Της Αντωνίας Πετρολέκα,
Η Χεζμπολάχ είναι μια σιιτική, ισλαμική, παραστρατιωτική και πολιτική οργάνωση με βάση το Λίβανο, η οποία συμμετέχει στην Κυβέρνηση και στο Κοινοβούλιο της χώρας. Η οργάνωση έχει βαθιές ρίζες, που εντοπίζονται στην πολιτική, θρησκευτική και κοινωνική ιστορία της Μέσης Ανατολής, ενώ έχει επηρεάσει την πολιτική εξέλιξη του Λιβάνου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Το όνομα «Χεζμπολάχ» προέρχεται από τον αραβικό όρο “Ḥizb Allāh”, που μεταφράζεται ως «Κόμμα του Θεού». Η οργάνωση ιδρύθηκε στο χάος του δεκαπενταετούς εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου (1975-90) και η επιρροή της ξεκίνησε να αυξάνεται ραγδαία, καθώς τάχθηκε εναντίον της ισραηλινής κατοχής και ανέπτυξε στενούς δεσμούς με το Ιράν, το Συριακό καθεστώς και άλλους αντι-ισραηλινούς παράγοντες στην περιοχή.
Βέβαια, η Χεζμπολάχ έχει συνδεθεί με παγκόσμιες τρομοκρατικές επιθέσεις και χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση, από τις Η.Π.Α. και άλλες χώρες της Δύσης. Τα τελευταία χρόνια, οι μακροχρόνιες συμμαχίες με το Ιράν και τη Συρία έχουν μετατρέψει τη Χεζμπολάχ σε μια ολοένα και πιο αποτελεσματική στρατιωτική δύναμη. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, οι αξιωματούχοι της Χεζμπολάχ και άλλοι ηγέτες στο Λίβανο αντιμετωπίζουν έντονη λαϊκή δυσαρέσκεια, καθώς η χώρα βουλίαζει στην κρίση και η πολιτική δύναμη της Χεζμπολάχ μπορεί να συρρικνωθεί.
Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή, η Χεζμπολάχ είναι μέρος της λιβανέζικης Κυβέρνησης από το 1992, όταν οκτώ από τα μέλη της εξελέγησαν στο Κοινοβούλιο, με το κόμμα να κατέχει θέσεις στο Υπουργικό Συμβούλιο από το 2005. Οι πιο πρόσφατες εθνικές εκλογές, το 2022, είδαν τη Χεζμπολάχ να διατηρεί τις 13 έδρες της στο 128μελές Κοινοβούλιο του Λιβάνου. Παράλληλα, η οργάνωση διαχειρίζεται ένα τεράστιο δίκτυο κοινωνικών υπηρεσιών που περιλαμβάνει υποδομές, εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, σχολεία και προγράμματα για τη νεολαία, τα οποία συνέβαλαν στη συγκέντρωση υποστήριξης για τη Χεζμπολάχ από σιίτες και μη σιίτες Λιβανέζους.
Επιπλέον, η Χεζμπολάχ διατηρεί τον στρατιωτικό της βραχίονα, σύμφωνα με τη Συμφωνία του Ταΐφ του 1989, η οποία ύστερα από μεσολάβηση της Σαουδικής Αραβίας και της Συρίας, τερμάτισε τον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου, και όρισε τη Χεζμπολάχ ως τη μόνη πολιτοφυλακή της χώρας, που επιτρεπόταν να διατηρήσει τον οπλισμό της. Το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών υπολόγισε, το 2020, ότι η πολιτοφυλακή διέθετε έως και 20.000 ενεργούς μαχητές, με οπλοστάσιο φορητών όπλων, τανκς, drones, αλλά και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς. Βέβαια, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η ύπαρξη της Χεζμπολάχ παραβιάζει το Ψήφισμα 1559 του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε., το οποίο καλούσε όλες τις λιβανέζικες πολιτοφυλακές να διαλυθούν και να αφοπλιστούν. Η Δύναμη του Ο.Η.Ε. στον Λίβανο (UNFIL), που δημιουργήθηκε το 1978 για να αποκαταστήσει την εξουσία της κεντρικής Κυβέρνησης, παρέμεινε στη χώρα και μέρος της αποστολής της ήταν να ενθαρρύνει τη Χεζμπολάχ να αφοπλιστεί.
