Της Μάγδας Τσόχα,
Σε «καζάνι που βράζει» έχει μετατραπεί τις τελευταίες ημέρες η χώρα του Ιράν μετά τον θάνατο του Ιρανού υποστράτηγου και διοικητή των ειδικών δυνάμεων Αλ-Κουντς των Φρουρών της Επανάστασης για ειδικές, εκτός του Ιράν, επιχειρήσεις, Κασέμ Σουλεϊμανί. Με εντολή του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο 62χρονος εκτελέστηκε στη Βαγδάτη, πρωτεύουσα του Ιράκ, την Παρασκευή της 3ης Ιανουαρίου 2020, από ένα αμερικανικό, μη επανδρωμένο, αεροπλάνο το οποίο έπληξε δύο οχήματα, ένα εκ των οποίων μετέφερε τον ανώτατο στρατιωτικό Σουλεϊμανί.
Ως προς τον ίδιο τον Σουλεϊμανί, ένα όνομα που μέχρι πριν δύο ημέρες ήταν παντελώς άγνωστο πέραν των εξειδικευμένων ακαδημαϊκών και ίσως κάποιων δημοσιογραφικών κύκλων, έζησε τη ζωή ενός εθνικού ήρωα του Ιράν, με ταινίες και τραγούδια προς τιμήν του. Οι Αλ-Κουντς, υπό την ηγεσία του Σουλεϊμανί παρείχαν στήριξη στις δυνάμεις Χαμάς και Χεζμπολάχ στην Παλαιστίνη και το Λίβανο, διαδραματίζοντας έτσι πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής κατάστασης στο Ιράκ, και ειδικά μετά την απόσυρση αμερικανικών στρατευμάτων από εκεί. Από το 2012, οι ιρανικές δυνάμεις υποστήριξαν τις δυνάμεις του Μπασάρ αλ-Άσαντ στη Συρία. Ο Σουλεϊμανί συμμετείχε επίσης στις επιχειρήσεις παροχής βοήθειας στην κυβέρνηση του Ιράκ για την καταπολέμηση των τρομοκρατών του Ισλαμικού Κράτους κατά τα έτη 2014 και 2015.
Η ένταξη του Σουλεϊμανί στους Φρουρούς της Επανάστασης συμπίπτει χρονολογικά με την εισβολή του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράν στις 22 Σεπτεμβρίου 1980, οπότε και ο πρώτος πολέμησε στον πόλεμο. Στη συνέχεια, με την κλιμάκωση των εχθροπραξιών, έγινε πασίγνωστος κυρίως για τις τολμηρές επιχειρήσεις αναγνώρισης πίσω από τις εχθρικές γραμμές. Χάρη σε αυτό, προβιβάστηκε γρήγορα και μέχρι την ηλικία των 30 ετών ήδη του είχαν αναθέσει την ηγεσία της 41ης μεραρχίας Θαραλλάχ. Τη δεκαετία του 1990, διέταξε μονάδες των Φρουρών της Επανάστασης σε επιχείρηση καταπολέμησης της διακίνησης ναρκωτικών. Το όνομά του περιλαμβάνεται στη λεγόμενη «μαύρη λίστα» του ΟΗΕ. Αυτή η μαύρη λίστα περιλαμβάνει 15 ιρανούς υψηλόβαθμους στρατιωτικούς και πολιτικούς οι οποίοι θεωρούνται ύποπτοι ως συμμέτοχοι στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Το Πεντάγωνο παρέμεινε αόριστο σχετικά με την ίδια την επιχείρηση, όταν παραδέχθηκε σε ανακοίνωσή του πως διεξήγαγε την ενέργεια αυτή κατά διαταγή του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Η δολοφονία έγινε σε δρόμο πρόσβασης προς το αεροδρόμιο της Βαγδάτης. Ο Αμπού Μάχντι αλ-Μουχάντις, δεύτερος στην ιεραρχία της Χασντ αλ-Σάαμπι, ενός συνασπισμού κυρίως φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών ο οποίος έχει πλέον ενταχθεί στον ιρακινό τακτικό στρατό, ήταν κι αυτός θύμα της επίθεσης αυτής. Οι ΗΠΑ, σύμφωνα με επίσημες δηλώσεις αλλά και αμερικανικά μέσα, παρακολουθούσαν εδώ και μήνες από κοντά τις μετακινήσεις του στρατηγού Σουλεϊμανί. Το Πεντάγωνο ακόμη, εξήγησε πως ο Ιρανός στρατηγός «προετοίμαζε σχέδια επιθέσεων σε Αμερικανούς διπλωμάτες και στρατιωτικούς στο Ιράκ και σε όλη την περιοχή».
