Της Δήμητρας Ψύλλια,
Ετυμολογικά, ο όρος ερμαφρόδιτος προέρχεται από την ελληνική μυθολογία, την ιστορία του νεαρού Ερμαφρόδιτου, γιό του θεού Ερμή και της θεάς Αφροδίτης. Σύμφωνα με τον μύθο, ο νεαρός Ερμαφρόδιτος συγκολλήθηκε με τη Σαλμακίδα, μία νεαρή νύμφη που τον είχε ερωτευτεί παράφορα. Η νεαρή νύμφη, τυφλωμένη από τον μονόπλευρο έρωτά της, όταν τον συνάντησε στη λίμνη που κολυμπούσε, τον κυνήγησε για να τον αγκαλιάσει και προσευχήθηκε στους θεούς να τους κάνουν ένα και να μείνουν για πάντα ενωμένοι. Συγχρόνως, ο νεαρός προσπάθησε να την απωθήσει και προσευχήθηκε στον Δία να της ξεφύγει και να απελευθερωθεί. Οι θεοί εισάκουσαν τις προσευχές και των δύο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός νέου θεϊκού πλάσματος με διπλή φύση (φύλο τόσο αρσενικό όσο και θηλυκό).
Ιατρική προσέγγιση
Σήμερα, στη Βιολογία, ερμαφροδιτισμός ή ψευδώς ερμαφροδιτισμός (την πιο συχνή περίπτωση στον άνθρωπο) ορίζεται η κατάσταση στην οποία ένας οργανισμός διαθέτει τόσο αρσενικό όσο και θηλυκό αναπαραγωγικό σύστημα. Ο ερμαφρόδιτος οργανισμός παράγει αρσενικούς και θηλυκούς γαμέτες και συναντάται εκτός των ανθρώπων και σε διάφορους ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς (π.χ. σαλιγκάρια, ανθοφόρα φυτά). Η κατάσταση αυτή είναι εξαιρετικά σπάνια στον άνθρωπο. Συχνότερη αποτελεί η περίπτωση της ωοθηκικής διαταραχής, στην οποία το άτομο έχει τόσο ωοθηκικό όσο και ορχικό ιστό. Οι ιστοί αυτοί μπορεί να είναι ξεχωριστοί ή συνονθύλευμα ενός. Έτσι, τα προσβεβλημένα άτομα έχουν φυλετικά χρωμοσώματα που παρουσιάζουν ανδρικό-θηλυκό μωσαϊκισμό (αρσενικά ζεύγη χρωμοσωμάτων ΧΥ, αλλά και τα θηλυκά ζεύγη χρωμοσωμάτων ΧΧ).
Στην πλειονότητα αυτών των περιπτώσεων, τα άτομα έχουν ένα καρυότυπο με τα θηλυκά χρωμοσώματα 46,ΧΧ, και μικρότερες ενδείξεις χρωμοσωμικού υλικού Υ του αρσενικού σε κάποιο από τα αυτοσωμικά τους. Τα άτομα με το ιδιαίτερο αυτό γενετικό υλικό έχουν συνήθως διφορούμενα εξωτερικά γεννητικά όργανα με ευμεγέθη φαλλό. Αυτός είναι και ο λόγος που συχνά ανατρέφονται και ως αρσενικά. Ωστόσο, στην αρχή της εφηβείας έχουν κανονικά εμμηνόρροια, ανάπτυξη στήθους και ταυτόχρονα, σε μερικές περιπτώσεις, είναι σε θέση για εκσπερμάτιση. Αξίζει να αναφερθεί ότι στον λεγόμενο ανθρώπινο ψευδοερμαφροδιτισμό, στη γυναικεία του διάσταση τα άτομα έχουν 46,XX χρωμοσώματα και διαθέτουν αρσενικά εξωτερικά γεννητικά όργανα, αλλά και τα αναπαραγωγικά όργανα ενός θηλυκού. Ενώ στον ανδρικό ψευδοερμαφροδιτισμό, με χρωμοσωμική σύσταση 46, ΧΥ, τα άτομα έχουν διφορούμενα ή θηλυκά εξωτερικά γεννητικά όργανα, συνδυάζοντας το αναπαραγωγικό σύστημα ενός αρσενικού ολοκληρωμένο ή με κάποιες παραμορφώσεις στους όρχεις.
Το μεγαλύτερο ερώτημα είναι η επιλογή του φύλου
Η αντιμετώπιση ερμαφροδιτισμού εξαρτάται, πρωτίστως, από την ηλικία της διάγνωσης. Σε περίπτωση που η διάγνωση πραγματοποιείται κατά τη γέννηση, η επιλογή του φύλου, εκτός από το ότι πραγματοποιείται κυρίως από τους γονείς, διεξάγεται και με βάση την κατάσταση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων, ποια, δηλαδή, όργανα του φύλου επικρατούν. Ακολουθεί στη συνέχεια χειρουργική επέμβαση, για την αφαίρεση των γονάδων του αντίθετου φύλου και ανακατασκευή των υπόλοιπων γεννητικών οργάνων. Ωστόσο, η ανακατασκευή των γυναικείων γεννητικών οργάνων θεωρείται πολύ πιο εύκολη από αυτήν των ανδρικών, με αποτέλεσμα η πλειονότητα των διφορούμενων καταστάσεων να αντιμετωπίζονται αυθαίρετα από τη χειρουργική ομάδα ως θηλυκά άτομα.
