Της Μαριτίνας Χτενά,
Ακρωτηριασμός είναι η απώλεια ενός τμήματος του ανθρώπινου σώματος ισοδύναμος με σοβαρή αναπηρία. Ο βαρύς αυτός τραυματισμός είναι δύσκολα αποδεκτός από το άτομο. Τα κύρια αίτια των ακρωτηριασμών στη σημερινή εποχή είναι τα τροχαία και εργατικά ατυχήματα, όπως οι ακρωτηριασμοί τύπου απογαντισμού. Ωστόσο, σε σύγκριση με τους προηγούμενους αιώνες, όπου ένας ακρωτηριασμός είχε ως αποτέλεσμα μόνιμη αναπηρία και την απομάκρυνση του ατόμου από το εργασιακό και κοινωνικό περιβάλλον, από την δεκαετία του ΄60 και μετά η ανάπτυξη της Μικροχειρουργικής οδήγησε σε ένα νέο είδος αντιμετώπισης.
Τύποι Ακρωτηριασμών
Ακρωτηριασμός Άνω Άκρου:
Οι πιο συχνοί ακρωτηριασμοί αφορούν τα άνω άκρα, καθώς είναι περισσότερο εκτεθειμένα στο εξωτερικό περιβάλλον. Μπορούν να εμφανιστούν σε διάφορα επίπεδα από τον αγκώνα μέχρι τον καρπό και συνήθως προκαλούνται από μόλυνση, τραύμα, κακοήθεια ή αγγειακή νόσο. Τα πιο συνηθισμένα επίπεδα είναι η απεξάρθρωση καρπού, ο ακρωτηριασμός στο οριζόντιο επίπεδο του πήχη, η απεξάρθρωση αγκώνα και η απεξάρθρωση ώμου.
Ακρωτηριασμός Κάτω Άκρου:
Ο ακρωτηριασμός ποδιού είναι, επίσης, συχνό φαινόμενο στον κλινικό χώρο και ιδιαίτερα στην Ελλάδα υπολογίζονται 85% των ακρωτηριασμών να ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Αναλυτικότερα, εδώ ανήκουν οι ακρωτηριασμοί κάτω από το γόνατο, δαχτύλων, μεταταρσιοφαλαγγικοί, μεσοταρσικοί ακρωτηριασμοί κ.λπ.
Πρώτες Βοήθειες
Μπροστά στη θέα του αποκομμένου μέλους, το άτομο και ο περίγυρός του αρχίζει να πανικοβάλλεται. Το πρώτο βήμα, λοιπόν, για την προσφορά πρώτων βοηθειών στον ασθενή είναι η αποκατάσταση της ψυχραιμίας. Έπειτα, με την επανάκτησή της πρέπει να ελεγχθεί άμεσα ο αεραγωγός του ασθενή, ώστε να επαληθεύσετε ότι βρίσκεται εν ζωή.
Ύστερα, καλέστε ιατρική βοήθεια και προσπαθήστε να σταματήσετε την αιμορραγία. Να θυμάστε ότι στην αρχή η αιμορραγία είναι έντονη, εξαιτίας της διαστολής των αρτηριών. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται σε ακρωτηριασμούς στην περιοχή της μασχάλης, γιατί κινδυνεύει άμεσα η ζωή του ασθενή!
Ακόμα, απαραίτητος είναι ο καθαρισμός της πληγής και η απομάκρυνση από αυτή οποιουδήποτε βρόμικου υλικού, για να μην μολυνθεί. Μετά, φροντίζουμε το τραύμα με πιεστική επίδεση, χρησιμοποιώντας το πιο καθαρό ύφασμα που είναι διαθέσιμο. Ιδανικότερη είναι η χρήση αποστειρωμένων γαζών και ελαστικού επιδέσμου. Ωστόσο, ο σφιχτός επίδεσμος για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημία.
Εφόσον έχει καθαριστεί και επιδεθεί το τραύμα, φροντίζουμε το αποκομμένο μέλος. Πιο συγκεκριμένα, πλένουμε και καθαρίζουμε το άκρο. Στη συνέχεια, το εναποθέτουμε σε μια αδιάβροχη συσκευασία και το τοποθετούμε σε ένα φορητό ψυγείο ή σε ένα ποτήρι με πάγο και νερό. Προσέχουμε να υπάρχουν συνθήκες ψύξης όχι κατάψυξης, επειδή έτσι θα νεκρωθούν οι «ζωντανοί» ιστοί του μέλους. Η κατάλληλη θερμοκρασία είναι στους 4 βαθμούς Κελσίου και ο χρόνος που μπορεί να επιβιώσει το μέλος υπολογίζεται περίπου στις 6 ώρες. Εάν περάσει περισσότερος χρόνος, μειώνονται οι πιθανότητες για επιτυχή επαναγγείωση, καθώς οι μυϊκές γαστέρες υφίστανται μη αναστρέψιμη βλάβη.
