Της Παρασκευής Κωστίνου,
1944: Φέτος, συμπληρώνονται 79 χρόνια από την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς. Οι Γερμανοί αποχωρούν από την Ελλάδα, ως οι ηττημένοι πλέον του Πολέμου, και κατεβάζουν τη ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη. Παράλληλα, ο ελληνικός λαός ξεχύνεται στους δρόμους για να γιορτάσει την ελευθερία του μετά από 1.264 μέρες κατοχής, αλλά οι Γερμανοί αποφασίζουν να αφήσουν καμένη γη πίσω τους. Πρόκειται για μία τακτική που την εφάρμοσαν σε όλες τις χώρες που είχαν κατακτήσει. Ήδη δύο μέρες πριν την απελευθέρωση, ο γερμανικός στρατός καταφεύγει σε ωμότητες, καίει σπίτια, εκτελεί αθώους πολίτες, ενώ έφτασε μέχρι την Καισαριανή, η οποία ήταν από τις κυριότερες βάσεις του Ε.Α.Μ., προβαίνοντας στον απαγχονισμό συλληφθέντων.
Την ημέρα της απελευθέρωσης, αλλά και τις επόμενες μέρες, ακολούθησαν διάφορες γιορτές και παρελάσεις, με δυνάμεις του Ε.Α.Μ. και του Ε.Λ.Α.Σ. να βρίσκονται στην πρωτεύουσα. Το κλίμα που επικρατούσε στην Αθήνα τώρα ήταν τελείως διαφορετικό σε σχέση με τη φρίκη που ζούσαν οι άνθρωποι στη διάρκεια της Κατοχής. Όλοι είχαν εγκαταλείψει γραφεία, εργοστάσια, υπουργεία και είχαν ξεχυθεί στους δρόμους, φωνάζοντας «Λευτερωθήκαμε», «Νικήσαμε», ενώ οι δρόμοι είχαν γεμίσει με ελληνικές σημαίες και σημαίες του Ε.Α.Μ. Επίσης, το Ε.Α.Μ.-Ε.Λ.Α.Σ. κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη την ημέρα της απελευθέρωσης, γεγονός στο οποίο είχαν προβεί και οι Γερμανοί πριν εγκαταλείψουν την Αθήνα. Το στεφάνι, όμως, αυτό το κατέστρεψαν οι διαδηλωτές.
Παράλληλα, στην Αθήνα βρίσκονται και οι Βρετανοί, πριν ακόμη αποχωρήσουν οι Γερμανοί. Ο ρόλος των Βρετανών, αρχικά, θα περιοριζόταν σε διπλωματικό επίπεδο, διότι στην Ελλάδα υπήρχαν δύο Κυβερνήσεις και η χώρα βρισκόταν σε έντονη πόλωση. Από την μία, ήταν η Κυβέρνηση του Βουνού υπό τις αντιστασιακές ομάδες του Ε.Α.Μ.-Ε.Λ.Α.Σ., ενώ, από την άλλη πλευρά, ήταν η εξόριστη Κυβέρνηση του Καΐρου με τον Γεώργιο Παπανδρέου, η οποία, μέσω της βρετανικής διπλωματίας, θα έφτανε στην Αθήνα και θα υπέγραφε συμφωνία με την Κυβέρνηση του Βουνού, προκειμένου να διευθετηθεί το πώς θα συνεχιστεί η πορεία της χώρας, γεγονός που έγινε τους επόμενους μήνες, μέσω κάποιων συμφωνιών.
Ταυτόχρονα, όμως, με τις εκδηλώσεις της απελευθέρωσης, τα τμήματα της χώρας που είχαν απελευθερωθεί χρειάζονταν μία Κυβέρνηση. Τότε, αναλαμβάνει η λεγόμενη «Τριμελής Κυβέρνηση» με τους Φ. Μανουηλίδη, Γ. Ζεύγο, Θ. Τσάτσο, οι οποίοι, μετά τη δοξολογία στη Μητρόπολη Αθηνών, εκφωνούν λόγο στην πλατεία Συντάγματος και πλήθος κόσμου βρίσκεται εκεί για να την ακούσει, ενώ παρελαύνουν και Βρετανοί Ιερολοχίτες και καταδρομείς.
Στις 15 Οκτωβρίου διεξάγονται παρελάσεις και από εθνικές οργανώσεις, που στα συνθήματά τους διακηρύσσουν για τις εθνικές διεκδικήσεις της χώρας. Οι διαδηλώσεις αυτές, τελικά, πήραν άλλη τροπή, όταν κάποιοι Γερμανοί και δωσίλογοι, μέλη της οργάνωσης Ε.Α.Σ.Α.Δ. (Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομουνιστικής Δράσης) που είχαν τεθεί υπό περιορισμό και διέμεναν σε ξενοδοχείο στην Ομόνοια, πυροβόλησαν κάποια μέλη του Ε.Α.Μ. και σκότωσαν εφτά άτομα. Το Ε.Α.Μ., όμως, που είχε δεσμευτεί στην προσωρινή Κυβέρνηση, δεν απάντησε σε αυτήν την πρόκληση.
Έξι μέρες μετά καταφτάνει ο Γεώργιος Παπανδρέου μαζί με άλλους έξι Υπουργούς και με τη συνοδεία βρετανικών δυνάμεων και διακήρυξε τη διεξαγωγή εκλογών, έδωσε έντονη έμφαση στην εθνική ομοιογένεια, όπως και στην τιμωρία όσων πρόδωσαν την πατρίδα. Το πλήθος, όμως, είχε ένα και μοναδικό αίτημα, τη λαοκρατία, οπότε ο Γ. Παπανδρέου, παρασυρόμενος από το πλήθος, εκτός κειμένου είπε «πιστεύομεν εις την Λαοκρατίαν».
Από την άφιξη του Γ. Παπανδρέου και μετά, ακολούθησαν κι άλλα βίαια επεισόδια μεταξύ των ΕΑΜιτών και μελών αντικομουνιστικών οργανώσεων, όπως ήταν η «Χ». Ο πολιτικός διχασμός κυριαρχεί και τα το κλίμα πολέμου δεν φαίνεται να έχει ξεχαστεί. Ακολουθεί ο Εμφύλιος Πόλεμος για τρεισήμισι χρόνια, που είχε ολέθριες επιπτώσεις στην ελληνική κοινωνία, πολλές από τις οποίες είναι ορατές μέχρι σήμερα και η μνήμη των θυμάτων είναι πολλές φορές ζωντανή. Παρόλο που η Αθήνα απελευθερώθηκε και ακολούθησε ένα προσωρινό κλίμα ηρεμίας και ανασύστασης για κάποιες ημέρες, το επόμενο διάστημα ήταν αρκετά σκοτεινό και στοιχειώνει ακόμη και σήμερα την Ιστορία της χώρας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ, freeathens44.org, διαθέσιμο εδώ
- Η Απελευθέρωση της Αθήνας: 7 ημέρες βίας & ελευθερίας, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ιστορικό Τμήμα της ΚΕ του ΚΚΕ, Δοκίμιο της Ιστορίας του ΚΚΕ, Α’ Τόμος (1918-1949), Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2011
