Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Στις 21 Απριλίου 1967 η Ελλάδα ήρθε αντιμέτωπη με ένα ακόμα δικτατορικό καθεστώς, ευτυχώς το τελευταίο στην μέχρι τώρα Ιστορία της. Η χώρα και οι πολίτες της μούδιασαν μπροστά σε αυτή την εξέλιξη, αν και υπήρχαν ορισμένοι που ανέμεναν αυτή την τροπή, με αποτέλεσμα το πρώτο διάστημα το καθεστώς να μην συναντά ιδιαίτερη αντίσταση. Η αλλαγή σε αυτή την εδραιωμένη κατάσταση θα έρθει στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν θα αρχίσουν να φουντώνουν οι αντιδικτατορικές φωνές με την ανάπτυξη αντικαθεστωτικών δράσεων είτε συλλογικού είτε μεμονωμένου χαρακτήρα.
Με ένα τέτοιο γεγονός ασχολείται και το πόνημα του Κωνσταντίνου Γ. Στράτου To «Κίνημα του Ναυτικού» 1972-1973: Τα γεγονότα, οι άνθρωποι, η μνήμη που διατίθεται στα βιβλιοπωλεία από τις Εκδόσεις Θεμέλιο. Πρόκειται για μια ιστορία όχι και τόσο διαδεδομένη στο ευρύ κοινό, αλλά είχε ιδιαίτερη βαρύτητα για την πορεία της Χούντας, αφού θα μπορούσαμε να πούμε πως ήταν το πρώτο ηχηρό ράπισμα κατά του ανελεύθερου καθεστώτος και συνέβαλε στην πτώση του και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Ο γεννημένος στα Χανιά Κωνσταντίνος Γ. Στράτος είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, του Τμήματος Ιστορίας, στο οποίο πραγματοποίησε και τις μεταπτυχιακές του σπουδές πάνω στη Σύγχρονη Ιστορία. Ολοκλήρωσε το 2022 τη διδακτορική του διατριβή στο ΕΚΠΑ και το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ενώ σήμερα είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στην ίδια σχολή. Η έρευνά του επικεντρώνεται σε ζητήματα της ιστορίας του μετεμφυλιακού Πολεμικού Ναυτικού, της Χούντας και της αποκατάστασης της Δημοκρατίας, με ιδιαίτερη έμφαση στις δεκαετίες του ´70 και ´80.
Το βιβλίο αυτό, λοιπόν, αφορά την προσπάθεια μιας μερίδας του Πολεμικού Ναυτικού, αποτελούμενη από ανώτερους και κατώτερους αξιωματικούς, να ανατρέψει το χουντικό καθεστώς επαναφέροντας την Δημοκρατία στη χώρα. Οι προθέσεις τους, όμως, υπέπεσαν στην αντίληψη των Συνταγματαρχών, το 1973, ματαιώνοντας τα φιλόδοξα σχέδιά τους. Έτσι, μια ομάδα από τους επίδοξους κινηματίες που επέβαιναν στο αντιτορπιλικό πλοίο «Βέλος», το οποίο βρισκόταν σε μια ναυτική άσκηση στη Σαρδηνία, έφυγε από την πορεία του μόλις αποκαλύφθηκαν τα σχέδιά τους και στράφηκε στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας. Με αυτόν τον τρόπο έλαβε μια διεθνή διάσταση η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, συμβάλλοντας στην πτώση της Δικτατορίας.
Τα πέντε κεφάλαια που εμπεριέχονται στο έργο αυτό καταπιάνονται με μια ευρεία θεματική πάνω σε αυτό το ιστορικό γεγονός. Στο πρώτο κεφάλαιο, λοιπόν, διερευνώνται οι αιτίες που οδήγησαν τους ναυτικούς στο εν λόγω κίνημα, φωτίζοντας νέες πτυχές και ανατρέποντας τις υπάρχουσες θεωρίες. Αλλά η μελέτη του δεν περιορίζεται χρονικά στην περίοδο της επταετίας, αφού εκτείνεται στις ρίζες του Κινήματος που εντοπίζονται στην δεκαετία του 1940, όταν είχαν αρχίσει οι ζυμώσεις για την εμπλοκή των ενόπλων δυνάμεων στα πολιτικά δρώμενα και φτάνει μέχρι το κρίσιμο 1973.
Το επόμενο κεφάλαιο σχολιάζει την συμβολή του Κινήματος τα μεταπολιτευτικά χρόνια –ειδικότερα το διάστημα 1974-1975, και το νέο πολιτικό σκηνικό που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα. Έπειτα, το τρίτο κεφάλαιο φέρνει στο φως τις προσπάθειες αποχουντοποίησης του Πολεμικού Ναυτικού, μέσα από τις ενέργειες των κυβερνήσεων του Κωνσταντίνου Καραμανλή, μιας και ήταν ένα βασικό αίτημα της κοινωνίας για να προχωρήσει μπροστά.
Το τέταρτο κεφάλαιο φέρνει στο προσκήνιο τη μετέπειτα πορεία Κινήματος και κάποιων από τους πρωταγωνιστές τους με τον χρονικό ορίζοντα να είναι μεταξύ 1975-1989, οπότε και εμφανίζεται για πρώτη φορά η πορεία του Κινήματος του Ναυτικού και οι διαφορετικές ερμηνείες του από τους δύο κύριους πολιτικούς χώρους της εποχής (Ν.Δ. και ΠΑ.ΣΟ.Κ.). Το τελευταίο κεφάλαιο πιάνει το νήμα από το 1990 έως το 2007, οπότε και παρευρίσκεται για πρώτη φορά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στους εορτασμούς της επετείου του Κινήματος, ενώ συναντάμε και τη μετάβαση της χώρας από τον 20ο στον 21ο αιώνα.
Κλείνοντας, αξίζει να αναφέρουμε ότι ο συγγραφέας, πέραν της ανάδειξης των γεγονότων του Κινήματος του Ναυτικού, παρουσιάζει και το γενικότερο κλίμα που επικρατούσε στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας, προσφέροντας, έτσι, μια πλήρη εικόνα.
