Της Μαρίνας-Μαρίας Αντωναράκη,
Η σφαγιτιδική φλεβική πίεση ή αλλιώς (JVP) σφαγιτιδικός φλεβικός παλμός είναι η πίεση στο φλεβικό σύστημα μέσω της εσωτερικής σφαγίτιδας φλέβας. Γνωρίζουμε ανατομικά ότι η εσωτερική σφαγίτιδα φλέβα ξεκινά από το σφαγιτιδικό τρήμα και κινείται πλαγίως στον αυχένα, προς τον στερνοκλειδομαστοειδή μυ και το καρωτιδικό τρίγωνο, καταλήγοντας έτσι στη βραχιονοκεφαλική φλέβα. Η έξω σφαγίτιδα φλέβα εκτείνεται οπίσθια της επιφάνειας του στερνοκλειδομαστοειδή μυός και δίπλα στην έσω καρωτιδική αρτηρία, το πνευμονογαστρικό νεύρο και τους εν τω βάθει αυχενικούς λεμφαδένες.
Συγκεκριμένα, για να εμβαθύνουμε λίγο στον ίδιο τον παλμό, ξέρουμε ότι υπάρχουν δύο κύματα για κάθε κύκλο συστολής- χαλάρωσης από την καρδιά. Ο πρώτος παλμός αντιπροσωπεύει την κολπική συστολή και ο δεύτερος παλμός αντιπροσωπεύει τη φλεβική πλήρωση του δεξιού κόλπου, μέσω μιας κλειστής τριγλώχινας βαλβίδας.
Τα κύματα αυτά μπορούν εύκολα να αλλοιωθούν. Πολύ σημαντική τίθεται και η διαφοροποίηση των παλμών. Ο JVP ποικίλλει ανάλογα με την αναπνοή. Μάλιστα παρουσιάζει τρεις ανοδικές κινήσεις a, c και v, και δύο καταβάσεις x και y. Η καρωτίδα έχει μόνο έναν παλμό στον καρδιακό κύκλο και είναι ψηλαφητός, ενώ ο JVP δεν μπορεί να ψηλαφηθεί. Ο σφαγιτιδικός φλεβικός σφυγμός, τέλος, αποτελείται από 2 έως 3 θετικά και 2 αρνητικά κύματα.
Η μέτρηση της πίεσης στις σφαγίτιδες φλέβες, προκειμένου να γίνει μέτρηση της κεντρικής φλεβικής, πίεσης θεωρείται βάσει μελετών ότι αντιστοιχεί σε αυτήν του δεξιού κόλπου και η καταγραφή του σφυγμού σχετίζεται με τη μεταβολή των πιέσεων του δεξιού κόλπου σε έναν καρδιακό κύκλο. Πιο δόκιμη είναι η μέτρηση της πίεσης της έσω σφαγίτιδας φλέβας, γιατί βρίσκεται σε ευθεία με τον δεξιό κόλπο και δεν παρεμβάλλεται κάποια βαλβίδα. Όταν, μάλιστα, δεν υπάρχει παθολογική κατάσταση, μιλώντας κυρίως για πνευμονική υπέρταση, δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια κ.λπ., η μέτρηση της κεντρικής φλεβικής πίεσης είναι ενδεικτική και πιο αντιπροσωπευτική του ενδοαγγειακού όγκου αίματος.
Το σφαγιτιδογράφημα (είδος μέτρησης με τη βοήθεια μανομέτρου) γίνεται με τον ασθενή να βρίσκεται σε κλίση 45 μοιρών (εκτός περιπτώσεων αναπνευστικής δυσχέρειας και θωρακικού τραύματος), ενώ προκειμένου να γίνει σωστά η καταγραφή του σφυγμού, χρησιμοποιείται ο φλεβοστατικός άξονας. Ένας άλλος τρόπος μέτρησης αποτελεί η μέτρηση της ΚΕΠ με τη βοήθεια μορφομετατροπέα. Πάντοτε, το τελικό αποτέλεσμα πρέπει να συνεκτιμάται με την κλινική εικόνα του ασθενούς. Για παράδειγμα, αν η κάθετη απόσταση από το ψηλότερο σημείο ψηλάφησης του σφαγιτιδικού σφυγμού έως τη γωνία του στέρνου υπερβαίνει τα 3 cm, τότε αυτό υποδηλώνει αυξημένη φλεβική πίεση.
Το κύριο σύμπτωμα είναι η εμφανής διόγκωση των φλεβών του λαιμού που υποδηλώνει σε μεγάλο ποσοστό πρόβλημα με τη ροή του αίματος καθώς επιστρέφει στη καρδιά, το γνωστό σε όλους μας σημάδι “Kussmaul”. Το σημάδι του Kussmaul είναι μια παράδοξη αύξηση της σφαγίτιδας φλεβικής πίεσης (JVP) κατά την εισπνοή, ή μια αποτυχία στην κατάλληλη πτώση του JVP με εισπνοή. Μπορεί να παρατηρηθεί σε ορισμένες μορφές καρδιακών παθήσεων και είναι συνήθως ενδεικτικό περιορισμένης πλήρωσης της δεξιάς κοιλίας, λόγω δυσλειτουργίας της.
