Της Σοφίας Αρσονιάδου,
Η βία κατά των γυναικών θεωρείται, εν γένει, από τις αισχρότερες μορφές παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην εποχή μας, η (έντονη) παρουσία της, ακόμα και στον δυτικό κόσμο, αναιρεί σε μεγάλο βαθμό την ουσιαστική πρόοδο που καταγράφεται προς την ισότητα, την ανάπτυξη και την ειρήνη. Ο όρος «βία κατά των γυναικών» αναφέρεται σε οποιοδήποτε είδος βιαιοπραγίας που αφορά το συγκεκριμένο φύλο και οδηγεί στη σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική βλάβη ή τον πόνο για τις γυναίκες, είτε άμεσα είτε έμμεσα (δηλ. μέσω του εκφοβισμού, του εξαναγκασμού ή της στέρησης της ελευθερίας).
Σύμφωνα με τον ορισμό που δόθηκε το 1995 στην 4η Παγκόσμια Διάσκεψη Γυναικών, «η βία κατά των γυναικών είναι η έκφραση της ιστορικά διαπιστωμένης ανισότητας στις σχέσεις ισχύος μεταξύ ανδρών και γυναικών, που οδήγησε στην κυριαρχία των ανδρών επί των γυναικών και στις διακρίσεις εις βάρος τους».
Κάθε μορφή βίας και σε οποιοδήποτε βαθμό αυτή ασκείται μειώνει την έννοια του ανθρώπινου σεβασμού ως προς τον συνάνθρωπο και ως προς τη γυναίκα συγκεκριμένα. Πράξεις βίας που οδηγούν μόνο σε ακραίες καταστάσεις υποβαθμίζουν και μειώνουν την αυτοπεποίθηση της γυναίκας. Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών ορίστηκε ως 25η Νοεμβρίου και καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.), στις 17 Δεκεμβρίου του 1999. Παρατηρείται πως είναι ένα φαινόμενο που μέχρι σήμερα συνεχίζει να ταλανίζει σε παγκόσμιο επίπεδο μεγάλο ποσοστό γυναικών, αλλά και ειδικών σε θέματα κοινωνικά και ψυχολογίας. Ωστόσο, η μέρα αυτή είχε ήδη καθιερωθεί από το 1981 από γυναικείες οργανώσεις, με αφορμή τη δολοφονία των τριών αδελφών Mirabal, πολιτικών αγωνιστριών από τη Δομινικανή Δημοκρατία, δολοφονία την οποία διέταξε ο Δικτάτορας Rafael Trujillo, στις 25 Νοεμβρίου 1960.
Πιο συγκεκριμένα, μείζον ζήτημα αποτελεί, μέχρι και σήμερα, η αντιμετώπιση της γυναίκας σε χώρες της Μέσης Ανατολής. Είναι γνωστό ότι η γυναίκα κατέχει μια υποδεέστερη κοινωνική θέση στις χώρες αυτές και αρκετές φορές αντιμετωπίζεται δίχως κανένα σεβασμό. Η Μέση Ανατολή είναι μια περιοχή που περιλαμβάνει στη συντριπτική πλειοψηφία της, τη Δυτική Ασία και την Αίγυπτο. Οι περισσότερες χώρες της Μέσης Ανατολής ανήκουν στον Αραβικό κόσμο και οι πεποιθήσεις τους, λόγω θρησκευτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών παραγόντων, διαφέρουν σημαντικά από τον τρόπο ζωής και ιδεολογίας των πολιτών της Δύσης. Το Ιράν αποτελεί χώρα στην οποία ποτέ δεν γίνεται λόγος για τη Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Οι γυναίκες δεν έχουν το δικαίωμα να εκφράσουν την προσωπική και πολιτική τους άποψη και υφίστανται τον έλεγχο των συζύγων τους. Αποτελεί χρέος των γυναικών να υποκύπτουν στις οποιεσδήποτε επιθυμίες των ανδρών τους, ακόμα και σε περιπτώσεις σεξουαλικής βίας, όπου δεν έχουν τη δυνατότητα άρνησης, εκτός εάν ο σύζυγος δεν έχει καταβάλει το συμφωνητικό μέρος της προίκας ή είναι εποχή νηστείας. Ωστόσο, η γυναίκα στο Ιράν δέχτηκε, πέρα από ψυχολογική και σωματική βία, σε μεγάλο βαθμό και για πολλά χρόνια, κοινωνική καταπίεση. Κάποτε οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα πρόσβασης στην εκπαίδευση, στον επαγγελματικό προσανατολισμό και στα πολιτικά δικαιώματα.
