Του Ιωάννη Περγαντή,
Η Ελλάδα, από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα, αποτελεί μια από τις ισχυρότερες ναυτικές δυνάμεις του κόσμου. Ο στόλος που διαθέτει, εμπορικός και πολεμικός, έχει μια τέτοια ισχύ και δυναμική, οι οποίες συνεχώς τον κατατάσσουν υψηλά στις παγκόσμιες λίστες. Παρά όμως την ναυτική παράδοση της χώρας, τα δυστυχήματα είναι μέρος της καθημερινότητας. Ένα από αυτά τα ατυχήματα, το οποίο στιγμάτισε την χώρα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, θα αναλύσουμε στο παρόν άρθρο, και πιο συγκεκριμένα τη βύθιση του οχηματαγωγού Μέρλιν.
Στο πλαίσιο της στήριξης των συμμάχων τους, οι ΗΠΑ ανέλαβαν την παροχή στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας στις πληγείσες από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο χώρες. Μια από αυτές τις χώρες ήταν και η Ελλάδα, η οποία ήδη από τον εμφύλιο λάμβανε πακέτα στήριξης από τη Δύση. Αυτή η βοήθεια συνεχίστηκε και τις επόμενες δεκαετίες, η οποία αφορούσε κυρίως την ενίσχυση των στρατιωτικών ικανοτήτων των δημοκρατικών χωρών, έναντι στον επερχόμενο κομμουνιστικό κίνδυνο της ΕΣΣΔ. Έτσι, στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα έλαβε το οχηματαγωγό USS LSM – 557, το οποίο ναυπηγήθηκε για τις αποβατικές ενέργειες των Συμμάχων κατά τη διάρκεια του πολέμου. Στο Πολεμικό Ναυτικό εντάχθηκε το 1958, λαμβάνοντας και το όνομα του Υποπλοίαρχου Μέρλιν.
Ο Νικόλαος Μέρλιν ήταν Υποπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, ο οποίος υπηρέτησε ως διοικητής του υποβρυχίου Περσέας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με Γάλλο πατέρα και Ελληνίδα μητέρα, ο Μέρλιν με δική του θέληση κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό και ναυτικό, για το οποίο τελικά θα δώσει τη ζωή του. Προς τιμήν του, το Πολεμικό Ναυτικό έδωσε το όνομά του στο νεοαφηχθέν οχηματαγωγό.
Το τραγικό γεγονός το οποίο θα καλύψουμε σήμερα έλαβε μέρος στις 15 Νοεμβρίου του 1972, στις ακτές του Παλαιού Φαλήρου. Στις 3 το μεσημέρι, το Μέρλιν εξέπλευσε από το λιμάνι του Πειραιά με κατεύθυνση τη Ρόδο, στην οποία θα λάμβανε μέρος σε μια άσκηση εικονικής απόβασης. Έχοντας ως κυβερνήτη τον Υποπλοίαρχο Μπεγιέτη, το ταξίδι προβλεπόταν ήρεμο, καθώς το επέτρεπαν και οι εξαιρετικές καιρικές συνθήκες. Αυτό το τυπικό και γαλήνιο ταξίδι του οχηματαγωγού θα έληγε σε τραγωδία, λίγη ώρα μετά την αναχώρησή του.
Ο κόλπος του Σαρωνικού, ήδη από τη δεκαετία του 1970, ήταν σταυροδρόμι αρκετών εμπορικών πλοίων από όλο τον κόσμο. Έτσι, η κυκλοφορία δεκάδων, ακόμη και εκατοντάδων πλοίων καθημερινά, ήταν κάτι το αυτονόητο. Εκείνη την ημέρα, εκτός από το Μέρλιν, στις ακτές του Πειραιά έπλεε και το δεξαμενόπλοιο World Hero, το οποίο άνηκε στον όμιλο του Νιάρχου. Το World Hero ακολουθούσε και αυτό τη δική του πορεία, μέχρι και την τραγική συντριβή. Κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, Μέρλιν και World Hero συγκρούστηκαν λίγο πιο έξω από τον Πειραιά, με το Μέρλιν να κόβεται στα δύο και να βυθίζεται.
