Του Δημήτρη Μαρκόπουλου,
Μετά το τέλος του καταστροφικού Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, το 1945, αναδύθηκαν δύο νέες παγκόσμιες δυνάμεις, εκ των οποίων η κάθε μία φρόντισε να θεμελιώσει τις σφαίρες επιρροής της στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ευρώπη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα δύο διαμετρικά αντίθετες ιδεολογικά υπερδυνάμεις, οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ, να έρθουν αντιμέτωπες, χωρίζοντας ουσιαστικά τη γηραιά Ήπειρο στη μέση και συγκεκριμένα στο Βερολίνο.
Από τη μια πλευρά το δυτικό μπλοκ, το οποίο περιλάμβανε τη δυτική πλευρά του Βερολίνου και όλες τις χώρες της βόρειας Ευρώπης και απέκτησε νομική υπόσταση με την ίδρυση του ΝΑΤΟ το 1949 και από την άλλη το ανατολικό μπλοκ, που περιελάμβανε την ανατολική πλευρά του Βερολίνου και τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης και θεσμοθετήθηκε με την υπογραφή του συμφώνου της Βαρσοβίας το 1955. Ωστόσο, οι εντάσεις δεν περιορίστηκαν μόνο σε ευρωπαϊκό έδαφος. Παγιωμένη πρακτική των δύο χωρών ήταν η πολιτική ή στρατιωτική παρέμβαση σε τρίτες χώρες, με απώτερο σκοπό την ένταξή τους στη δυτική ή ανατολική σφαίρα επιρροής αντίστοιχα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του είδους της παρεμβατικότητας αποτελεί η περίπτωση της Κούβας.
Η Κούβα, μετά την απελευθέρωσή της από τους Ισπανούς αποικιοκράτες, υπήρξε για πολλά χρόνια προπύργιο του αμερικανικού τρόπου ζωής. Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων στη νησιωτική χώρα ανήκε σε Αμερικανούς επιχειρηματίες, ενώ ταυτόχρονα υπήρξε διάσημος πόλος έλξης για πολλούς Αμερικανούς πολίτες. Η χώρα διοικείτο από το φιλικό προς τις ΗΠΑ καθεστώς του Φουλχένσιο Μπατίστα, ο οποίος με τις ευλογίες των ΗΠΑ διοικούσε εφαρμόζοντας απολυταρχικές και δικτακτορικές μεθόδους τις περιόδους 1933-44 και 1952-59. Όλα αυτά άλλαξαν το 1953, όταν στο προσκήνιο ήρθε το κίνημα του Φιντέλ Κάστρο, της 26ης Ιουλίου, ο οποίος σε συνεργασία μαζί με άλλους αντάρτες της χώρας που μοιράζονταν τις ίδιες βλέψεις για το μέλλον της Κούβας, επιχείρησαν να ανατρέψουν το υπάρχον καθεστώς. Ενστερνίζονταν το μαρξιστικό – λενινιστικό όραμα και προσπαθούσαν να αποσχιστούν από τις σχέσεις εξάρτησης που είχε αναπτύξει η Κούβα με τις ΗΠΑ.
Στον αιματηρό εμφύλιο που ακολούθησε οι αντάρτες του Κάστρο, παρά τις ισχυρές επιθέσεις που δέχονταν από κυβερνητικές δυνάμεις, κέρδιζαν ολοένα και περισσότερο έδαφος. Η πλειοψηφία του λαού είχε ταχθεί με το μέρος τους και η ανατροπή του Μπατίστα ήταν πλέον θέμα χρόνου. Στις 31 Δεκεμβρίου του 1958, ο Μπατίστα αναγκάζεται να εγκαταλείψει την Κούβα, υπεξαιρώντας από τα δημόσια ταμεία 300.000.000 δολάρια και οδηγείται στην εξορία.
Η ανατροπή του Μπατίστα προκάλεσε την έντονη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ, καθώς πλέον η Κούβα, από ουσιαστικά άτυπο προτεκτοράτο της Αμερικής, είχε μετατραπεί σε ένα εχθρικό κράτος που βρισκόταν σε απόσταση μικρότερη των 80 μιλίων από τις ακτές της Φλόριντα. Για αυτό το λόγο, με πρωτοβουλία του τότε Προέδρου Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, ξεκίνησαν από την CIA σχέδια ανατροπής του Κάστρο. Με τη χρηματοδότηση της αμερικανικής κυβέρνησης, η CIA ξεκίνησε την εκπαίδευση μιας ταξιαρχίας Κουβανών εξόριστων από το καθεστώς Κάστρο, με σκοπό την ανακατάληψη της χώρας. Η εισβολή στον κόλπο των χοίρων πραγματοποιήθηκε με εντολή του νεοεκλεγέντος Προέδρου Τζον Φ. Κένεντι στις 17 Απριλίου του 1961 και αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, καθώς η υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ ταξιαρχία κατατροπώθηκε μέσα σε 3 μέρες από τις δυνάμεις του Κάστρο.
Η ήττα αυτή, τόνωσε ακόμη περισσότερο την πεποίθηση στην Ουάσιγκτον ότι το καθεστώς της Κούβας θέτει σε μεγάλο κίνδυνο τα συμφέροντα των ΗΠΑ και για αυτό θα πρέπει να εξαλειφθεί το συντομότερο δυνατόν. Έτσι, νέα σχέδια άρχισαν να διαμορφώνονται για την εισβολή στην Κούβα και την ανατροπή του Κάστρο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της εμμονής που είχε αναπτυχθεί από τις ΗΠΑ για τον Φιντέλ Κάστρο αποτελούν οι παραπάνω από 600 απόπειρες κατά της ζωής του. Αναγνωρίζοντας τις προθέσεις των ιμπεριαλιστών γιάνκηδων, όπως ο ίδιος αποκαλούσε τους Αμερικανούς, κατέφυγε για αναζήτηση βοήθειας στη Σοβιετική Ένωση και στον τότε γενικό γραμματέα του κόμματος Νικήτα Χρουστσόφ. Μετά την επίσκεψη του Υπουργού Βιομηχανίας της Κούβας, Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, στην Σοβιετική Ένωση, ανακοινώθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1962 η παροχή μεγάλης τεχνικής και οικονομικής βοήθειας στην Κούβα από τη Μόσχα και η εγκατάσταση σοβιετικών αξιωματούχων στη χώρα.
Η στενή συνεργασία που αναπτύχθηκε μεταξύ Κούβας και Σοβιετικής Ένωσης επιδείνωσε ακόμη περισσότερο τις ήδη τεταμένες σχέσεις ΗΠΑ-ΕΣΣΔ, με αποτέλεσμα το 1962 να οδηγηθούμε στην «Κρίση των Πυραύλων» και η ανθρωπότητα να φτάσει ένα βήμα πριν το πυρηνικό ολοκαύτωμα. Γίνεται, λοιπόν, φανερό ότι οι διαμάχες μέσω χωρών «αντιπροσώπων» και η εμμονή της εκάστοτε παγκόσμιας δύναμης να επιβάλει σε ανεξάρτητες χώρες την επιθυμητή για αυτούς εξωτερική και εσωτερική πολιτική, όχι μόνο υποδαυλίζει την ίδια την αυτοδιάθεση των χωρών αλλά αναπόφευκτα, κάποια στιγμή θα οδηγήσει σε έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Χατζηβασιλείου, Ευάνθης (2010), Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου, Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
- Cuban Missile Crisis, jfklibrary.org, Διαθέσιμο εδώ
- Cuban Revolution, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Fulgencio Batista, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
