Της Αντωνίας Πετρολέκα,
Οι Αβορίγινες είναι οι αυτόχθονες κάτοικοι της Αυστραλίας και παρότι δεν υπάρχουν σαφείς πηγές για το πότε άρχισαν οι πρώτες αφίξεις των πληθυσμών αυτών στην περιοχή, υπολογίζεται ότι αυτό έγινε τουλάχιστον πριν από 60-65.000 χρόνια. Η λέξη «Αβορίγινες» προέρχεται από το λατινικό “aborigines”, που σημαίνει «οι πρώτοι που ζουν σε μια περιοχή από τη δημιουργία του κόσμου». Οι Αβορίγινες είναι χωρισμένοι σε περίπου 500 φυλές, οι οποίες έχουν τη δική τους μοναδική πνευματική και πολιτιστική κληρονομιά και ο τρόπος ζωής τους θέτει στο επίκεντρο τη σημασία της γης και της πνευματικής σύνδεσης με το περιβάλλον, διασώζοντας πολλές παραδόσεις από γενιά σε γενιά.
Όπως συνέβη στις περισσότερες περιπτώσεις, οι Αβορίγινες επηρεάστηκαν αρνητικά από την ευρωπαϊκή αποίκιση της Αυστραλίας, η οποία ξεκίνησε τον 18ο αιώνα. Η εξόρυξη φυσικών πόρων και η αφαίρεση της γης από τους Αβορίγινες είχαν καταστροφικές επιπτώσεις στις παραδόσεις, στον τρόπο ζωής και στην υγεία τους, με αποκορύφωμα τις αποικιοκρατικές πολιτικές όπως το Stolen Generations, όπου τα παιδιά Αβορίγινων απομακρύνθηκαν από τις οικογένειές τους και τοποθετήθηκαν σε ιδρύματα, υιοθετήθηκαν από μη αυτόχθονες οικογένειες, συχνά πέφτοντας θύματα κακοποίησης.
Τα τελευταία χρόνια, υπήρξαν ορισμένες προσπάθειες αναγνώρισης των δικαιωμάτων των Αβορίγινων, καθώς και προσπάθειες για την προώθηση του πολιτισμού και της πνευματικότητάς τους. Έτσι, ιδιαίτερο ενδιαφέρον εγείρει το αυστραλιανό δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2023, σχετικά με το αν θα αλλάξουν το Σύνταγμα με στόχο την περαιτέρω αναγνώριση των δικαιωμάτων των Αβορίγινων και των ιθαγενών της νήσου Torres Strait, μέσω της ίδρυσης ενός ειδικού συμβουλευτικού σώματος, της «Φωνής του Κοινοβουλίου». Συγκεκριμένα, ο προτεινόμενος νόμος που ζητήθηκε από τους Αυστραλούς να εγκρίνουν στο δημοψήφισμα θα εισήγαγε ένα νέο τμήμα στο Σύνταγμα, σύμφωνα με το οποίο θα υπάρχει ένα σώμα που θα ονομάζεται η φωνή των Αβορίγινων και των νησιωτών του Torres Strait. Το σώμα αυτό θα μπορούσε να παρίστατο στο Κοινοβούλιο και στην Εκτελεστική Κυβέρνηση της Κοινοπολιτείας για θέματα που σχετίζονται με τις ιθαγενείς φυλές της χώρας. Παράλληλα, το Κοινοβούλιο, με την επιφύλαξη του παρόντος Συντάγματος, θα είχε την εξουσία να εκδίδει νόμους σχετικά με ζητήματα που σχετίζονται με το σώμα, συμπεριλαμβανομένης της σύνθεσης, των λειτουργιών, των εξουσιών και των διαδικασιών του.
