Της Ειρήνης – Θεοδώρας Κρίκη,
Το Υποθαλάσσιο Μουσείο της Αλοννήσου περιλαμβάνει ένα από τα μεγαλύτερα ναυάγια της Κλασσικής εποχής. Η χρονολόγησή του τοποθετείται μεταξύ των ετών 425 με 420 π.Χ. και ανακαλύφθηκε το 1985 από τον Δημήτρη Μαυρίκη, ενός ψαρά από την Αλόννησο στα ανοιχτά της ακτής της νήσου της Περιστέρας.
Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά πλοία της εποχής (μήκος 30 μέτρων και πλάτος 10 μέτρων), το οποίο ξεκινούσε από την πόλη Μένδη της Χαλκιδικής με προορισμό κάποια πόλη στη σημερινή νότια Ελλάδα. Μετέφερε περίπου 3.000 αμφορείς γεμάτους με τα ξακουστά κρασιά της Μένδης, αρχαίας πόλης της Χαλκιδικής και της Πεπάρηθου (σημερινή Σκόπελος) και τρόφιμα. Ωστόσο, η… «μοίρα» είχε διαφορετικά σχέδια. Κάπου στο 425 π.Χ. μια τρομερή καταιγίδα χτύπησε το πλοίο και μια ρωγμή άνοιξε στα πλαϊνά του, με αποτέλεσμα να γεμίσει θαλασσινό νερό και να βυθιστεί στα ανοιχτά της Αλοννήσου, προτού φτάσει στον προορισμό του. Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από μια μερίδα αρχαιολόγων, σύμφωνα με διάφορα επιγραφικά στοιχεία, τα οποία βρέθηκαν και έδειχναν πως το συγκεκριμένο πλοίο άνηκε σε έναν Αθηναίο έμπορο, ο οποίος μετέφερε κρασί από τη Μένδη και τη Σκόπελο προς την Αθήνα, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω. Αντιθέτως, κάποιοι άλλοι αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι μια μεγάλη φωτιά ξέσπασε στο κατάστρωμα, με αποτέλεσμα το ξύλινο πλοίο να γίνει στάχτη ακριβώς πάνω στο νερό και οι πήλινοι αμφορείς να βυθιστούν για πάντα στη θάλασσα.
Όποια και αν ήταν η ιστορία του, είναι σίγουρο πως το ναυάγιο της Αλοννήσου είναι ένα από τα πιο συναρπαστικά υποβρύχια αρχαία αξιοθέατα της Ελλάδας, γνωστό και ως «Ο Παρθενώνας των Ναυαγίων». Οι αμφορείς που βρέθηκαν εκεί είχαν χαραγμένα τα αρχικά ΛΥ, κάτι το οποίο ερμηνεύεται ως τρόπος μαρκαρίσματος των αγαθών. Ωστόσο, η πορεία του πλοίου από τη Μένδη και τη Σκόπελο προς την Αθήνα δεν μπορεί να καθοριστεί με σαφή τρόπο. Ορισμένοι, από τη μία, υποστηρίζουν ότι όταν ξέσπασε η πυρκαγιά στο πλοίο, κατευθυνόταν προς την Αλόννησο, προκειμένου να ξεφορτώσει κάποια αγαθά. Αντίθετα, κάποιοι ισχυρίζονται ότι είχε μόλις αποπλεύσει από την Αλόννησο, γι’ αυτό και δεν βρέθηκε πολύ μακριά από το λιμάνι.
