Του Ελευθέριου Χονδρού,
Σε μια πρόσφατη εξέλιξη, η μεταναστευτική συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας, που επιτρέπει στην Ιταλία να δημιουργήσει χώρους υποδοχής –ή καλύτερα στρατόπεδα υποδοχής– στην Αλβανία για μετανάστες που φτάνουν δια θαλάσσης, έχει πυροδοτήσει νομικές και ανθρωπιστικές συζητήσεις. Αυτό το επίμαχο σύμφωνο, που αποκαλύφθηκε την περασμένη εβδομάδα, έχει συγκεντρώσει επικρίσεις από διάφορες πλευρές, κάνοντας παραλληλισμούς με αμφιλεγόμενα σχέδια, όπως η πρόταση της βρετανικής Κυβέρνησης να στείλει αιτούντες άσυλο στη Ρουάντα, που κρίθηκε παράνομη από το Ανώτατο Δικαστήριο του Η.Β.
Η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε, Ylva Johansson, στάθηκε στο θέμα, υποστηρίζοντας ότι η συμφωνία δεν παραβιάζει το δίκαιο της Ε.Ε., καθώς δεν εμπίπτει στη νομική δικαιοδοσία του μπλοκ. Αυτή η δήλωση υποδηλώνει ότι δεν μπορούν να τεθούν νομικές αμφισβητήσεις ενώπιον του Δικαστηρίου της Ε.Ε., προσθέτοντας ένα επίπεδο πολυπλοκότητας στην εκτυλισσόμενη κατάσταση.
Η συμφωνία προβλέπει τη δημιουργία δύο στρατοπέδων στην Αλβανία υπό ιταλική δικαιοδοσία, με ιταλικό προσωπικό, με στόχο τη διεκπεραίωση έως και 3.000 υποθέσεων τον μήνα. Ωστόσο, οι πρακτικές συνέπειες αυτής της άνευ προηγουμένου διευθέτησης παραμένουν ασαφείς. Εξακολουθούν να υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με τα νόμιμα δικαιώματα και την προστασία των ατόμων εντός αυτών των κέντρων, ιδίως όσον αφορά την τύχη των μεταναστών μετά την αρχική περίοδο των 28 ημερών που ορίζει η ιταλική νομοθεσία.
Η Elisa De Pieri της Διεθνούς Αμνηστίας καταδίκασε έντονα τη συμφωνία, υποστηρίζοντας ότι η κράτηση ατόμων που διασώθηκαν στη θάλασσα υπό ιταλική δικαιοδοσία εκτός της χώρας παραβιάζει το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο, και συγκεκριμένα την αρχή της μη επαναπροώθησης. Αυτή η αρχή απαγορεύει την πρακτική της αποστολής ατόμων σε χώρες όπου ενδέχεται να αντιμετωπίσουν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διασφαλίζοντας τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη συμφωνία, υποδεικνύοντας την ανάγκη για μεγαλύτερη διαφάνεια και σαφήνεια. Η συμφωνία έχει αντιμετωπίσει επικρίσεις για πιθανή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με ανησυχίες σχετικά με τη δίκαιη διαδικασία ασύλου, τις συνθήκες κράτησης και την έλλειψη νομικών διασφαλίσεων.
Το σχέδιο νόμου της Αλβανίας, που παρουσιάστηκε στο Κοινοβούλιό της, ζητά έγκριση για τη συμφωνία με την Ιταλία. Ο Πρωθυπουργός της χώρας, Edi Rama, θεωρεί τη συμφωνία ως «χειρονομία» ανταπόδοσης προς την Ιταλία, υπενθυμίζοντας τη βοήθεια της Ιταλίας στους Αλβανούς το 1991. Ωστόσο, η αντιπολίτευση στην Αλβανία αντιτίθεται στο σχέδιο, αντανακλώντας ένα διχασμένο αίσθημα εντός της χώρας.
Η Dunja Mijatovic, η Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, τόνισε πολλαπλές ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα που συνδέονται με τη συμφωνία. Αυτά περιλαμβάνουν ζητήματα που σχετίζονται με την έγκαιρη αποβίβαση, τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, τις δίκαιες διαδικασίες ασύλου, τον εντοπισμό ευάλωτων προσώπων, την πιθανή αυτόματη κράτηση χωρίς επαρκή δικαστικό έλεγχο και τις συνθήκες κράτησης. Η Επίτροπος τόνισε την ανάγκη να επικεντρωθούν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των εγχώριων συστημάτων ασύλου και υποδοχής τους.
Καθώς η συζήτηση εξελίσσεται, η Ιταλία παραμένει προσηλωμένη στην κατασκευή των δύο κέντρων στην Αλβανία, με επιχειρησιακό στόχο την ερχόμενη άνοιξη. Η απουσία σαφών διαδικασιών επαναπατρισμού για τους αιτούντες άσυλο που έχουν απορριφθεί και η έλλειψη πρωτοκόλλων ελέγχου ενισχύουν περαιτέρω τις αβεβαιότητες γύρω από τη συμφωνία.
Τις επόμενες εβδομάδες ενδεχομένως να ενταθούν οι συζητήσεις στις συνόδους του ιταλικού και αλβανικού Κοινοβουλίου, καθώς και πιθανές νομικές προκλήσεις και προσπάθειες υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η μοίρα της συμφωνίας κρέμεται από μια λεπτή κλωστή, καθώς απαιτεί προσεκτική εξέταση των νομικών, ανθρωπιστικών και πολιτικών διαστάσεων για την αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας που περιβάλλει τη συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας για τη μετανάστευση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Italy-Albania Deal to Curb Migrants ‘Will Be Ineffective’: Experts, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
- Italy: Deal to detain refugees and migrants offshore in Albania ‘illegal and unworkable’, amnesty.org, διαθέσιμο εδώ
- Albania proposes a draft law on a contentious deal with Italy to jointly process asylum applications, AP, διαθέσιμο εδώ
- Albania-Italy migration deal takes next step towards parliamentary vote, Euractiv, διαθέσιμο εδώ
