Της Χαράς Καλύβα,
Ενώ ο αριθμός αφίξεων μεταναστών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχίζει να αυξάνεται, θανατηφόρες ανταλλαγές πυροβολισμών μεταξύ διακινητών, σε συνδυασμό με τροχαία δυστυχήματα, έχουν κάνει τους τελευταίους μήνες τη διαδρομή των εν λόγω μεταναστών, μέσω των Δυτικών Βαλκανίων, ακόμη πιο επικίνδυνη. Μια ανταλλαγή πυροβολισμών μεταξύ αντίπαλων συμμοριών, πριν δυο εβδομάδες, οδήγησε σε θάνατο τουλάχιστον τριών Αφγανών. Οι πυροβολισμοί έλαβαν χώρα στα βόρεια της Σερβίας, μέσα σε εγκαταλελειμμένα αγροτικά κτίρια, μερικές εκατοντάδες μέτρα από τον συνοριακό φράχτη της χώρας με την Ουγγαρία. Η αστυνομία αποδίδει την αυξανόμενη βία σε πόλεμο μεταξύ μαροκινών, αφγανικών και συριακών συμμοριών, που μάχονται για έλεγχο της πρόσβασης στον εν λόγω συνοριακό φράχτη.
Οι κάτοικοι των σερβικών συνοριακών περιοχών Horgos, Hajdukovo και Subotica, έχουν απευθύνει εκκλήσεις για αποκατάσταση της ηρεμίας, ενώ έχουν υπάρξει και κατηγορίες περί συνεργασίας της αστυνομίας, και στις δύο πλευρές των συνόρων, με τους λαθρεμπόρους. Οι κυβερνήσεις της Αυστρίας και της Σλοβακίας έχουν κάνει λόγο για αναποτελεσματικότητα από την ουγγρική πλευρά, λόγω του ότι πολλοί μετανάστες φθάνουν στα σύνορα των χωρών αυτών μέσω της Ουγγαρίας, παρά τον ισχυρά οχυρωμένο φράχτη, τις καθημερινές συλλήψεις και απωθήσεις, καθώς και την έντονη αντιμεταναστευτική ρητορική του Ούγγρου Πρωθυπουργού, Viktor Orbán.
Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του Sadar, ενός 33χρονου πρώην αξιωματικού του Αφγανικού Στρατού, ο οποίος διέσχισε τη Βουλγαρία περπατώντας για 25 ημέρες για να φτάσει στα σύνορα Σερβίας – Ουγγαρίας και, σε συνάντησή του με τον ανταποκριτή του BBC, Nick Thorpe, δηλώνει: «Μερικές φορές, [οι λαθρέμποροι] είναι πολύ σκληροί, πολύ θυμωμένοι και μας χτυπούν. Άλλες φορές είναι ευγενικοί, μας φέρνουν φαγητό και μας εξασφαλίζουν καλή διαμονή». Η μαρτυρία του επιβεβαιώνεται κι από ένα βίντεο στη Subotica, το οποίο δείχνει λαθρέμπορους να βρίζουν και να χτυπούν τρομοκρατημένους νεαρούς Αφγανούς, οι οποίοι είχαν προσπαθήσει να διασχίσουν τον φράχτη χωρίς να πληρώσουν.
