Της Ευρυδίκης Φατώλια,
Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, παρά την εμφάνιση κινήσεων για τα δικαιώματα των γυναικών όπως το MeToo, δεν έχει σημειωθεί πρόοδος στη μείωση των στερεοτύπων των φύλων στις κοινωνίες τα τελευταία δέκα χρόνια. «Τα κοινωνικά πρότυπα που βασίζονται σε στερεότυπα φύλου είναι ευρέως διαδεδομένα στον κόσμο” τόσο μεταξύ ανδρών όσο και μεταξύ γυναικών, με σχεδόν το 90% του παγκόσμιου πληθυσμού να αγκαλιάζει τουλάχιστον ένα στερεότυπο» από τα επτά που εξετάζονται από το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNDP). «Οι προκαταλήψεις αυτές είναι διαδεδομένες μεταξύ ανδρών και γυναικών, γεγονός που αποδεικνύει ότι είναι βαθιά ριζωμένες και επηρεάζουν εξίσου άνδρες και γυναίκες», αναφέρει η έκθεση.
Το UNDP ανέπτυξε τον Δείκτη Κοινωνικών Προτύπων των Φύλων χρησιμοποιώντας δεδομένα από την Έρευνα Παγκόσμιων Αξιών, μια διεθνή ερευνητική πρωτοβουλία που εξετάζει την εξέλιξη των αξιών και των πεποιθήσεων σε όλο τον κόσμο, από 80 έθνη που αντιπροσωπεύουν το 85% του παγκοσμίου πληθυσμού. Τα στοιχεία αυτά καλύπτουν τα έτη 2010-2014 και 2017-2022. Σύμφωνα με την έρευνα του ΟΗΕ, σχεδόν εννέα στους δέκα άνδρες και γυναίκες έχουν βασικές προκαταλήψεις έναντι των γυναικών, και ο αριθμός των ατόμων που έχουν αποδεχθεί τουλάχιστον μία προκατάληψη παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό σταθερός κατά την τελευταία δεκαετία. Σε 38 από τα ερωτηθέντα έθνη, το ποσοστό των ατόμων που έχουν τουλάχιστον μία προκατάληψη έναντι των γυναικών μειώθηκε από 86,9% πριν από μια δεκαετία σε 84,6%.
Για παράδειγμα, πάνω από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού εξακολουθεί να πιστεύει ότι οι άνδρες είναι καλύτεροι πολιτικοί ηγέτες από τις γυναίκες, και μόνο το 27% συμφωνεί ότι τα ίσα δικαιώματα ανδρών και γυναικών είναι απαραίτητα για τη δημοκρατία. Επιπλέον, το 46% του παγκόσμιου πληθυσμού αισθάνεται ότι οι άνδρες έχουν μεγαλύτερο δικαίωμα να εργάζονται από τις γυναίκες, και το 43% πιστεύει πως οι άντρες είναι ισχυρότεροι διευθυντές επιχειρήσεων απ’ ότι οι γυναίκες. Το 28% πιστεύει ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι πιο απαραίτητη για τους άνδρες. «Πρέπει να αλλάξουμε τα στερεότυπα των δύο φύλων, τα κοινωνικά πρότυπα, αλλά ο τελικός στόχος είναι η αλλαγή των σχέσεων εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών», δήλωσε η Aroa Santiago, ειδικός σε θέματα φύλου στο UNDP.
Επιπλέον, οι στάσεις απέναντι στη βία κατά των γυναικών είναι ανησυχητικές, με το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού να αισθάνεται ότι ένας άνδρας δικαιολογείται όταν επιτίθεται στην κοπέλα του. Αυτές οι προκαταλήψεις λειτουργούν ως «εμπόδια» για τις γυναίκες, με αποτέλεσμα την παραβίαση των δικαιωμάτων τους. «Εάν δεν αντιμετωπίσουμε κοινωνικά, στερεότυπα φύλου, δεν θα επιτύχουμε την ισότητα των φύλων, ούτε τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης», αναφέρει η εφημερίδα. «Εάν η ελευθερία και η εξουσία των γυναικών είναι εγγυημένες, ολόκληρος ο κόσμος θα κερδηθεί», δήλωσε ο Διευθυντής του UNDP Πέδρο Κονσεϊσάο.
