου να επιτευχθεί η καλύτερη διανομή των περιουσιακών αγαθών, ανεξαρτήτως της πρότασης που υπέβαλαν οι κοινωνοί.
Σχετικά με την πρώτη περίπτωση, αυτή της αυτούσιας διανομής, αυτή εφαρμόζεται, όταν το κοινό αντικείμενο μπορεί να διαιρεθεί σε ίσα μέρη, ανάλογα με τη μερίδα που αντιστοιχεί στον κάθε κοινωνό, χωρίς, όμως, να επέρχεται αλλοίωση ή μείωση της αξίας του αντικειμένου. Η πιο συνήθης περίπτωση αυτούσιας διανομής είναι αυτή, κατά την οποία υπάρχει χρηματικό ποσό, το οποίο μπορεί εύκολα να διαμοιραστεί μεταξύ των κοινωνών. Αυτούσια διανομή, ωστόσο, μπορεί να υπάρξει και στα ακίνητα, όπως για παράδειγμα σε ένα οικόπεδο, εφόσον, όμως, ο τρόπος αυτός διανομής δεν αντιβαίνει στο συμφέρον των κοινωνών. Η νομολογία μάλιστα έχει ρυθμίσει πολλές ανάλογες καταστάσεις που άλλοτε η αυτούσια διανομή ακινήτων κρίνεται δυσανάλογη για τους κοινωνούς, βλ. Απ. 43/2015 Εφετείου Δωδεκανήσων, οπότε και απορρίπτεται, και άλλοτε κρίνεται κατάλληλη, προβλέποντας π.χ. τη σύσταση οριζόντιας ιδιοκτησίας στο κοινό οικόπεδο.
Στη συνέχεια, η δεύτερη περίπτωση σχετίζεται με τη διανομή μέσω της επίτευξης πλειστηριασμού. Αναλυτικότερα, η διανομή με πλειστηριασμό προτιμάται, όταν είτε δεν είναι εφικτή η αυτούσια διανομή του κοινού αντικειμένου, γιατί μπορεί για παράδειγμα να αφορά ένα μικρό διαμέρισμα, είτε διότι η αυτούσια διανομή θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της αξίας του αντικειμένου. Η διανομή αυτή, λοιπόν, έχει ως εξής: το ακίνητο, το οποίο είναι προς διανομή, πωλείται και οι συγκοινωνοί θα λάβουν ως αντάλλαγμα το ύψος του ποσού, το οποίο τους αντιστοιχεί ανάλογα με την μερίδα τους πάνω στο ακίνητο από την καταβολή του πλειστηριάσματος. Επομένως, όπως φαίνεται και από τη στάση της νομολογίας, η δικαστική διανομή με πλειστηριασμό έρχεται δεύτερη σε σχέση με την αυτούσια διανομή, καθώς η πρώτη εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο, όταν η αυτούσια διανομή κρίνεται ανέφικτη ή ακατάλληλη.
Ανακεφαλαιώνοντας, εύκολα συνάγεται το συμπέρασμα ότι η διανομή των περιουσιακών αγαθών, είτε αυτά είναι ακίνητα είτε είναι κινητά, σε καμία περίπτωση δεν είναι μια απλή διαδικασία, πόσο μάλλον, όταν διαφωνούν οι κοινωνοί μεταξύ τους. Για αυτόν τον λόγο, άλλωστε, είναι συνήθης η προσφυγή στη δικαστική διανομή, καθώς οι διαμάχες των κοινωνών είναι συχνά πολύ έντονες. Η μέθοδος της αυτούσιας διανομής εμφανίζεται ταχύτερη και ευκολότερη, καθώς αρκεί το περιουσιακό αγαθό να μπορεί να διαμοιραστεί μεταξύ των κοινωνών χωρίς να επέρχεται μείωση της αξίας ή φθορά του. Η διανομή με πλειστηριασμό, από την άλλη, απαιτεί την πώληση του ακινήτου και τον διαμοιρασμό χρηματικού ποσού που θα προκύψει από το πλειστηρίασμα σε κάθε δικαιούχο. Πάντως, συνιστά σύνηθες αντικείμενο εργασίας των δικηγόρων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ευάγγελος Μαργαρίτης, Διανομή ακινήτου με πλειστηριασμό, lawspot.gr, διαθέσιμο εδώ
- Παρασκευή Βασιλοπούλου, Αγωγή διανομής ακινήτου, paraskevivasilopoulou.gr, διαθέσιμο εδώ
