Της Ναταλίας Κωσταδήμα,
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πάνω από το 4% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή περίπου 300 εκατομμύρια άνθρωποι, πάσχουν από κατάθλιψη. Επιπλέον, ο αριθμός των ατόμων που εκδηλώνουν κατάθλιψη έχει αυξηθεί κατά περίπου 18% τα τελευταία 10 χρόνια. Από τα παραπάνω δεδομένα γίνεται εμφανής τόσο η σοβαρότητα αυτού του ψυχικού νοσήματος έντονης και επίμονης θλίψης, όσο και η αναγκαιότητα ανακάλυψης ολοένα και αποτελεσματικότερων μέσων για τη θεραπεία του.
Τα πλέον χρησιμοποιούμενα φάρμακα έναντι της κατάθλιψης, παρόλο που διαθέτουν αποδεδειγμένη δραστικότητα, έχουν το σοβαρό μειονέκτημα ότι η αντικαταθλιπτική τους δράση αρχίζει να εκδηλώνεται τουλάχιστον δύο με τρεις εβδομάδες μετά την έναρξη χορήγησής τους. Το χρονικό αυτό διάστημα μπορεί να είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τους συγκεκριμένους ασθενείς, δεδομένου ότι τα υψηλά ποσοστά αυτοκτονικού ιδεασμού σε αυτή την ομάδα καθιστούν την κατάθλιψη μία από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου στον δυτικό κόσμο, ιδίως μεταξύ νέων ανθρώπων. Συνεπώς, οι έρευνες των επιστημόνων στράφηκαν στην αναζήτηση φαρμάκων με άμεση εκδήλωση της δράσης τους. Μία νέα, πολλά υποσχόμενη εναλλακτική λύση φαίνεται να είναι τα λεγόμενα ψυχεδελικά φάρμακα, με βασικό τους εκπρόσωπο την ψιλοκυβίνη, η προέλευση των οποίων δεν είναι άλλη από τα μανιτάρια!
Τα μανιτάρια που παράγουν την βιολογική ψιλοκυβίνη ονομάζονται μαγικά μανιτάρια με κυριότερο το είδος Psilocybe Cubensis. Η ψιλοκυβίνη μεταβολίζεται σε ένα ενεργό παράγωγο στο ανθρώπινο σώμα, το οποίο στη συνέχεια συνδέεται και ενισχύει τους υποδοχείς μίας ουσίας, της σεροτονίνης, δεδομένου ότι το σεροτονινεργικό σύστημα έχει καθοριστικό ρόλο στην παθογένεια της κατάθλιψης. Θεωρείται ότι το φάρμακο διεγείρει συγκεκριμένες περιοχές του μετωπιαίου λοβού, του πρόσθιου δηλαδή τμήματος του εγκεφάλου και το «παραισθησιογόνο» αποτέλεσμα που προκαλείται ενισχύει τη διάθεση και καταπραΰνει τα συμπτώματα κατάθλιψης. Επιπλέον, φαίνεται να απενεργοποιεί άλλες εγκεφαλικές περιοχές (μέσος προμετωπιαίος φλοιός) , οι οποίες τυπικά είναι υπερδραστήριες σε πάσχοντα από κατάθλιψη άτομα. Ο τρόπος με τον οποίο η ψιλοκυβίνη περιγράφεται να επιδρά στην ενίσχυση ή αποδόμηση των νευρωνικών δικτύων στον εγκέφαλο προσομοιάζει τις μεταβολικές διεργασίες που παρατηρούνται σε οξέα ψυχωσικά επεισόδια.
Η ψιλοκυβίνη, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ανήκει σε μία νέα γενιά άμεσα δρώντων αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, με την παραισθησιογόνο δράση της να εκδηλώνεται 30-60 λεπτά μετά από τη λήψη μίας μέτριας δόσης της. Σε μικρότερες δόσεις, οι δράσεις της δεν είναι ιδιαίτερα προφανείς, όμως εμφανίζουν μεγάλη διάρκεια δραστικότητας στην πλειοψηφία των ασθενών και τους προσφέρουν μακροπρόθεσμη ψυχική ενίσχυση όταν λαμβάνουν τη θεραπεία τους. Μεταξύ των ευεργετικών συμπτωμάτων της ψιλοκυβίνης περιλαμβάνονται:
- Θετικές αλλαγές στην προσωπικότητα του ατόμου, περιορισμός ναρκισσιστικών, εγωιστικών συμπεριφορών, μείωση βίαιων ξεσπασμάτων
- Το άτομο γίνεται πιο ανοιχτό και δεκτικό, συνδέεται περισσότερο με τους ανθρώπους γύρω του
- Μειώνεται ο αυτοκτονικός ιδεασμός και το άτομο θωρακίζεται από την ψυχική δυσφορία
- Βίωση συναισθημάτων ψυχικής ευεξίας και ενίσχυση αυτοεκτίμησης
Μελέτες υποστηρίζουν ότι οι θετικές επιδράσεις της ψιλοκυβίνης μπορούν να διαρκέσουν έως και 14 μήνες μετά την ενεργή θεραπεία χορήγησής της.
Θα αναρωτηθεί, λοιπόν, κανείς, γιατί η ψιλοκυβίνη και τα ψυχεδελικά φάρμακα ως ευρύτερη κατηγορία δεν καθιερώνονται στον θεραπευτικό αλγόριθμο της κατάθλιψης, ενώ προσφέρουν άμεσα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα; Το βασικότερο πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή δεδομένα για τον τρόπο που τα φάρμακα αυτά επιδρούν στην εγκεφαλική λειτουργία και νευροπλαστικότητα, τον μηχανισμό χάρη στον οποίο τα θετικά αποτελέσματα της ψυλοκυβίνης παραμένουν για τόσο μεγάλα χρονικά διαστήματα και, εξίσου σημαντικό, τις πιθανές αλληλεπιδράσεις της ψιλοκυβίνης με άλλα φάρμακα που μπορεί να συγχορηγούνται στον ασθενή. Επιπλέον, υπάρχει επιφυλακτικότητα σχετικά με την έντονη παραισθησιογόνο δράση των ψυχεδελικών φαρμάκων που μπορεί να ξεφεύγει από τα θεραπευτικά πλαίσια και να προκαλέσει στον ασθενή συμπτώματα όπως παραισθήσεις, ντελίριο, αποπροσανατολισμό στο χρόνο. Εντούτοις, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ψιλοκυβίνη αποτελεί το φάρμακο με τις λιγότερες πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες της κατηγορίας της και δεν έχει διαπιστωθεί σε καμία έρευνα ότι το προφίλ παρενεργειών της είναι τέτοιο που να μπορεί να την αποκλείσει από τη θεραπεία της κατάθλιψης.
Συνοψίζοντας, ο κλάδος των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων είναι αναγκαίο να εξελίσσεται με νέα, πιο άμεσα και αποτελεσματικά σκευάσματα, ώστε να μπορεί να συμβαδίζει με τις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις και ιδιαιτερότητες που εμφανίζει η καθημερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου και τον εξωθεί στη θλίψη και την απώλεια ενδιαφέροντος για τη ζωή. Με εμπεριστατωμένη έρευνα, τα ψυχεδελικά φάρμακα διαθέτουν τις προοπτικές, ώστε μελλοντικά να αποτελέσουν πολύτιμο εργαλείο στη θεραπεία των ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Chapter Three – Rapid-acting antidepressants, Science Direct. Διαθέσιμο εδώ
- The Therapeutic Potential of Psilocybin, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
