Της Δανάης-Βασιλικής Γαζή,
Είναι ευρέως γνωστό ότι η ιατρική είναι μια επιστήμη που ανήκει στις θετικές επιστήμες σε αντίθεση με τη νομική, η οποία ανήκει στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Σαφέστερα, πρόκειται για δύο λειτουργήματα που εξυπηρετούν εντελώς διαφορετικούς σκοπούς, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία σύνδεση μεταξύ τους. Γι’ αυτό τον λόγο, άλλωστε, υφίσταται και ο ειδικότερος κλάδος, αυτός του ιατρικού δικαίου. Η αστική ευθύνη, λοιπόν, του ιατρού συνίσταται στην αποζημίωση που αυτός θα πρέπει να προσφέρει στον ασθενή λόγω κάποιου ιατρικού σφάλματος. Η ευθύνη αυτή μπορεί να απορρέει είτε από παραβίαση υποχρέωσης που προκύπτει από τη σύμβαση είτε από την τέλεση αδικοπραξίας, είτε από την πρόκληση ζημίας στον ασθενή λόγω παροχής υπηρεσιών υγείας. Πάντως, καθίσταται σαφές ότι η εφαρμογή διατάξεων για τη θεμελίωση της συγκεκριμένης ευθύνης είναι αρκετά συχνή.
Αρχικά, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι, όσον αφορά το περιεχόμενο της ίδιας της σύμβασης παροχής ιατρικών υπηρεσιών, αυτή δεν ρυθμίζεται κάπου συγκεκριμένα στον ΑΚ. Γι’ αυτόν τον λόγο έχουν διατυπωθεί πολλές διαφορετικές απόψεις περί του τύπου της παραπάνω σύμβασης, με κρατούσα να εμφανίζεται η άποψη υπέρ της σύμβασης παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών, ενώ άλλες απόψεις να κάνουν λόγο είτε για σύμβαση έργου είτε για σύμβαση εργασίας. Παράλληλα, από τον ορισμό της σύμβασης παροχής ιατρικών υπηρεσιών, προκύπτει ότι ουσιώδη στοιχεία της είναι η παροχή ιατρικής βοήθειας και η καταβολή αμοιβής, ενώ θα πρέπει να υπάρχει και σύμπτωση των αντιτιθέμενων δηλώσεων βούλησης προκειμένου να υπάρξει συμφωνία σύναψής της.
Σχετικά με τη δημιουργία της συμβατικής υποχρέωσης προκύπτει ότι θα πρέπει να υπάρξει υπαίτια παραβίαση των υποχρεώσεων του γιατρού, που απορρέουν από τη σύμβαση της παροχής ιατρικών υπηρεσιών. Πρόκειται, με λίγα λόγια, για δευτερογενή ευθύνη, που δημιουργείται κατόπιν παραβίασης των αρχικών υποχρεώσεων του γιατρού όπως είναι η παροχή ιατρικής ενημέρωσης κ.ά. Βέβαια, όσον αφορά την υποκειμενική ευθύνη του ιατρού, θα πρέπει να συντρέχει περίπτωση πταίσματος, δηλαδή δόλος ή αμέλεια, στοιχεία που θα πρέπει να τελούν σε αιτιώδη συνάφεια με τη συμπεριφορά του ιατρού. Σύμφωνα, μάλιστα, με αποφάσεις της νομολογίας, έχει κριθεί ότι πρόκειται για νόθο αντικειμενική ευθύνη, δηλαδή το βάρος της απόδειξης το φέρει ο ασθενής που είναι το θιγόμενο πρόσωπο και όχι ο ιατρός.
Ταυτόχρονα, θα θεωρούνταν παράλειψη αν δεν αναφερόμασταν και ειδικότερα στα στοιχεία που θεμελιώνουν την αστική ευθύνη του ιατρού. Ειδικότερα, κύριο στοιχείο είναι το ιατρικό σφάλμα, το οποίο εντοπίζεται όταν ο ιατρός προβαίνει σε μια αμελή ιατρική συμπεριφορά, δεν εκπληρώνει σωστά την επαγγελματική του υποχρέωση. Η αμέλεια αυτή του ιατρού θα κριθεί με βάση το μέτρο επιμέλειας που θα πρέπει να φέρει ο ιατρός, σύμφωνα, δηλαδή, με τον μέσο συνετό και επιμελή κοινωνό στα πλαίσια της ιατρικής ιατρό. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει, μάλιστα, ότι κριτήριο της αμέλειας επιτελεί πλέον διπλό ρόλο. Αφενός μεν στοιχειοθετεί τη μια μορφή υπαιτιότητας που μπορεί να συντρέχει στο πρόσωπο του ιατρού, αφετέρου δε πρόκειται και για παρανομία, όταν, δηλαδή, παραβιάζεται κάποιος ειδικός κανόνας της ιατρικής.
Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθούν και οι διαφορές που εντοπίζονται ανάμεσα στις δύο βάσεις της αστικής ευθύνης, τη συμβατική και την αδικοπρακτική. Σαφέστερα, στη συμβατική ευθύνη απαιτείται δόλος ή βαριά αμέλεια, ενώ στην αδικοπρακτική μπορεί να συντρέχει και ελαφρά αμέλεια. Ταυτόχρονα, όσον αφορά το εύρος της αποζημίωσης, αυτή είναι μεγαλύτερη όταν έχουμε αδικοπρακτική βάση, καθώς περιλαμβάνει και την καταβολή ποσού στους συγγενείς λόγω ψυχικής οδύνης, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στη συμβατική εκπλήρωση. Τέλος, σχετικά με το βάρος απόδειξης στη συμβατική εκπλήρωση, η ευθύνη του ιατρού τεκμαίρεται, ενώ στην αδικοπρακτική ο ασθενής θα πρέπει να φέρει τα στοιχεία απόδειξης της ευθύνης του πρώτου.
Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω, εύκολα προκύπτει το συμπέρασμα ότι η αστική ευθύνη λόγω ιατρικού σφάλματος παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για το δίκαιο, καθώς καλείται να συνδυάσει διάφορους κλάδους μαζί με αυτόν της ιατρικής, που σχετίζονται με ηθικούς κανόνες. Ακόμα, κρίνεται αρκετά ενδιαφέρον, καθώς παρόλο που δεν υπάρχει ρητή νομοθετική πρόβλεψη, γίνεται αναλογική εφαρμογή άλλων διατάξεων του ΑΚ, ώστε να υπάρχει μια σωστή ερμηνεία και να επιλύονται τα προβλήματα που ανακύπτουν. Το ιατρικό σφάλμα αποτελεί το σημαντικότερο κριτήριο για τη θεσμοθέτηση της παραπάνω ευθύνης, δεν είναι όμως και το μόνο, διότι θα πρέπει να συντρέχουν και άλλα στοιχεία, όπως είναι αυτό της υπαιτιότητας και του αιτιώδους συνδέσμου. Πάντως, πρόκειται για μια ευθύνη που επιδέχεται περαιτέρω ανάλυσης και νομοθετικής ρύθμισης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΑΠΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΣΦΑΛΜΑ ΙΑΤΡΟΥ ΤΟΥ Ε. Σ. Υ. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ, linkedin.com, διαθέσιμο εδώ
- Αστική Ιατρική Ευθύνη Ουσιαστικά και δικονομικά ζητήματα με βάση και τις παραδοχές της νομολογίας, esdi.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΑΣΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΑΠΟ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΣΦΑΛΜΑ, pergamos.lib.uoa.gr, διαθέσιμο εδώ
-
Αστική Ιατρική Ευθύνη, stopalis.gr, διαθέσιμο εδώ