Τον Οκτώβριο του 2019, η Κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο, συμπεριλαμβανομένης και της Χεζμπολάχ έγιναν στόχος μαζικών διαδηλώσεων. Η κυβερνητική κακοδιαχείριση και τα χρόνια αργής ανάπτυξης είχαν επιβαρύνει το Λίβανο με ένα από τα υψηλότερα δημόσια χρέη στον κόσμο. Έτσι, εκατοντάδες χιλιάδες Λιβανέζοι πολίτες απογοητευμένοι από την οικονομική ύφεση ζήτησαν από την Κυβέρνηση, να παραχωρήσει την εξουσία σε μια νέα, τεχνοκρατική ηγεσία. Ο σχηματισμός μιας νέας Κυβέρνησης, τον Ιανουάριο του 2020, που υποστηρίζεται από τη Χεζμπολάχ με Πρωθυπουργό τον Hassan Diab, απέτυχε να κατευνάσει τους αντικαθεστωτικούς διαδηλωτές, οι οποίοι το είδαν ως μια ακόμα νίκη για τις εδραιωμένες ελίτ της χώρας. Η ανεργία, η φτώχεια και το χρέος εκτινάχθηκαν στα ύψη υπό τη νέα Κυβέρνηση και οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν, ενώ ακόμη και οι σιίτες του Λιβάνου επέκριναν ανοιχτά τη Χεζμπολάχ.
Όσον αφορά το Ισραήλ, για τη Χεζμπολάχ αποτελεί τον κύριο εχθρό της, γεγονός που χρονολογείται από την κατοχή του νότιου Λιβάνου από το Ισραήλ το 1978. Η Χεζμπολάχ έχει κατηγορηθεί για επιθέσεις σε ισραηλινούς στόχους στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων των βομβιστικών επιθέσεων το 1994, σε ένα κέντρο εβραϊκής κοινότητας στην Αργεντινή και στην ισραηλινή πρεσβεία στο Λονδίνο. Ακόμα και μετά την επίσημη αποχώρηση του Ισραήλ από τον νότιο Λίβανο, το 2000, οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν, ειδικά στην αμφισβητούμενη συνοριακή ζώνη, Shebaa Farms. Η περιοδική σύγκρουση μεταξύ της Χεζμπολάχ και των ισραηλινών δυνάμεων κλιμακώθηκε σε έναν πόλεμο διάρκειας ενός μήνα το 2006, κατά τον οποίο η Χεζμπολάχ εκτόξευσε χιλιάδες ρουκέτες στο ισραηλινό έδαφος. Η σύγκρουση Χεζμπολάχ-Ισραήλ δεν έχει ακόμα κλιμακωθεί σε πόλεμο, αλλά η ομάδα επανέλαβε τη δέσμευσή της για την καταστροφή του ισραηλινού κράτους στο μανιφέστο της, το 2009. Ανά τα χρόνια, η Χεζμπολάχ έχει επιτεθεί στο Ισραήλ με εξελιγμένα αντιπλοϊκά και τεθωρακισμένα όπλα, τα οποία φημολογείται ότι προμηθεύεται από το Ιράν, το οποίο επιδιώκει να διασφαλίσει ότι η Χεζμπολάχ θα αποτελεί μια ολοένα και πιο επικίνδυνη απειλή για το Ισραήλ.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, που συνεχίζει να εκτυλίσσεται, μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, η Χεζμπολάχ εκτόξευσε οβίδες κατά μήκος των συνόρων Ισραήλ-Λιβάνου σε μια επίδειξη «αλληλεγγύης» στη Χαμάς, ενώ αρκετοί μαχητές της Χεζμπολάχ φέρεται να επιχείρησαν να διεισδύσουν στο Ισραήλ. Η Χεζμπολάχ έχει γνωστοποιήσει την προθυμία της να υποστηρίξει περαιτέρω τη Χαμάς σε αυτόν τον πόλεμο, ο οποίος θα μπορούσε να αποτελέσει σοβαρή πρόκληση για το Ισραήλ και να προκαλέσει περαιτέρω περιφερειακή αστάθεια.
Συνολικά, η Χεζμπολάχ αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα στην πολιτική και στρατιωτική εξέλιξη της Μέσης Ανατολής και η πλήρης εμπλοκή της στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς θα μπορούσε να θέσει την κατάσταση εκτός ελέγχου. Παρά τις δηλώσεις του Γενικού της Γραμμάτεα, Hassan Nasrallah, το πόσο μακριά θα φτάσει η Χεζμπολάχ παραμένει ασαφές, με τους ειδικούς να υποστηρίζουν, ότι πιθανώς να είναι απρόθυμη να εισχωρήσει πολύ βαθιά στη σύγκρουση, δεδομένου ότι μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο η πολιτική της θέση στο εσωτερικό του Λιβάνου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What Is Hezbollah?, CFR, διαθέσιμο εδώ
- Lebanon’s militant Hezbollah leader threatens escalation with Israel as its war with Hamas rages on, AP News, διαθέσιμο εδώ
- What is Hezbollah and what’s its role in the Israel-Hamas conflict, El Pais, διαθέσιμο εδώ