Νωρίτερα ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Μαρκ Έσπερ είχε προειδοποιήσει πως οι ΗΠΑ δε θα δίσταζαν σε καμία περίπτωση να λάβουν προληπτικά μέτρα, ακόμη και τόσο δραστικά, εάν πληροφορούνταν ότι προετοιμάζονται νέες επιθέσεις. Τέλος, είχε προειδοποιήσει πως ο θάνατος την περασμένη εβδομάδα ενός Αμερικανού εργολάβου σε επίθεση με ρουκέτα σε βάση του Κιρκούκ (βόρειο Ιράκ), η οποία αποδόθηκε σε μια φιλοϊρανική παράταξη, «άλλαξε τα δεδομένα» κι άνοιξε το δρόμο για τα νέα αυτά γεγονότα που έλαβαν χώρα με το «ποδαρικό» της νέας δεκαετίας.
Στο μεταξύ, δεκάδες χιλιάδες διαδηλώνουν τις τελευταίες ημέρες στην Τεχεράνη, για να καταγγείλουν τα αμερικανικά «εγκλήματα», σύμφωνα με πληροφορίες δημοσιογράφου του AFP που βρίσκεται εκεί ως ανταποκριτής, μετά τον θάνατο του στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί. Μετά τη μεγάλη προσευχή της Παρασκευής, πλήθος ξεχύθηκε στους κεντρικούς δρόμους της ιρανικής πρωτεύουσας κρατώντας πορτρέτα του διοικητή των Φρουρών της Επανάστασης και φωνάζοντας: «Θάνατος στην Αμερική». Μια μεγάλη κόκκινη σημαία υψώθηκε στο τέμενος Τζαμκαράν του Ιράν. Η κρατική τηλεόραση της χώρας μετέδωσε πλάνα από μια τελετή προς τιμήν του υποστράτηγου Κασέμ Σουλεϊμανί. Σύμφωνα και με τον βρετανικό Independent, η κόκκινη σημαία υψώθηκε πάνω από τους μιναρέδες στην ιερή πόλη των Σιιτών, Κομ. Κατά τη σιιτική παράδοση, οι κόκκινες σημαίες συμβολίζουν τόσο το άδικα χυμένο αίμα όσο και ένα κάλεσμα εκδίκησης υπέρ ενός ανθρώπου που έχει δολοφονηθεί. Όλα αυτά συμβαίνουν μετά την οργισμένη αντίδραση του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, που ορκίστηκε ότι η χώρα του θα λάβει «σκληρή εκδίκηση» από όσους ευθύνονται για το θάνατο του Σουλεϊμανί.
Οι συνέπειες μετά τα τελευταία γεγονότα ποικίλουν σε πολλά επίπεδα, με την οργή για τον θάνατο να «φουντώνει» και την οικονομία να αποσταθεροποιείται. Χαρακτηριστικά, ο πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ρουχανί, επισκέφθηκε το Σάββατο το σπίτι της οικογένειας του εκλιπόντος Σουλεϊμανί. Η κόρη του 62χρονου υποστράτηγου τον ρώτησε «ποιος θα εκδικηθεί για τον πατέρα μου;», με τον Ρουχανί να της απαντά: «Όλοι μας». Ο πρόεδρος Ρουχανί επεσήμανε πως οι ΗΠΑ διέπραξαν «σοβαρό λάθος», σκοτώνοντας τον Σουλεϊμανί κι ότι “οι Αμερικανοί θα υποστούν τις συνέπειες αυτής της εγκληματικής πράξης, όχι μόνο σήμερα, αλλά και κατά τα επόμενα χρόνια”. Παράλληλα, οι τιμές του πετρελαίου σημείωσαν άλμα άνω του 4% μετά την ανακοίνωση του θανάτου του Σουλεϊμανί, καθώς οι αγορές φοβούνται μια κλιμάκωση των εντάσεων στην περιοχή. Μαζί με το Ρουχανί, το Ιράν υποσχέθηκε να εκδικηθεί, όπως και το λιβανικό σιιτικό κίνημα Χεζμπολάχ, το οποίο υποσχέθηκε «τη δίκαιη τιμωρία των εγκληματιών δολοφόνων σε όλον τον κόσμο».
