Της Ευρυδίκης Παπαβαρνάβα,
Πριν λίγες μέρες υπογράφηκε Διακυβερνητική Συμφωνία για τον αγωγό EastMed. Η υπογραφή της συμφωνίας έλαβε χώρα στην Αθήνα και η συμφωνία υπογράφηκε από τους Υπουργούς Ενέργειας κ. Χατζηδάκη για την Ελλάδα, κ. Λακκοτρύπη για την Κυπριακή Δημοκρατία και κ. Steinitz για το Ισραήλ. Για να διατηρηθεί η επίσημη φύση της συμφωνίας, το παρόν έδωσαν και ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας κ. Μητσοτάκης, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Αναστασιάδης και ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ, κ. Νετανιάχου.
Ιστορικά, η πρώτη δήλωση για τη δέσμευση των τριών κυβερνήσεων στο συγκεκριμένο έργο είχε γίνει το 2017. Από τότε, με τα λεγόμενα του κ. Χάριτου (διδάκτορα διεθνών σχέσεων) ακολούθησαν μελέτες που εκπονήθηκαν για λογαριασμό της εταιρείας ΥΑΦΑ Ποσειδών που περιλαμβάνουν εκθέσεις βιωσιμότητας και αγοράς αποδεικνύοντας πως ο EastMed είναι τεχνικά εφικτός και οικονομικά βιώσιμος και επιβεβαιώνοντας πως η τελική έκθεση για έναρξη δουλείας θα είναι έτοιμη μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Οι μελέτες αυτές αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο για την υπογραφή της συμφωνίας της 2ας Ιανουαρίου.
Ο αγωγός EastMed είναι αναγνωρισμένος από το 2013 ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και θεωρείται project της ΕΕ. Η εκτίμηση είναι ότι ο αγωγός θα έχει μήκος 1.900 χιλιομέτρων όπου σε συγκεκριμένα σημεία θα ξεπερνά το βάθος των 3 χιλιομέτρων και θα έχει ικανότητα μεταφοράς περίπου 10 δις κ.μ κάθε χρόνο. Είναι σημαντικό πως ο EastMed θα συνδέεται με τον IGI Poseidon ,παρότι η Ιταλία δεν έλαβε μέρος στην υπογραφή της συμφωνίας. Αντ’ αυτού η Ιταλία εξήγησε πως δεν υπέγραψε τη συμφωνία λόγω διαμαρτυριών στο εσωτερικό της χώρας, από τους κατοίκους περιοχών από όπου θα περάσει ο αγωγός. Δήλωσε τη στήριξή της στο έργο και διαβεβαίωσε πως θα υπογράψει εγκαίρως με την Ελλάδα την διασύνδεση των δυο αγωγών. Ένα από τα μεγάλα ερωτηματικά είναι κατά πόσο το έργο είναι οικονομικά συμφέρον, αφού η εκτίμηση λέει πως το κόστος θα έχει περίπου 7 δις δολάρια. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το Προσύμφωνο Συνεργασίας (Letter of Intent) που υπογράφηκε μεταξύ της ΔΕΠΑ και της Energean Oil & Gas για την προμήθεια φυσικού αερίου μέσω του αγωγού EastMed, πριν την υπογραφή της 2ης Ιανουαρίου.
Όσο δύσκολη και να φαίνεται η υλοποίηση του έργου, ο αγωγός EastMed είναι υψίστης σημασίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις εμπλεκόμενες χώρες για ενεργειακούς και γεωπολιτικούς λόγους. Στον ενεργειακό τομέα ο αγωγός αποτελεί την ύστατη προσπάθεια της ΕΕ για ενεργειακή απεξάρτηση από την Ρωσία. Η μοναδική ενεργειακή οδός, ανεξάρτητη από την Ρωσία και όπου ο πρώτος σταθμός από την πηγή ενέργειας θα είναι σε χώρα-μέλος της ΕΕ –Κύπρος-, που απομένει και μπορεί να επενδύσει η ΕΕ είναι ο EastMed. O αγωγός αυτός όχι μόνο θα συνεισφέρει στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ, αλλά καθιστά την Ελλάδα και την Κύπρο ως τους αξιόπιστους ενεργειακούς της βραχίονες.