Το νομικό πλαίσιο σήμερα στην Ελλάδα έχει ως αφετηρία τον ν. 3500/2006, ο οποίος προβλέπει μεταξύ άλλων αφενός την ποινικοποίηση του βιασμού κατά τη διάρκεια του γάμου και αφετέρου αυστηρότερες ποινές για την περίπτωση της σωματικής βλάβης ή της απειλής μεγάλου και άμεσου κινδύνου σε περιπτώσεις όπου ο δράστης και το θύμα είναι σύζυγοι ή γονείς και παιδιά. Η ενδοοικογενειακή βία αποτέλεσε έτσι ένα τεκμήριο διάλυσης του γάμου και εισήγαγε τον θεσμό της ποινικής διαμεσολάβησης για παραβάσεις ενδοοικογενειακής βίας.
Ακολούθως, ο νόμος 3500/2006 τροποποιήθηκε με τον νόμο 4531/2018, με τίτλο «Η επικύρωση της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας και την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας». Αυτό το σημαντικό κείμενο, επίσης γνωστό ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, αναφέρει στην παράγραφο 3 έκδοση Α ότι η βία κατά των γυναικών ορίζεται ως «παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μια μορφή διακρίσεων έναντι της γυναίκας», και η έννοια της βίας κατά των γυναικών περιλαμβάνει «όλες τις πράξεις βίας λόγω φύλου που έχουν ή ενδέχεται να έχουν ως αποτέλεσμα σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή οικονομική βλάβη ή ταλαιπωρία για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών τέτοιων πράξεων, εξαναγκασμού». Η Σύμβαση αναγνωρίζει ότι η επίτευξη de jure και de facto ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών αποτελεί κρίσιμη συνιστώσα για την πρόληψη της βίας κατά της γυναίκας.
Επιπρόσθετα, οι διατάξεις του νόμου αποβλέπουν μεταξύ άλλων στην ενίσχυση του νομικού πλαισίου για τη διαχείριση των εγκλημάτων κατά των γυναικών, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων συνεχιζόμενης επιτήρησης κ.λπ., τροποποιούν τον νόμο 2168/1993 για τα όπλα, προβλέποντας τη μη χορήγηση αδειών σε πρόσωπα που έχουν καταδικαστεί ή διωχθεί για βιασμό στο σπίτι. Εξάλλου, η πρόσφατη τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας με τον Ν. 4855/2021 προβλέπει την ενίσχυση των διατάξεων που παραβιάζουν τη σεξουαλική αξιοπρέπεια και ελευθερία, όταν διαπράττονται στον χώρο εργασίας ή στο πλαίσιο της αναζήτησης εργασίας, την αλλαγή της ημερομηνίας έναρξης της παραγραφής των εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γεννητικής ζωής, όταν διενεργούνται εναντίον ανηλίκων.
Ωστόσο, σκόπιμο είναι να αναφερθούμε και στη διάταξη του άρθρου 1532 του Αστικού Κώδικα σχετικά με τις συνέπειες της κακής άσκησης της γονικής μέριμνας, έκφανση, της οποίας αποτελεί μεταξύ άλλων και η οριζόμενη στο εδάφιο στ΄ «καταδίκη του γονέα, με οριστική απόφαση, για ενδοοικογενειακή βία ή εγκλήματα κατά της σεξουαλικής ελευθερίας ή για εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της σεξουαλικής ζωής». Τέλος, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, παρατηρούνται νέα νομοθετικά μέτρα για τη ρύθμιση της ενδοοικογενειακής κακοποίησης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε, μάλιστα, πρόταση κανονισμού για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής κακοποίησης στις 8 Μαρτίου 2022.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Η έμφυλη βία κατά των γυναικών και η αναζήτηση βοήθειας, Διαμαντοπούλου Άντζελα Ματίνα, Πετσίτη Κυριακή, Σέργη Αργυρώ Άννα, πτυχιακή εργασία, διαθέσιμη εδώ