Όσον αφορά την επέμβαση για τη δημιουργία των αρσενικών και θηλυκών εξωτερικών γεννητικών οργάνων, απαιτείται η συνεργασία γυναικολόγων, ουρολόγων και πλαστικών χειρουργών. Η αρσενική πλευρά σχηματίζεται: με ίσιωμα του σώματος του πέους και τη δημιουργία μίας τεχνητής ανδρικής ουρήθρας από τους ιστούς του ίδιου του ασθενούς. Ταυτόχρονα, συμπεριλαμβάνονται και ορμονικές θεραπείες (χρησιμοποιώντας ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροπίνη), υποβιβάζοντας, έτσι, τους όρχεις στο όσχεο. Το όσχεο δημιουργείται με τη σειρά του από το δέρμα του περίνεου ή από τα «χείλη» του ασθενούς.
Η επέμβαση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων της θηλυκής πλευράς πραγματοποιείται με, αρχικά, μείωση του μεγέθους «του πέους, κλειτορίδα» και για τη δημιουργία του κόλπου χρησιμοποιούνται οι ιστοί και η ουρογεννητική φλεβοκομβική κοιλότητα ή θραύσμα περιτοναίου. Πλέον, υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργηθούν χειρουργικά οι σεξουαλικές γονάδες μέσω μεταμόσχευσης στο αρσενικό σώμα των θηλυκών γονάδων στον αγγειακό μίσχο. Ο ορμονικός πάτος μπορεί, επίσης, να δημιουργηθεί με την ανασύσταση των εμβρυϊκών κυττάρων που παράγουν ορμόνες φύλου στο σώμα. Αυτές οι μέθοδοι θα ανακουφίζουν τους ασθενείς από την καθημερινή χορήγηση συνθετικών ορμονών φύλου, αλλά βρίσκονται ακόμη σε αρχικό στάδιο ένταξης στη θεραπεία.
Ωστόσο, όλα τα νομίσματα έχουν δύο όψεις, έτσι και στην περίπτωση μίας τόσο επεμβατικής στη φύση του ατόμου χειρουργικής επέμβασης δεν θα ήταν δυνατόν να μην επιφέρονται και μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις στα θιγόμενα άτομα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι στην πορεία της ζωή τους τα άτομα που χειρουργήθηκαν μπορεί να μην είναι πλήρως ικανοποιημένα από το αποτέλεσμα της επέμβασης, όσον αφορά την απόλυτη επιτυχία του στον σχηματισμό των οργάνων. Ακόμα, τα περισσότερα άτομα και κυρίως αυτά που χειρουργήθηκαν κατά τη γέννηση νιώθουν καταπιεσμένα, καταθλιπτικά και διακατέχονται, ιδίως στην ευαίσθητη περίοδο της εφηβείας, από το αίσθημα ότι δεν τους ανήκει το σώμα τους, αλλά αυτό τους επιβάλλεται και έχει επιλεχθεί από άλλους. Ο άνθρωπος αισθάνεται μετέωρος και δεν γνωρίζει την ταυτότητά του και τον ίδιο του τον εαυτό. Για αυτό, είναι αναγκαία τόσο η συγκατάθεση των ασθενών στην απόφαση της διεμφυλικής χειρουργικής επέμβασης όσο και το να καθυστερεί, αλλά και όσο είναι ασφαλής ακόμη η επέμβαση και η ορμονική θεραπεία, μέχρι την εφηβεία ή την ενηλικίωση, προκειμένου οι ίδιοι οι ασθενείς να είναι σε θέση να αποφασίσουν το φύλο τους με τη γνώση των δικών τους προσωπικών προτιμήσεων και την ταυτότητά τους.
Ολοκληρώνοντας, ακόμη και σήμερα, είναι γεγονός ότι οι ασθενείς με ερμαφροδιτισμό δεν λαμβάνουν πάντα την κατάλληλη φροντίδα και μέριμνα από ειδικούς. Αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες: το χαμηλό φως του φαινομένου στην ιατρική βιβλιογραφία, καθώς το θέμα του ερμαφροδιτισμού δεν περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα σπουδών των ιατρικών σχολών, αλλά και την απροθυμία των ίδιων των ασθενών να μιλήσουν πολλές φορές για την κατάστασή τους, αισθανόμενοι αποκομμένοι αρκετές φορές από το κοινωνικό γίγνεσθαι. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ασθενείς ανήκουν στην κατηγορία των σεξουαλικών μειονοτήτων και η πλειονότητα έχει ανάγκη, εκτός από την απαραίτητη ιατρική περίθαλψη, και σημαντική ψυχολογική υποστήριξη από καταρτισμένους ειδικούς ψυχικής υγείας, ώστε να βρουν μία ισορροπία ανάμεσα στις δύο ταυτότητές τους (ανδρική και θηλυκή).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- True hermaphroditism with sex cord tumor with annular tubules (SCTAT): a rare case report and review of the literature, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- True hermaphroditism with seminoma: A case report, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