Εισέτι, η γεωπολιτική σημασία της Συμφωνίας είναι εμφανής. Μετά την υπογραφή οι ηγέτες των τριών συν-υπογραφουσών κυβερνήσεων έλαβαν τον λόγο υπερτονίζοντας την ιδιάζουσα σημασία του αγωγού και τα πολλαπλά οφέλη που θα αποφέρει. Πρώτος ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης εξέφρασε τη γνώμη πως ο αγωγός EastMed είναι το «επιστέγασμα μιας νέας γεωπολιτικής, εταιρικής σχέσης μεταξύ της Ελλάδος, της Κύπρου και του Ισραήλ». Δεύτερος ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας χαρακτήρισε την συμφωνία ως ένα «ιστορικό ορόσημο» μιας και επιβεβαιώνεται ότι η συνεργασία που έχουν αναπτύξει τα τρία κράτη «δεν περιορίζεται σε θεωρητικές και κενού περιεχομένου διακηρύξεις». Επίσης, τόνισε πως η συμφωνία δεν στρέφεται εναντίον της οποιασδήποτε τρίτης χώρας και πως όποια χώρα είναι καλοδεχούμενη «νοουμένου, βεβαίως, πως υιοθετεί τις βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου, με πλήρη σεβασμό στην ενάσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της εδαφικής ακεραιότητας ανεξάρτητων κρατών». Ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ δήλωσε πως είναι «μια ιστορική μέρα για το Ισραήλ δεδομένου ότι το Ισραήλ γίνεται μια ισχυρή ενεργειακή χώρα».
Πρόσθεσε επίσης πως η συνάντηση της 2ας Ιανουαρίου, παρόλο που είναι η έβδομη σε σειρά, αποτελεί μια «ιστορική συνάντηση αφού αυτό που κάνουμε τώρα αναβαθμίζει τη συνεργασία μας σε ανώτερα επίπεδα, προμηθεύοντας ενέργεια στην Ευρώπη και ενισχύοντας τα δικά μας συμφέροντα». Αξιοσημείωτες είναι και οι αναφορές του SigmaLive για τη συμφωνία η οποία περιλαμβάνει ρήτρες ασφάλειας που ανοίγουν τον δρόμο για την ενεργοποίηση ευρύτερων συμμαχιών. Το άρθρο 10 της συμφωνίας καταγράφει πως «κάθε συμβαλλόμενο μέρος μπορεί να λάβει τα μέτρα που κρίνει αναγκαία για να εξασφαλίσει την ασφάλεια του αγωγού…» όπου “αφήνει” τα μέρη να κάνουν «πολυμερείς ή διμερείς συμφωνίες ή διακανονισμούς σχετικά με συνεργασίες στα ζητήματα ασφάλειας που σχετίζονται με το έργο/αγωγό». Επομένως, η συγκεκριμένη συμφωνία δυναμώνει ακόμη περισσότερο τις γεωπολιτικές σχέσεις της περιοχής. αλλά και την σχέση τους με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Άξιες αναφοράς οι δηλώσεις των ΗΠΑ, μέσω του State Department, που εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την συμφωνία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε πως η συμφωνία είναι μια «ευπρόσδεκτη εξέλιξη». Έχοντας την υποστήριξη των ΗΠΑ και της ΕΕ, οι εμπλεκόμενες κυβερνήσεις δείχνουν πιο σίγουρες από ποτέ πως ο πολύφημος αγωγός θα γίνει πλέον πράξη. Ωστόσο, δεν πρέπει να προτρέχουμε και να έχουμε επιφυλάξεις όσον αφορά την τελική έκθεση, τις εξελίξεις στο εσωτερικό της Ιταλίας αλλά και τις αντιδράσεις της Τουρκίας. Δεν μπορεί να αγνοηθεί πως η υπογραφή της Συμφωνίας επέφερε τόσο τουρκικές, όσο και τουρκοκυπριακές αντιδράσεις, ισχυριζόμενοι πως ο αγωγός εμπίπτει στα δικά τους χωρικά ύδατα ή πως η συμφωνία προσπαθεί να «απομονώσει τους Τουρκοκύπριους και την Τουρκία από τα ενεργειακά θέματα της περιοχής». Εντούτοις, η συγκεκριμένη κίνηση ενδυναμώνει τις σχέσεις των εμπλεκόμενων χωρών και αποδεικνύει την βούληση και την αισιοδοξία που υπάρχει για την υλοποίηση του αγωγού.
Γεννήθηκε το 1996 στην Λευκωσία, Κύπρο. Έχει σπουδάσει στο University of Nottingham στην Νομική και είναι μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο University of Bath στην Διεθνή Ασφάλεια. Μιλάει την αγγλική και τη ισπανική γλώσσα. Ενδιαφέρεται για τα διεθνή θέματα και λατρεύει τον εθελοντισμό και τον χορό. Αυτή την στιγμή βρίσκεται στο Βέλγιο.