Βέβαια, οι Αυστραλιανοί απέρριψαν με συντριπτική πλειοψηφία το σχέδιο αυτό και οι έξι πολιτείες ψήφισαν «Όχι» στην προαναφερθείσα πρόταση τροποποίησης του Συντάγματος. Ο Πρωθυπουργός, Anthony Albanese, δήλωσε ότι η ήττα ήταν σκληρή: «Όταν στοχεύεις ψηλά, μερικές φορές χάνεις. Κατανοούμε και σεβόμαστε ότι αυτό συνέβη». Αντίθετα, ο αρχηγός της αντιπολίτευσης, Peter Dutton, ανέφερε ότι το αποτέλεσμα ήταν «καλό για τη χώρα μας». Το δημοψήφισμα, που ονομάστηκε “The Voice”, ήταν το πρώτο στην Αυστραλία εδώ και σχεδόν 25 χρόνια. Με το «Όχι» να προηγείται του «Ναι», 60% έναντι 40%.
Η αποτυχία του δημοψηφίσματος, το οποίο υποστηρίχθηκε από ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Αυστραλίας, αντιπροσωπεύει μια οπισθοδρόμηση στις προσπάθειες της χώρας να αντιμετωπίσει τη μέχρι σήμερα κακή μεταχείριση των ιθαγενών, που αποτελούν περίπου το 3,8% του πληθυσμού. Η μείωση της υποστήριξης για το “The Voice”, το οποίο σε δημοσκόπηση τον περασμένο Αύγουστο συγκέντρωσε έως και 65%, σηματοδοτεί ένα σημαντικό πλήγμα για τον Albanese και την Κυβέρνησή του. Είναι φανερό ότι η εκστρατεία του «Ναι» απέτυχε να κερδίσει την ευρεία υποστήριξη εν όψει του δημοψηφίσματος, με τα φιλελεύθερα και τα εθνικά κόμματα της αντιπολίτευσης να υποστηρίζουν αμφότερα το «Όχι». Στη νίκη του «Όχι» συνέβαλε και μια εκστρατεία παραπληροφόρησης των Μ.Μ.Ε., η οποία πυροδότησε τον φόβο, υποστηρίζοντας ότι το “The Voice” θα οδηγούσε στη δημιουργία μιας τρίτης αίθουσας Κοινοβουλίου, με αποτέλεσμα περισσότερη ομοσπονδιακή βοήθεια προς τους Αβορίγινες και περισσότερες διαμάχες μεταξύ ιθαγενών και μη.
Η πρόταση, μάλιστα, επικρίθηκε σε διάφορα μέτωπα, από την έλλειψη λεπτομερειών σχετικά με τη δομή του συμβουλευτικού σώματος, ενώ χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως διχαστική. Η Jacinta Nampijinpa Price, Γερουστής και εκπρόσωπος της αντιπολίτευσης για ζητήματα Αβορίγινων, που ήταν το πρόσωπο της εκστρατείας του «Όχι», δήλωσε περήφανη που οι Αυστραλοί αρνήθηκαν να υποστηρίξουν αυτό που, και η ίδια, αποκάλεσε διχαστικό δημοψήφισμα. Αντίθετα, η Linda Burney, Υπουργός ιθαγενών Αυστραλών της Κυβέρνησης, είπε ότι ήταν «μια μέρα θλίψης», ενώ η εκστρατεία έχει τονίσει το χάσμα μεταξύ ιθαγενών και μη Αυστραλών.
Εν κατακλείδι, τα δημοψηφίσματα είναι δύσκολο να «περάσουν» στην Αυστραλία, με μόνο 8 από τα 44 να έχουν πετύχει από την ίδρυση της χώρας, το 1901, ενώ όσα στέφθηκαν με επιτυχία συγκέντρωναν δικομματική υποστήριξη, πράγμα που δεν συνέβη αυτήν τη φορά. Το “The Voice” ήταν ένα βασικό ζήτημα της πρωθυπουργικής θητείας του Albanese και η ήττα σε αυτό θεωρείται ως η μεγαλύτερη αποτυχία του από τότε που ανέλαβε την εξουσία, τον Μάιο του περασμένου έτους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Referendum on an Aboriginal and Torres Strait Islander Voice, National indigenous Australians agency, διαθέσιμο εδώ
- Australia votes down ‘The Voice’ in contentious referendum, Financial Times, διαθέσιμο εδώ
- Australia rejects Indigenous referendum in setback for reconciliation, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- The Voice: Australians vote No in historic referendum, BBC, διαθέσιμο εδώ