Τέλος, μέχρι να μεταφερθεί ο ασθενής στο κοντινότερο εφημερεύον νοσοκομείο, λάβετε μέτρα για πρόληψη σοκ. Τοποθετήστε το άτομο επίπεδα και σηκώστε του τα πόδια περίπου στα 30 εκ. και καλύψτε το με μια κουβέρτα ή παλτό. Δεν εφαρμόζουμε την παραπάνω τεχνική μόνο εάν το άτομο έχει τραύμα στο κεφάλι.
Θεραπεία και Αποκατάσταση
Η επαναγγείωση ενός ακρωτηριασμένου μέλους δεν είναι πάντα μια επιτυχής διαδικασία. Αυτό συμβαίνει, καθώς εξαρτάται από τον τρόπο τραυματισμού, την ηλικία του ασθενή, το ιατρικό ιστορικό του τραυματία και την ώρα που μεσολαβεί μέχρι την πραγματοποίηση του χειρουργείου. Εκτός από τα παραπάνω, σοβαρές αντενδείξεις αποτελούν η βλάβη των νεύρων, η οποία οδηγεί σε ένα αναίσθητο και μόνιμα ακίνητο άκρο. Ακόμα, το μέγεθος του αποκομμένου μέλους μπορεί να επηρεάσει την επαναγγείωση, επειδή το μικρό μέγεθος των αγγείων καθιστά δυσκολότερη τη συγκόλληση.
Με την επιτυχία του χειρουργείου και της συγκόλλησης, αρχίζει η περίοδος αποκατάστασης. Κατά τη διάρκειά της, συχνή είναι η χρήση νάρθηκα και φυσιοθεραπείας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το τελικό αποτέλεσμα είναι διαφορετικό από άτομο σε άτομο, αφού εξαρτάται από την ηλικία του, το επίπεδο και το είδος του ακρωτηριασμού. Η αρχική βελτίωση υπολογίζεται παρατηρείται συνήθως στο διάστημα 2 μηνών. Ωστόσο, πάντα η αρχική παραμόρφωση του άκρου σοκάρει τον ασθενή με την σκέψη ότι αυτή πρόκειται να είναι η μόνιμή του εικόνα. Σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι η πλήρης αποκατάσταση είναι αδύνατη, αλλά αυτό δεν εμποδίζει πάντα την επιστροφή του ασθενή στο εργασιακό του περιβάλλον και στην καθημερινότητά του με μικροαλλαγές.
Ένας ακρωτηριασμός ασκεί τεράστια επίδραση στη ζωή του ασθενή, καθώς έχει αντίκτυπο τόσο στην εξωτερική του εμφάνιση, αλλά και στην ψυχολογία του. Η αυτοπεποίθησή του μειώνεται και νιώθει παράξενα για το σώμα του. Πολλές είναι οι περιπτώσεις κατά τις οποίες νεαρά άτομα με σοβαρούς ακρωτηριασμούς, έπεσαν σε κατάθλιψη και σταμάτησαν να προσπαθούν για τη ζωή. Έτσι, για να βοηθήσουμε αυτά τα άτομα να επανέλθουν όσο το δυνατόν περισσότερο στην καθημερινότητά τους, οφείλουμε να τα στηρίζουμε και να τα ωθούμε στο να προσπαθούν κάθε μέρα περισσότερο. Σε αυτό συμβάλουν οι ομάδες υποστήριξης, μέσα από τις οποίες τα άτομα συνειδητοποιούν ότι δεν είναι μόνα. Ωστόσο, εάν θέλει ένα άτομο να επανέλθει στην καθημερινότητά του ολοκληρωτικά, όσο κι αν τον ωθεί ο περίγυρός του, εάν δεν πιστεύει στον ίδιο του τον εαυτό, τότε δεν θα υπάρξει σημαντικό αποτέλεσμα. Το μόνο αντίδοτο για την επιστροφή σε μια καθημερινότητα λέγεται δύναμη ψυχής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ακρωτηριασμοί άνω άκρων – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε, vesalius.gr. Διαθέσιμο εδώ
- ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΑΚΡΟ ΠΟΔΟΣ, orthoway.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Γάγγραινα & Ακρωτηριασμός, christoskarkos.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Ακρωτηριασμοί Και Συγκόλληση, hand-surgery.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Τραυματικός Ακρωτηριασμός: Αυτά είναι τα 8 βήματα για να προσφέρετε τις Πρώτες Βοήθειες, grtimes.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Amputation – traumatic, mountsinai.org. Διαθέσιμο εδώ
