Πλοίο «Χρυσή Αυγή»: Το ναυάγιο που συγκλόνισε το πανελλήνιο εν έτει 1983

Της Αλεξίας Κυριαζοπούλου,

Το 1970 στην Ιαπωνία κατασκευάζεται το πλοίο ”Hayabusa” και το 1977 αγοράστηκε από την ελληνική εταιρεία «Γραμμή Ηπείρου Ε.Π.Ε.», η οποία του έδωσε το όνομα «Χρυσή Αυγή». Το πλοίο πλέον βρίσκεται στο βυθό της θάλασσας κοντά στην Εύβοια και αποτέλεσε μια ακόμα μαύρη σελίδα στη ναυτική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.

Το πλοίο Χρυσή Αυγή εκτελούσε το δρομολόγιο Ραφήνα – Άνδρος – Πάρος – Νάξος και στις 23 Φεβρουαρίου 1983 έκανε το δρομολόγιο Τήνος – Άνδρος – Ραφήνα και το απόγευμα απέπλευσε από το λιμάνι της Ραφήνας μεταφέροντας εννέα βυτιοφόρα, τέσσερα φορτηγά και 42 επιβάτες οι εκ των οποίων 23 ήταν μέλη του πληρώματος. Κάθε Τετάρτη φόρτωνε βυτιοφόρα οχήματα που περιλάμβαναν καύσιμα τα οποία μεταφέρονταν στα νησιά. Ιδιοκτήτης του πλοίου ήταν ο Αυγουστής Πολέμης και καπετάνιος ο Αντώνης Γαρδέλης. Εκείνη την ημέρα, ο καιρός ήταν άσχημος με ανέμους από 8 έως 9 μποφόρ και στην Ραφήνα υπήρχε απαγορευτικό, παρόλο αυτά η εταιρεία έδωσε άδεια και με την υπογραφή του καπετάνιου, το μοιραίο πλοίο ξεκίνησε από τη Ραφήνα στις 16:00 το απόγευμα, σύμφωνα με μαρτυρία του Β΄ μηχανικού Σίμου Λάβδα, ο οποίος διεσώθη. Η συγκεκριμένη τακτική ήταν πολύ συνηθισμένη, αν και εκείνο τον Φεβρουάριο υπήρχαν πολλά απαγορευτικά η εταιρεία ασκούσε πίεση και αρκετές φορές τα πλοία έφευγαν παρά την απαγόρευση με την υπογραφή του καπετάνιου, ενώ ο Λάβδας τονίζει πως αρκετές φορές είχαν γλυτώσει μέχρι που ήρθε η μοιραία Τετάρτη. Όταν το πλοίο έφτασε στο Κάβο ντόρο, το απόγευμα κοντά στις 18:30, κι ενώ ταξίδευε κάτω από δυσχερείς καιρικές συνθήκες μετατοπίστηκαν τα βυτιοφόρα οχήματα που βρίσκονταν στην πλώρη.

Ο ανεπαρκής εξαερισμός προκάλεσε ανάφλεξη καυσίμων και έκρηξη με αποτέλεσμα να σκοτωθούν ακαριαία όλοι όσοι βρίσκονταν στο γκαράζ. Οι εικασίες για τα αίτια της έκρηξης υπήρξαν πολλές, το σενάριο που επικρατεί είναι πως συνέβη από σπινθήρα μίζας φορτηγών στην προσπάθεια να τα μετακινήσουν. Οι εκρήξεις ξεκίνησαν γύρω στις 6:30 μ.μ. το πλοίο αμέσως τραντάχτηκε κι άρχισε τις πλαγιοσκοπήσεις. Στη συνέχεια, ακούστηκε ένας θόρυβος και πήρε κλίση προς τα δεξιά. Στο γκαράζ επικρατούσε πανικός όλα τα βυτία είχαν ανατραπεί και τα καύσιμα χύνονταν παντού, οι άνθρωποι του πληρώματος πανικόβλητοι έτρεξαν προς κατάστρωμα. Εκεί, οι ναύτες προσπαθούσαν να εφοδιάσουν τον κόσμο με σωσίβια, τα σωστικά βαρελάκια δεν έπεφταν γιατί τα σχοινιά είχαν κολλήσει από τη μπογιά και δεν μπορούσαν να τα λύσουν και οι βάρκες ήταν αδύνατον να χρησιμοποιηθούν. Δέκα περίπου λεπτά επικρατούσε αυτή η κατάσταση, έπειτα ακούστηκε μια μεγάλη έκρηξη το πλοίο τυλίχτηκε στις φλόγες, έμεινε για πολλές ώρες αναποδογυρισμένο και εν τέλει βούλιαξε. Αυτοί που βρίσκονταν στην πρύμνη έπεσαν στα παγωμένα νερά, ενώ ξεκίνησε μια βροχή από ρόδες αυτοκινήτων και άλλα αντικείμενα τα οποία έπεφταν στη θάλασσα.