Η ιστορία του ναυαγίου προσέλκυσε το ενδιαφέρον τόσο των κατοίκων όσο και των επισκεπτών του νησιού. Αξίζει να σημειωθεί ότι τη δεκαετία του ΄80 οι ελληνικές αρχές δεν έδειξαν κανένα ενδιαφέρον για το ναυάγιο, ωστόσο ενδιαφέρθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι Γερμανοί. Το 1987 έγινε κινηματογραφική ταινία για πρώτη φορά, κάτι που διαδόθηκε στην παγκόσμια κοινότητα. Οι ανακοινώσεις των Γερμανών προκάλεσαν σοκ και δέος στον Ζακ Υβ Κουστό, στον Τζορτζ Μπας και άλλους μεγάλους εξερευνητές. Μάλιστα, ήταν τόσο τεράστια η αρχαιολογική σημασία του ναυαγίου που ανέτρεψε τα μέχρι τότε δεδομένα για τη ναυπηγική στην αρχαία Ελλάδα. Σύμφωνα με νεότερες πληροφορίες, πριν βρεθεί το συγκεκριμένο ναυάγιο υπήρχε η πεποίθηση ότι τα βαριά εμπορικά πλοία των 100 τόνων και πάνω τα κατασκεύασαν οι Ρωμαίοι. Ωστόσο, το πλοίο αυτό ζύγιζε πάνω από 150 τόνους, γεγονός το οποίο αποδεικνύει ότι οι αρχαίοι Έλληνες κατασκεύαζαν πλοία 150-200 τόνων.
Το πρώτο υποβρύχιο μουσείο στην Ελλάδα, το οποίο παρουσιάζει αυτό το εντυπωσιακό υποβρύχιο στολίδι της Αλοννήσου, άρχισε να λειτουργεί επίσημα από την 1η Ιουνίου 2021, 40 χρόνια μετά την ανακάλυψή του. Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο Αλοννήσου, Δημήτρη Σκιάνη, υπάρχουν δύο τρόποι για να δει κανείς το ναυάγιο. Ο πρώτος τρόπος είναι να απευθυνθεί σε ένα καταδυτικό κέντρο και με τη συνοδεία πιστοποιημένου δύτη και με σχετική άδεια από τους αρχαιολόγους να καταδυθεί στο ναυάγιο σε βάθος από 22 έως 30 μέτρα. Ένας άλλος τρόπος είναι να πάει στο παλιό σχολείο της Χώρας Αλοννήσου και με ειδικά ψηφιακά τρισδιάστατα γυαλιά να καταδυθεί στο ναυάγιο σε πραγματικό χρόνο.
Η κατάδυση στο ναυάγιο ανοιχτά της Αλοννήσου αποτελεί μια μοναδική εμπειρία για τους επισκέπτες. Βουτώντας κάτω από το νερό έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με έναν διαφορετικό κόσμο, αυτόν του βυθού, ο οποίος παρουσιάζει μάλιστα ένα εντυπωσιακό σκηνικό. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι το ναυάγιο της Αλοννήσου μοιάζει αρκετά με την Ατλαντίδα, καθιστώντας το νησί ακόμα πιο… μοναδικό. Αν κάποιος δεν επιθυμεί την κατάδυση, υπάρχει η δυνατότητα εικονικής περιήγησης με τη βοήθεια τεχνολογιών επαυξημένης πραγματικότητας. Ακόμα και με αυτό τον τρόπο, οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να δουν ένα μοναδικό θέαμα, ενώ δεν πρέπει να παραλείψουν να επισκεφθούν το Κέντρο Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης Κοινού του Υποθαλάσσιου Μουσείου στην Αλόννησο, όπου θα λάβουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το σπουδαίο αξιοθέατο του νησιού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αλόννησος: Άνοιξε το πρώτο υποβρύχιο μουσείο της χώρας – Ο μυστικός Τιτανικός που ανέτρεψε όσα γνωρίζαμε για την Αρχαία Ελλάδα, ethnos.gr, διαθέσιμο εδώ
- Υποθαλάσσιο Μουσείο Αλοννήσου: Ένα συναρπαστικό υποβρύχιο αξιοθέατο, travel.gr, διαθέσιμο εδώ
- Υποθαλάσσιο Μουσείο Αλοννήσου, museum.alonissos.gov.gr, διαθέσιμο εδώ
