Της Άννας-Νικολέτας Γρίβα,
Για κάποιους σαν εμένα, που παρακολουθούν διακαώς τις εξελίξεις στον τομέα της διαστημικής έρευνας και εξερεύνησης, η 24η Σεπτεμβρίου ήταν μια ιδιαίτερα σημαντική μέρα, αφού επέστρεψε στη Γη, μετά από 7 χρόνια ταξιδιού, το διαστημικό σκάφος OSIRIS-REx (Origins, Spectral Interpretation, Resource Identification και Security-Regolith Explorer), αποστολή του οποίου ήταν να συλλέξει από τον κοντινό στη Γη αστεροειδή Bennu δείγμα πετρωμάτων και σκόνη από την επιφάνειά του. Η αποστολή αυτή πρόκειται να βοηθήσει τους επιστήμονες να διερευνήσουν τον τρόπο σχηματισμού των πλανητών, αλλά και το πώς ξεκίνησε η ζωή, καθώς και να βελτιώσει την κατανόησή μας για τους αστεροειδείς που θα μπορούσαν να έρθουν σε σύγκρουση με τη Γη.
Για ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού όμως, η αποστολή αυτή, όπως και πολλές άλλες παρόμοιου επιστημονικού ενδιαφέροντος, δεν έχει στην πραγματικότητα μεγάλο ενδιαφέρον, αφού τα… δισεκατομμύρια που δαπανώνται κάθε χρόνο με σκοπό τη διαστημική έρευνα, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν με καλύτερο τρόπο, βοηθώντας τους ασθενείς, τους απόρους, τον πλανήτη και την προστασία του.
Η αλήθεια είναι πως σε πάρα πολλές περιπτώσεις, η ιατρική έρευνα με στόχο την ανάπτυξη νέων φαρμάκων, εμβολίων και θεραπειών υποχρηματοδοτείται, κάτι που απωθεί πολλούς επιστήμονες από το να ακολουθήσουν ερευνητική καριέρα, έναντι μίας θέσης εργασίας στη βιομηχανία. Το ίδιο, βεβαίως, ισχύει και για την έρευνα που εστιάζει στην προστασία του περιβάλλοντος, δηλαδή στην αναζήτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή στη δημιουργία οικολογικών υλικών και την παραγωγή βιοκαυσίμων.
Φυσικά, αυτό είναι κάτι που πρέπει άμεσα να αλλάξει. Παρ’ όλα αυτά, δεν θεωρώ ότι η επίλυση στο πρόβλημα αυτό είναι η υποχρηματοδότηση ερευνών που αφορούν το διάστημα ή και γενικότερα, ερευνών που στοχεύουν στην αναζήτηση μίας απάντησης σε μερικά από τα μεγαλύτερα ερωτήματα του ανθρωπίνου είδους: «πώς δημιουργήθηκε η ζωή στη Γη;», «πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν;», «είμαστε μόνοι σε αυτό;». Αντίθετα, τολμώ να πω ότι υπάρχουν επαγγελματίες στον χώρο του κινηματογράφου, των αθλητικών, της μόδας, που πληρώνονται ασύλληπτα για το μέσο εργαζόμενο άτομο ποσά, τα οποία αναπόφευκτα με βάζουν σε σκέψεις, όσον αφορά την κατανομή του πλούτου στον σημερινό κόσμο.
Πρέπει, φυσικά, να τονιστεί ότι η διαστημική έρευνα και εξερεύνηση δεν έχει μονάχα θεωρητικό χαρακτήρα, αλλά και χιλιάδες πρακτικές εφαρμογές, από την αναζήτηση θεραπειών για πολλές «γήινες» ασθένειες, με τη βοήθεια της διαστημικής ιατρικής, μέχρι την προστασία του πλανήτη από πιθανές προσκρούσεις με αστεροειδείς –στην οποία βοηθά και η αποστολή που προαναφέρθηκε– μέχρι την εφεύρεση τεχνολογιών που πλέον χρησιμοποιούμε καθημερινά, όπως η κινητή τηλεφωνία και το GPS, που βασίζονται στην ύπαρξη δορυφόρων.
Όμως, ακόμη και η θεωρητική της πλευρά είναι κατ’ εμέ εξαιρετικά σημαντική. Ακούμε συχνά τη φράση «η επιστήμη για την επιστήμη», η οποία συνοδεύεται από το επιχείρημα πως η επιστήμη θα πρέπει να βρίσκεται στην υπηρεσία του ανθρώπου, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος και όχι των ίδιων των επιστημόνων. Προσωπικά όμως, δεν θεωρώ πως μπορεί ποτέ μία έρευνα να αφορά μονάχα μία κλειστή κοινότητα, αφού πίσω από κάθε μία κρύβονται συμπεράσματα κρίσιμα για την ανθρωπότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη ανίχνευση διοξειδίου του άνθρακα στην επιφάνεια της Ευρώπης, του δορυφόρου του Δία, από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, που εκ πρώτης όψεως δεν έχει και μεγάλη σημασία, θα μας βοηθήσει, όμως, πιθανά στην ανίχνευση μορφών ζωής στο ηλιακό μας σύστημα, αφού ο άνθρακας αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για αυτή.
Έτσι λοιπόν, θεωρώ πως, τελικά, κάθε ανακάλυψη στη Φυσική, τη Βιολογία, τα Μαθηματικά, όσο περίπλοκη και «αχρείαστη» κι αν φαντάζει σε κάποιον που δεν ασχολείται με τους τομείς αυτούς, μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην κατανόηση της θέσης μας στο σύμπαν και της ίδιας μας της ύπαρξης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- OSIRIS-REx. Nasa.gov, Διαθέσιμο εδώ
- Webb spots a building block of life on Jupiter’s moon Europa. Edition.cnn.com, Διαθέσιμο εδώ
