Του Νικολάου Σαμάρα,
1935: Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα ράφια των καταστημάτων το επιτραπέζιο παιχνίδι Monopoly, από τους αδερφούς Parker στη Μεγάλη Βρετανία, και ξεκίνησε να τυγχάνει ευρείας αποδοχής από το κοινό, με αποτέλεσμα να καταστεί το δημοφιλέστερο επιτραπέζιο παιχνίδι παγκοσμίως, καθώς υπολογίζεται ότι έχει παιχτεί συνολικά από πεντακόσια εκατομμύρια ανθρώπους.
Ο αρχικός σχεδιασμός του παιχνιδιού βρίσκεται αρκετά χρόνια πριν, συγκεκριμένα το 1903 από τη Lizzie Magie, φεμινίστρια και ηθοποιό της εποχής, με ονομασία «Το παιχνίδι του νοικοκύρη». Άντλησε πολλά στοιχεία από τις γνωστές θεωρίες του Henry George, ενός αξιόλογου οικονομολόγου της εποχής, ο οποίος ήταν υποστηρικτής της οικονομικής ισότητας και σαφώς με το πλευρό των πολλών. Με αυτά τα χαρακτηριστικά διαδόθηκε η φήμη του παιχνιδιού και υιοθετήθηκε από διάφορες κοινότητες, οι οποίες του προσέδιδαν τους δικούς τους τίτλους και κανόνες. Μια από τις πιο γνωστές παραλλαγές του παιχνιδιού ήταν αυτή του Charles Darrow, ο οποίος προσέλαβε κάποιον τεχνίτη, υιοθετώντας τις γραμμές που το χαρακτηρίζουν μέχρι σήμερα και έδωσε τον τίτλο Monopoly με το παιχνίδι να κυκλοφορεί σε τοπικό κατάστημα της Ατλάντικ Σίτι.
Όταν ο Darrow πούλησε τα δικαιώματα του παιχνιδιού στην εταιρεία των αδελφών Parker το 1935 έγραψε με προσωπική του επιστολή πως το συγκεκριμένο παιχνίδι αποτελούσε ξεκάθαρα προσωπική του εφεύρεση. Ωστόσο, στελέχη της εταιρείας Πάρκερ ανακάλυψαν ότι το παιχνίδι προϋπήρχε και προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη με το Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας των Η.Π.Α. να χορηγεί την άδεια στον Darrow να οικειοποιηθεί τη δική του εκδοχή, ενώ οι αδελφοί Parker προκειμένου να κοπάσουν οι αντιδράσεις από την πλευρά της Magie, ως εφευρέτη του παιχνιδιού, υποσχέθηκαν να κυκλοφορήσουν δύο εκδόσεις στα πρότυπα του αυθεντικού παιχνιδιού.
Αναμφίβολα, από ψυχαγωγικής σκοπιάς, το συγκεκριμένο παιχνίδι αποτελεί μέσο κοινωνικής αλληλεπίδρασης, αλλά και σύσφιξης των ανθρώπινων σχέσεων, καθώς, όπως γνωρίζουμε και από προσωπική εμπειρία, στάθηκε αρκετές φορές η αφορμή συνάντησης με φίλους. Το όνομα “Monopoly” έχει τις καταβολές του από τη λέξη «μονοπώλιο», έννοια ταυτόσημη με το καπιταλιστικό σύστημα και γενικότερα η δομή του παιχνιδιού απεικονίζει κατά κάποιο τρόπο την πραγματικότητα αυτού του συστήματος, περιγράφοντας τη διαδικασία συσσώρευσης κεφαλαίου από ένα μόνο πρόσωπο, αλλά και το ποιες δυνατότητες μπορεί να αποκτήσει κανείς μέσα από τη διαδικασία αυτή.
Επιπροσθέτως, ο χαρακτηρισμός του παιχνιδιού ως σύμβολο του καπιταλισμού βασίζεται στο γεγονός ότι εξοικειώνει τους νεότερους παίκτες με έννοιες όπως η υποθήκη, το χρέος και η πτώχευση, αποτελώντας με αυτόν τον τρόπο προσομοίωση της σημερινής αγοράς και μια επιτραπέζια αναπαράσταση μονοπωλιακού ανταγωνισμού, καθώς ο νικητής στο τέλος είναι αυτός που θα καταφέρει να έχει στον έλεγχό του τις μεγαλύτερες δυνατές εκτάσεις. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η κοστολόγηση των εκτάσεων ανάλογα με την περιοχή και την οδό στην οποία βρίσκεται το ακίνητο με την πληρωμή υπεραξίας να πρωταγωνιστεί, ενώ, ταυτόχρονα, αναπαρίσταται η εκμετάλλευση του ενοικιαστή από τους ιδιοκτήτες των ακινήτων. Η αρνητική στάση υπονόμευσης του αμερικανικού καπιταλισμού στην εφεύρεση του παιχνιδιού «Παιχνίδι του νοικοκύρη» από τη Lizzie Magie, που αποτέλεσε την αρχική μορφή της Monopoly, όπως προαναφέρθηκε, δεν αποτέλεσε έκπληξη, καθώς στρεφόταν κριτικά απέναντι στο καπιταλιστικό σύστημα, αναδεικνύοντας τις ανισότητες που εμπεριείχε.
Παρόλα αυτά, το δημοφιλέστερο επιτραπέζιο παιχνίδι παγκοσμίως με τον τίτλο Monopoly έχει παιχτεί από πολλά εκατομμύρια ανθρώπων παγκοσμίως και εκτός από τις διάφορες ψυχαγωγικές του εκφάνσεις ως μέσο διασκέδασης και κοινωνικοποίησης των παικτών, περνά εντέχνως και διάφορα μηνύματα οικονομικού και πολιτικού περιεχομένου μεγάλης σημασίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Monopoly, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- The secret history of Monopoly: the capitalist board game’s leftwing origins, theguardian.com, Διαθέσιμο εδώ
- Lizzie Magie and the history of Monopoly, blogs.bl.uk, Διαθέσιμο εδώ