Μπορεί να βάλουν στόχο τις πολυάριθμες βάσεις στις οποίες ο αμερικανικός στρατός είναι ανεπτυγμένος στο Ιράκ, τη Συρία, άλλες αμερικανικές πρεσβείες στην περιοχή ή να επιτεθούν σε συμμάχους των ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ ή η Σαουδική Αραβία, ακόμη και σε ευρωπαϊκές χώρες. Σε συναγερμό έχει τεθεί και το Ισραήλ. Ο Νετανιάχου διέκοψε την επίσκεψή του στην Ελλάδα για να επιστρέψει επειγόντως στο Ισραήλ, όπου οι ένοπλες δυνάμεις έχουν τεθεί σε αυξημένο βαθμό συναγερμού. Άλλες δηλώσεις διαβάζουμε από τον 35χρονο Παρσά Σεϊφί, λέκτορα στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, ο οποίος διατείνεται πως «ο Σουλεϊμανί ήταν ένας γενναίος στρατιώτης του Ιράν, νομίζω πως το Ιράν πρέπει να απαντήσει με κάθε δυνατό μέσο». Όμως την άποψη αυτή, δε φαίνεται να συμμερίζεται ο 19χρονος υποψήφιος φοιτητής, Φατεμέχ Γουαχαμπί. «Η είδηση για το θάνατο του Σουλεϊμανί με στενοχώρησε πολύ, επειδή ο ίδιος υπερασπιζόταν τη χώρα ενάντια στο ISIS. Ανησυχώ για τον πόλεμο. Θα ήταν καλύτερο για το Ιράν να μην αντιδράσει», υπογραμμίζει ο Γουαχαμπί.
Το Ιράν θα τιμωρήσει, ή τουλάχιστον μοιάζει διατεθειμένο για κάτι τέτοιο, τους Αμερικανούς οπουδήποτε βρίσκονται στην ακτίνα δράσης της Ισλαμικής Δημοκρατίας, σε αντίποινα φυσικά, για τον θάνατο του εθνικού ήρωα Κασέμ Σουλεϊμανί, προειδοποίησε ο στρατηγός Γολαμάλι Αμπουχαμζέχ, διοικητής του επίλεκτου σώματος των Φρουρών της Επανάστασης στην επαρχία Κερμάν, αναφερόμενος και στο ενδεχόμενο επιθέσεων κατά πλοίων στον Κόλπο. Είναι ωστόσο εξίσου πιθανό η αντίδραση του Ιράν να είναι κατά κάποιο τρόπο ασύμμετρη. Με την ένταση η οποία όλο και αυξάνεται με το Ιράν να απειλεί με «σοβαρή εκδίκηση» για τον θάνατο του Σουλεϊμανί, έχουν προκύψει ανησυχίες ότι η οργισμένη απάντηση θα μπορούσε να δοθεί με τη μορφή κυβερνοεπιθέσεων σε κρίσιμες υποδομές, μεταξύ των οποίων το ηλεκτρικό δίκτυο, οι εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, οι τράπεζες και τα δίκτυα επικοινωνιών. Το Ιράν έχει επιδείξει τις ικανότητές του στο «πεδίο μάχης» του κυβερνοπολέμου με επιθέσεις εναντίον αμερικανικών τραπεζών και οι ΗΠΑ έχουν απαντήσει με επιθέσεις εναντίον ιρανικής ομάδας μυστικών υπηρεσιών και των πυρηνικών εγκαταστάσεων και υποδομών του.