Ο προαναφερθείς ηλεκτροφόρος, συρματόπλεκτος ουγγρικός φράχτης, που καλύπτει τα 175 χιλιόμετρα των συνόρων με τη Σερβία, βοηθά τους λαθρέμπορους να ελέγχουν το ποιος περνάει πότε και να αποτρέπουν, κατ’επέκταση, τις «ατομικές πρωτοβουλίες». Νεαροί μετανάστες αποκαλούσαν αυτή τη διαδικασία «το παιχνίδι». Πολλές ομάδες προσπαθούσαν να περάσουν ταυτόχρονα τον φράχτη σε διαφορετικά σημεία, γνωρίζοντας ότι οι περισσότερες απόπειρες θα κατέληγαν σε συλλήψεις και απωθήσεις, αλλά λίγες θα πετύχαιναν. Το «παιχνίδι», όμως, έχει πλέον τελειώσει. Η πρόσβαση των συμμοριών σε αυτόματο οπλισμό, συχνά προερχόμενο από το Κοσσυφοπέδιο, έχει αυξήσει τον κίνδυνο. Σε ένα περιστατικό, τον Ιούλιο του 2022, ένα 16χρονο κορίτσι σκοτώθηκε και επτά μετανάστες τραυματίστηκαν σε ανταλλαγή πυροβολισμών μεταξύ μαροκινών και αφγανικών συμμοριών. Οι πιο πρόσφατοι πυροβολισμοί, της 25ης Οκτώβρη, λέγεται ότι ξεκίνησαν όταν μια συμμορία, με επικεφαλής Σύριους, επιτέθηκε σε μια κυρίαρχη αφγανική συμμορία. Οι μετανάστες που περνούν από τη βόρεια Σερβία είναι κυρίως Σύριοι και Αφγανοί, αλλά υπάρχουν επίσης Κούρδοι και Πακιστανοί, μεταξύ άλλων εθνικοτήτων.
Αναφορές της τοπικής αστυνομίας βεβαιώνουν ότι μόνον οι διακινητές είναι οπλισμένοι, ποτέ οι μετανάστες. Ο Virag Gyurkovics, δημοσιογράφος στη Subotica, αναφέρει: «Καταλαβαίνω τον φόβο των ντόπιων αλλά το πρόβλημα είναι ότι ο μέσος άνθρωπος δεν διαφοροποιεί μεταξύ διακινητών και προσφύγων, παρά το γεγονός ότι και οι πρόσφυγες είναι επίσης θύματα». Ο τοπικός ακτιβιστής Vladimir Polovina επιβεβαιώνει πως «Το σύρμα έχει μόνο έναν σκοπό. Όχι να σταματήσει τη μετανάστευση, αλλά να ελέγχει τις πληρωμές. Θέλουν κάθε ευρώ από κάθε άνθρωπο που περνάει τα σύνορα. Αν έχεις σύρμα, μπορείς να το κάνεις αυτό». Ένα βίντεο, της ουγγρικής κυβέρνησης, δείχνει άνδρες να τοποθετούν σκάλες στον φράχτη, να πηδούν κάτω και να χτυπούν περιπολικά με ξύλα. Ο επικεφαλής της Μονάδας Καταπολέμησης του Λαθρεμπορίου της ουγγρικής αστυνομίας, Gabor Balog, σημειώνει πως «Ο φράχτης καταστρέφεται συνεχώς. Χρησιμοποιούν διάφορα ηλεκτρικά εργαλεία και κόβουν τεράστιες τρύπες στον φράχτη, εκατοντάδες, στο μέγεθος πορτών».
Όλα αυτά, ενώ ορισμένοι λαθρέμπορες φαίνεται να έχουν αναπτύξει μια αυξανόμενη λατρεία για τα όπλα. Ένα ακόμη βίντεο δείχνει ένα καλάσνικοφ ανάμεσα στα δύο μπροστινά καθίσματα ενός αυτοκινήτου λαθρεμπόρων. Την κατάσταση φαίνεται να επιβεβαιώνουν σερβικές αναφορές, στις οποίες γίνεται λόγος για ομάδες μεταναστών που εξαναγκάζονται να περάσουν τον φράχτη, υπό την απειλή όπλου. Αντίστοιχες ουγγρικές αναφορές κάνουν λόγο για καθημερινές συλλήψεις 80 ατόμων, συνήθως απευθείας μετά το πέρασμα του φράχτη. Πολλοί, επίσης, συλλαμβάνονται αργότερα, πλέον στο εσωτερικό της χώρας. Ανησυχητικά κρίνονται, τέλος, περιστατικά ξυλοδαρμών μεταναστών, τόσο από την ουγγρική αστυνομία όσο και από αυτοαποκαλούμενους «κυνηγούς των συνόρων». Πολλές τέτοιες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί από Σέρβους ιατρούς και Ούγγρους δημοσιογράφους, αλλά διαψεύδονται από την ίδια την αστυνομία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Migrants to Europe dying in gun battles and car crashes, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Shooting between migrants near the Serbia-Hungary border leaves 3 dead and 1 wounded, report says, Euronews, διαθέσιμο εδώ