Είναι, επίσης, γνωστό ότι το “Kussmaul” παρατηρείται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως η συσπαστική περικαρδίτιδα, η περιοριστική μυοκαρδιοπάθεια, η περικαρδιακή συλλογή, η σοβαρή δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια και σε αρκετές άλλες καρδιακές παθολογικές καταστάσεις. Επομένως, ο αυξημένος JVP είναι στοιχείο που αποδεικνύει τη φλεβική υπέρταση ως απότοκο, συνηθέστερα της δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας. Άλλες κλινικές περιπτώσεις που σχετίζονται με σφαγιτιδική φλεβική διάταση είναι ορισμένες βαλβιδοπάθειες, αναφερόμενοι κυρίως στην τριγλώγχινα βαλβίδα που διαχωρίζει τον δεξιό κόλπο από την δεξιά κοιλία, αλλά και η περίπτωση του καρδιακού επιπωματισμού (παθολογική συσσώρευση υγρού στην περικαρδιακή ορογόνο κοιλότητα).
Διαταραγμένη ροή αίματος θα παρατηρηθεί και στη συσταλτική/ συμπιεστική περικαρδίτιδα όπου μειώνεται η ευελιξία της καρδιάς, προκαλείται ακαμψία και ως εκ τούτου μειωμένη διαστολική κίνηση της, λόγω μόλυνσης ή φλεγμονής του βλεννογόνου που την περιβάλλει. Επιπροσθέτως, η πνευμονική υπέρταση, δηλαδή η υψηλή αρτηριακή πίεση στις αρτηρίες των πνευμόνων προκαλεί καρδιακή ανεπάρκεια δεξιάς πλευράς και κατ΄ επέκταση αυξημένη σφαγιτιδική φλεβική διάταση. Μια απόφραξη, τέλος, της άνω κοίλης φλέβας μπορεί να εμφανιστεί και με σφαγιτιδική φλεβική διάταση.
Λόγω του ότι υπάρχει μεγάλη ποικιλομορφία ανάμεσα στους ανθρώπους, τόσο στο σχήμα του θώρακα, όσο και στην έκταση που καταλαμβάνει, αλλά σε γενικότερο πλαίσιο το σωματικό βάρος, η απόσταση αυτή δεν είναι σταθερή, άρα και η φλεβική πίεση που μετριέται δεν μπορεί να θεωρηθεί απόλυτα ακριβής. Να αναφέρουμε, ακόμα, ότι η κεντρική φλεβική πίεση μειώνεται σε φυσιολογικά επίπεδα κατά την εισπνοή περίπου 3 mm της στήλης υδραργύρου, λόγω της αρνητικής ενδοθωρακικής πίεσης. Για αυτό πολλές έρευνες το 2016 απέδειξαν ότι η καταμέτρηση του παλμού σε ασθενείς με υψηλό σωματικό λίπος δεν ήταν η ίδια με την πραγματική φλεβική πίεση.
Δεδομένου ότι η JVD είναι μια παθολογική κατάσταση που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης, η θεραπεία εστιάζει στην αιτία της απόφραξης ή στη δημιουργία εφεδρικών στη σφαγίτιδα φλέβα. Αυτές οι θεραπείες θα ποικίλλουν ανάλογα με τη διάγνωση. Μπορεί να είναι συντηρητική θεραπεία ή χειρουργική, ενώ κάποια φάρμακα που χορηγούνται από τους γιατρούς πριν προβούν σε επεμβατικές μεθόδους είναι κυρίως αντι-υπερτασικά φάρμακα όπως οι βήτα αποκλειστές, τα διουρητικά, οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ΜΕΑ) κ.α. Προκειμένου να επέλθει βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας, όταν μιλάμε για υψηλή πίεση πρέπει να μειωθούν τα επίπεδα υγρών, να αλλάξει ο τρόπος ζωής και διατροφής και να εισέλθει η άσκηση στη καθημερινότητα των ασθενών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Jugular Venous Distention, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Internal Jugular Vein Thrombosis: Etiology, Symptomatology, Diagnosis and Current Treatment, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Simplified Evaluation of the Jugular Venous Pressure: Significance of Inspiratory Collapse of Jugular Veins, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Veinity Fair: Evaluating jugular venous distension, ems1. Διαθέσιμο εδώ
- What to know about jugular vein distention (JVD), medical news today. Διαθέσιμο εδώ