«Αμερικανικές εταιρίες και οργανισμοί έχουν κληθεί να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας», προειδοποιεί στο λογαριασμό του στο Twitter ο Κρίστοφερ Κρεμπς, Διευθυντής της αμερικανικής Υπηρεσίας για την Ασφάλεια και την Υποδομή. Και από ιστορικής άποψης, οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν έχουν αποκλιμακώσει τη σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών, επισημαίνει στην «Guardian» η Ζόζεφιν Γουόλφ, ειδική σε θέματα πολιτικής κυβερνοασφάλειας από το Tufts University Fletcher School. Λειτουργούσαν ως μέσο για τη μη βίαιη μεταξύ τους αντιμετώπιση, εξηγεί υπογραμμίζοντας ωστόσο, ότι ο θάνατος του Σουλεϊμανί μπορεί να σημάνει το τέλος αυτού του μοτίβο. Σύμφωνα με τη Wolf Street, οι δυνατότητες του Ιράν είναι λιγότερο εξελιγμένες από αυτές της Κίνας και της Ρωσίας, αλλά είναι συγκρίσιμες με τη Βόρεια Κορέα, γεγονός που το καθιστά «έναν πολύ σοβαρό αντίπαλο».
Στη δίνη μεταξύ δύο συμμάχων, το Ιράκ καλείται να κάνει μια επιλογή, να λάβει μία κρίσιμη απόφαση για την παρουσία των αμερικανικών στρατευμάτων, η οποία συνέβαλε σημαντικά στην ήττα του Ισλαμικού Κράτους. «Παρά τις εσωτερικές και τις εξωτερικές δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσουμε, παραμένει, επί της αρχής και στην πράξη, η καλύτερη επιλογή για το Ιράκ», τόνισε ο ιρακινός πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια ομιλίας του ενώπιον του ιρακινού κοινοβουλίου το οποίο συνεδριάζει εκτάκτως στη Βαγδάτη.
Νωρίτερα, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση που εξέδωσε το ιρακινό υπουργείο Εξωτερικών, στον πρεσβευτή Μάθιου Τούλερ δόθηκε το μήνυμα ότι «αυτές οι παράνομες στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξάγονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες συνιστούν επιθέσεις και καταδικαστέες πράξεις που μπορούν να οδηγήσουν στην κλιμάκωση των εντάσεων στην περιοχή και αποτελούν παραβίαση κυριαρχίας». Το υπουργείο Εξωτερικών του Ιράκ ανακοίνωσε επίσης ότι προσέφυγε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έπειτα από «τις αμερικανικές επιθέσεις κατά ιρακινών βάσεων και τη δολοφονία ιρακινών και φίλων στρατιωτικών διοικητών», καλώντας το να καταδικάσει τις αμερικανικές ενέργειες. Η αμερικανική επιχείρηση εναντίον του πιο ισχυρού άνδρα στο Ιράν μετά τον ανώτατο ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ, κατέστησε επιτακτικό το αίτημα για εκδίκηση και στις δύο χώρες και ενίσχυσε μια γενική αλληλεγγύη μεταξύ των σκληροπυρηνικών και των μετριοπαθών στο Ιράν ενάντια στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στο Ιράκ, η επίθεση θεωρήθηκε παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας. Στο Ιράν, ισοδυναμεί με μια πράξη πολέμου.
Η οργή ξεχείλισε αφότου ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διεμήνυσε μέσω Twitter ότι οι ΗΠΑ έχουν ορίσει 52 στόχους στο Ιράν -ισάριθμους με τους ομήρους στην αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη κατά τη διάρκεια της κρίσης του 1979- τους οποίους θα πλήξουν εάν η Ισλαμική Δημοκρατία επιτεθεί σε Αμερικανούς ή σε αμερικανικούς πόρους σε αντίποινα για την αεροπορική επιδρομή στη Βαγδάτη. Ως μέτρα ασφαλείας, τους τελευταίους μήνες οι ΗΠΑ έστειλαν περισσότερους από 14.000 στρατιωτικούς ως ενισχύσεις στην περιοχή και ανακοίνωσαν την αποστολή επιπλέον 500 ανδρών μετά την επίθεση εναντίον της πρεσβείας τους στη Βαγδάτη, ενώ η αμερικανική πρεσβεία κάλεσε τους Αμερικανούς υπηκόους που κατοικούν στο Ιράκ να εγκαταλείψουν το ταχύτερο τη χώρα. Το Ισραήλ έκλεισε ένα χιονοδρομικό κέντρο στις πλαγιές του Γκολάν, μια περιοχή στα σύνορα της Συρίας και του Λιβάνου την οποία έχει προσαρτήσει. Κι εμείς οι υπόλοιποι αναμένουμε πίσω από τις οθόνες μας για τις εξελίξεις. Άραγε, ποιος πόλεμος είχε ή θα έχει ποτέ ευτυχή κατάληξη;