Αυτό που ακολούθησε ήταν μια γιγάντιων διαστάσεων επιχείρηση διάσωσης του πληρώματος του Μέρλιν, το οποίο έπρεπε άμεσα να εγκαταλείψει το πλοίο του, καθώς μέσα σε μόλις 10 λεπτά βυθίστηκε. Στις ενέργειες αυτές συμμετείχε το λιμενικό, το Πολεμικό Ναυτικό, 5 ρυμουλκά του λιμανιού αλλά και το ολλανδικό φορτηγό Swindregt, το οποίο έριξε στη θάλασσα σωσίβιες λέμβους. Από τους 58 επιβαίνοντες, μόνο οι 14 σώθηκαν, με τους άλλους να μην καταφέρνουν να βρουν μια διέξοδο από τα κάτω διαμερίσματα του πλοίου προς το κατάστρωμα.
Από την επομένη του δυστυχήματος, ξεκίνησε ένας μεγάλος δικαστικός αγώνας, με σκοπό την εύρεση των υπαίτιων. Μετά και την ανάκριση όλων των εμπλεκομένων στο συμβάν (επιζήσαντες του Μέρλιν, ναύτες του World Hero και του Swindregt), βγήκαν δύο διαφορετικά πορίσματα, στα οποία έριχναν την ευθύνη ο ένας στον άλλο. Σύμφωνα με το Μέρλιν, ο κυβερνήτης του World Hero δεν έλαβε υπόψιν την τυφλή περιοχή γύρω από το γιγαντίων διαστάσεων πλοίων και δεν είχε πάρει τα κατάλληλα μέτρα (τοποθέτηση παρατηρητή), ώστε το Μέρλιν να μην γίνει άμεσα αντιληπτό. Από την άλλη, το πλήρωμα του World Hero κατέθεσε ότι το Μέρλιν είχε αναπτύξει ξαφνικά μεγάλη ταχύτητα επιδιώκοντας να προσπεράσει το τάνκερ με επικίνδυνο ελιγμό, χωρίς να το καταφέρνει τελικά.
Η δίκη αυτή ήταν αρκετά δύσκολη. Η δικαιοσύνη είχε το καθήκον να διαχειριστεί δύο τόσο αμφίρροπες καταθέσεις, καθώς τον θρήνο και την αγανάκτηση των οικείων των 44 νεκρών. Το τελικό πόρισμα έριξε τις ευθύνες στον Πλοίαρχο του World Hero Σαρίδη, με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας, πρόκλησης ναυαγίου και σωματικών βλαβών εξ αμελείας και παράβασης του Ποινικού και Πειθαρχικού Κώδικα του Εμπορικού Ναυτικού, για την μη τήρηση των απαραίτητων μέτρων ασφαλείας.
Η δικαιοσύνη αποδόθηκε, αλλά με μεγάλα ερωτηματικά. Παρά την παράληψη των μέτρων ασφαλείας από μεριάς του World Hero, παραλείφθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι κατηγορίες κατά του Μέρλιν και του πιθανού επικίνδυνου ελιγμού. Ωστόσο, αυτό που μετράει είναι ότι 44 άνθρωποι έχασαν άδικα τη ζωή του, ξεχασμένοι στον υγρό τάφο στον οποίο βρίσκονται εδώ και σχεδόν μισό αιώνα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Το πολύνεκρο ναυάγιο του οχηματαγωγού «Μέρλιν», sansimera.gr, Διαθέσιμο εδώ
- 15 Νοεμβρίου 1972: Η βύθιση του αποβατικού «Μέρλιν» μετά από σύγκρουση με το «World Hero», protothema.gr, Διαθέσιμο εδώ