Με την πάροδο του χρόνου, οι γυναίκες κατάφεραν να έχουν σημαντική πρόοδο ως προς την εκπαίδευση, καθώς από τις αρχές του 20ου αιώνα αρχίζουν να έχουν πρόσβαση στη μάθηση. Τα μαθήματα πραγματοποιούνταν στο σπίτι από δασκάλους ή σε ιδιωτικά σχολεία και όχι μικτά. Από τη δεκαετία του 1960 παρατηρείται σημαντική εξέλιξη της μόρφωσης των γυναικών, καθώς το 26,3% του γυναικείου πληθυσμού είναι μορφωμένο, τελειώνοντας και το πανεπιστήμιο. Όσον αφορά τον επαγγελματικό τομέα, οι κύριες ενασχολήσεις των Ιρανών γυναικών ήταν η ανατροφή των παιδιών τους και το νοικοκυριό. Βέβαια, αυτό, το 1900, φαίνεται να αλλάζει πορεία, διότι λόγω κάποιων σημαντικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων η γυναίκα βγαίνει στην αγορά εργασίας. Παρατηρείται ότι οι γυναίκες των ανωτέρων τάξεων εργάζονταν σε βιομηχανία, ενώ οι γυναίκες των κατώτερων κοινωνικών τάξεων σε χωράφια. Τελευταίος και εξίσου σημαντικός τομέας στη ζωή των γυναικών είναι τα πολιτικά δικαιώματα. Λόγω της κατώτερης κοινωνικής θέσης τους έναντι των ανδρών δεν διέθεταν πολιτικά δικαιώματα. Αυτό διαφοροποιήθηκε με την πάροδο του χρόνου και η θέση της γυναίκας άρχισε να αναβαθμίζεται όταν ξεκίνησε να εργάζεται, με αποτέλεσμα σήμερα οι γυναίκες να έχουν ενεργό ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας.
Από την άλλη πλευρά των συνόρων, το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας είναι χώρα στην Αραβική χερσόνησο, η οποία συνορεύει με το Ιράκ. Η Σαουδική Αραβία λειτουργεί με βάση το ισλαμικό δίκαιο. Αυτό, βέβαια, επηρεάζει τη νομοθεσία και τις κοινωνικές πρακτικές. Οι γυναίκες υπόκεινται σε περιορισμούς ως προς τις επαγγελματικές δραστηριότητες, την έξοδο από το σπίτι, την εκπαίδευση, καθώς και άλλες κοινωνικές πτυχές της καθημερινότητας. Ωστόσο, ύστερα από αρκετά χρόνια κοινωνικής καταπίεσης και υπομονής, οι γυναίκες της συντηρητικής και θρησκόληπτης Σαουδικής Αραβίας κατάφεραν την επίτευξη διεκδίκησης στην οδήγηση. Σύμφωνα με το βασιλικό διάταγμα, από τον Ιούνιο του 2018 οι γυναίκες θα μπορούν να βγάλουν δίπλωμα οδήγησης. Αυτό το γεγονός αποτελεί σημαντική εξέλιξη για το γυναικείο φύλο σε κοινωνικό και ψυχολογικό επίπεδο, διότι έχουν υποστεί πολλές στερήσεις και περιορισμούς στα δικαιώματα της καθημερινής ζωής τους. Πράγματα τα οποία για πολλούς πολίτες είναι αυτονόητα, για κάποιους άλλους είναι μια συνεχή καθημερινή πάλη, ώστε να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Με βάση, λοιπόν, τα προαναφερθέντα, παρατηρείται πως η προσπάθεια για τα δικαιώματα των γυναικών στη Μέση Ανατολή αν και είναι αργή, παραμένει σταθερή. Οι γυναίκες στη Μέση Ανατολή έχουν να διανύσουν πολύ δρόμο ακόμη για την ελευθερία και την ανεξαρτησία τους. Είναι ένας κόσμος με βαθιές έως και ριζωμένες πεποιθήσεις σε κοινωνικό, πολιτικό και θρησκευτικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να φαίνεται ακατόρθωτο η γυναίκα να καταφέρει να έχει μια ισάξια ζωή. Τι μας αποδεικνύουν τα παραπάνω; Πως οι τομείς της εργασίας και της εκπαίδευσης έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για την αναβάθμιση του ρόλου των γυναικών στην κοινωνία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, Σαν σήμερα, διαθέσιμο εδώ
- Η θέση της γυναίκας στην Μέση Ανατολή, ΕΜΟ.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η ζωή των γυναικών στο Ιράν, GRDiscovery, διαθέσιμο εδώ
- Τι επιτρέπεται και τι όχι στις γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας, CNN, διαθέσιμο εδώ