Οι επιζώντες έμειναν στη θάλασσα για περίπου δύο ώρες, μέχρι που το ρωσικό πλοίο Σάμπυ Ραμπάτ, το οποίο βρίσκονταν στην περιοχή, έφτασε στο σημείο και κατάφερε να διασώσει 14 ναυαγούς οι οποίοι και μεταφέρθηκαν στη Ραφήνα. Ανάμεσα στους επιζώντες ήταν μόνο τρία μέλη του πληρώματος. Επιπρόσθετα στην περιοχή έσπευσαν για βοήθεια το επιβατικό/οχηματαγωγό «Χρυσή Άμμος III», το επιβατικό/οχηματαγωγό «Καστρινάκη Κέας» από την Κάρυστο, το ρουμανικό «Μπολντέιν» και η φρεγάτα του πολεμικού Ναυτικού «Σφενδόνη», ενώ αεροσκάφος της πολεμικής αεροπορίας C130 έριχνε φωτιστικές φωτοβολίδες για να διευκολύνει τις έρευνες.

Πρέπει να αναφέρουμε εδώ πως στην προσπάθεια που έκαναν κάποια από τα πλοία σημειώθηκαν θάνατοι ναυαγών από τις προπέλες τους και τις δίνες που αυτές δημιουργούσαν. Μέσα στα θύματα, όπως έγινε γνωστό από μαρτυρίες ήταν μια γυναίκα ονόματι Ματούλα Λάβδα μαζί με τα δύο παιδιά της. Η άτυχη γυναίκα, αν και την είχαν πληροφορήσει για το απαγορευτικό, έμεινε στο πλοίο και χάθηκε στον βυθό μαζί με τα παιδιά της. Σε αντίθεση με την άτυχη αυτή γυναίκα, ένας φορτηγατζής από την Άνδρο ήταν από τους τυχερούς, την τελευταία στιγμή πήδηξε έξω και σώθηκε. Από το πλήρωμα σώθηκαν μόλις τρία άτομα ο μηχανικός Σίμος Λαβδάς, ο Αντώνης Κοκκίνης και ο ναύτης Γιάννης Μπαρμπούνης από τη Σύρο. Όλοι οι υπόλοιποι χάθηκαν σε έναν υγρό τάφο. Ανάμεσα σε αυτούς και ο καπετάνιος Αντώνης Γαρδέλης, ο οποίος είχε εκφράσει τις συντηρήσεις του για αυτό το ταξίδι, αλλά δεν εισακούστηκε. Το ναυάγιο του πλοίου «Χρυσή Αυγή» σηματοδότησε και το τέλος του Αυγουστή Πολέμη από την ακτοπλοΐα αλλά και από την ζωή, καθώς ο Πολέμης πέθανε λίγο καιρό αργότερα.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Πώς βυθίστηκε το πλοίο «Χρυσή Αυγή» στο Κάβο Ντόρο με 9 μποφόρ. Η μάνα που επέμενε να επιβιβαστεί με τα δύο παιδιά και ο φορτηγατζής που βγήκε την τελευταία στιγμή, mixanitouxronou.gr, Διαθέσιμο εδώ
• Το πολύνεκρο ναυάγιο του πλοίου «Χρυσή Αυγή» το Φεβρουάριο του 1983, ertnews.gr, Διαθέσιμο εδώ
• Βυθίζεται το πλοίο Χρυσή Αυγή στο Κάβο Ντόρο οδηγώντας στον θάνατο 28 ανθρώπους – Η τραγική ιστορία της μάνας με τα δυο παιδιά, ethnos.gr, Διαθέσιμο εδώ 
• Πώς βυθίστηκε το «Χρυσή Αυγή» στο Κάβο Ντόρο: Το δρομολόγιο που δεν έπρεπε να γίνει, janus.gr, Διαθέσιμο εδώ