Του Ιωάννη Περγαντή,
Η ιστορία της Ρώμης είναι γεμάτη άνδρες, οι οποίοι έφεραν εις πέρας την κοσμοαντίληψή της: κατάκτηση, υπεροχή και πρόοδος. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα τέτοιου είδους άνδρες έβγαιναν στην επιφάνεια, αφήνοντας ανεξίτηλο το σημάδι και τη μνήμη τους. Σήμερα θα αναλύσουμε σε βάθος τη ζωή αλλά και το έργο μιας τέτοιας προσωπικότητας, τον γνωστό Γναίο Ιούλιο Αγρικόλα.
Με έτος γέννησης το 40 π.Χ., ο Ιούλιος Αγρικόλας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην περιφέρεια της Ναρβωνικής (Νότια Γαλλία). Καταγόταν από μια αρκετά επιφανή οικογένεια, καθώς όλα σχεδόν τα μέλη της (τα άρρενα τουλάχιστον) είχαν αποτελέσει αξιωματούχοι, με υπηρεσία στις ανώτερες βαθμίδες της στρατιωτικής και πολιτικής διοίκησης της αυτοκρατορίας. Γονείς του ήταν ο Λεύκιος Ιούλιος και η Ιουλία Προκίλλα, άτομα με υψηλή υπόληψη στην τοπική κοινότητα, παρά την στοχοποίηση και δίωξη του συγκλητικού πατέρα του από τον αυτοκράτορα Καλιγούλα, λόγω της έντονης φιλοσοφικής του δραστηριότητας και ενασχόλησης.
Η σταδιοδρομία του Αγρικόλα με τα κοινά ξεκίνησε από το αξίωμα του Στρατιωτικού Τριβούνου, θέση με υψηλές απαιτήσεις η οποία αποδίδονταν σε φιλόδοξους νεαρούς με το θεσμό της εκλογής. Ως τριβούνος υπηρέτησε κάτω από τον στρατηγό Γάιο Σουητόνιο Παυλίνο, με τον οποίο κατέστειλαν την περίφημη εξέγερση των Ικενίων (φυλή της Μεγάλης Βρετανίας), η οποία υποκινήθηκε το 61 μ.Χ. από τη βασίλισσά τους Μπουντίκα. Η επιχείρηση αυτή, μετά τη θετική για τους Ρωμαίους έκβαση, έδωσε στον Αγρικόλα αρκετή αναγνώριση, ώστε ο αυτοκράτορας Νέρων να του αναθέσει ανώτερες θέσεις.
Από το 62 έως το 68 μ.Χ. διέθετε γραφειοκρατικά αξιώματα, από τη μία ταμίας στην επαρχία της Ασίας και από την άλλη Τριβούνος των Πληβείων, καθήκον του οποίου ήταν να διασφαλίζεται η εξάλειψη τυχόν αδικιών από την εξουσία-πατρικίους προς τα κατώτερα στρώματα. Η θητεία του σε αυτά τα δύο αξιώματα κύλησε αρκετά ομαλά και αποτελεσματικά, προσφέροντάς του την αντίστοιχη αναγνώριση. Η ειρηνική, όμως, αυτή ζωή του αξιωματούχου θα κλονισθεί από τις αναταραχές της αυτοκρατορίας.
Το 68 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Νέρων ωθείται σε αυτοκτονία από τη Σύγκλητο, λόγω της κακής διαχείρισης της αυτοκρατορίας. Το επόμενο έτος, γνωστό και ως Έτος των Τεσσάρων Αυτοκρατόρων, η Ρώμη θα πληγεί από έναν κοστοβόρο εμφύλιο και από τέσσερις βραχύβιους αυτοκράτορες, των οποίων οι επιλογές έβλαψαν την αυτοκρατορία. Εξαιτίας του θανάτου της μητέρας του Αγρικόλα από τα επιδρομητικά στρατεύματα ενός εκ των Τεσσάρων αυτοκρατόρων, του Μάρκου Σάλβιου Όθωνα, ο Γναίος στήριξε τον στρατηγό Βεσπασιανό για τη θέση του αυτοκράτορα, ο οποίος τελικά κατάφερε να την κατακτήσει.
Ως αντάλλαγμα για τη στήριξή του, ο Βεσπασιανός έθεσε τον Αγρικόλα ως διοικητή της 20ης Λεγεώνας Valeria Victrix, η οποία ήταν σταθμευμένη στην Βρετανία. Τη περίοδο του εμφυλίου, περιοχές της Βρετανίας είχαν επαναστατήσει, με τον Βεσπασιανό να θέλει να τεθεί η κατάσταση ξανά υπό έλεγχο. Για τα τέσσερα επόμενα χρόνια ο Αγρικόλας, με γρήγορες εκστρατείες στα βόρεια του νησιού, επανέφερε τον ρωμαϊκό έλεγχο στη περιοχή, αναδεικνύοντας τις στρατιωτικές του ικανότητες. Μετά το πέρας των εκστρατειών του, το 73 μ.Χ., ο Αγρικόλας αναγνωρίσθηκε ως πατρίκιος και διορίσθηκε κυβερνήτης της Ακουιτανίας (περιοχή της Γαλλίας).
Η παραμονή του στης Ακουιτανία ήταν βραχύβια (τρία μόλις χρόνια), καθώς το 77 μ.Χ. ορίστηκε ως κυβερνήτης της Βρετανίας με έναν μοναδικό στόχο: την κατάκτηση όλου του νησιού. Για τα επόμενα σχεδόν 10 χρόνια, μέχρι το 85 μ.Χ., ο Αγρικόλας δεν θα φέρει μόνο εις πέρας την αποστολή του, αλλά θα έχει και μια αρκετά αποτελεσματική διακυβέρνηση και γραφειοκρατία. Το 83 μ.Χ. με τη μάχη του Όρους Γκρόπιους της Καληδωνίας (Σκωτίας), ολόκληρη σχεδόν η Βρετανία θα βρεθεί υπό ρωμαϊκή κυριαρχία. Οι περισσότερες τοπικές φυλές αναγνώρισαν την ρωμαϊκή επικυριαρχία, με αρκετές από αυτές να δέχονται τους ρωμαϊκούς νόμους και θεσμούς. Παράλληλα, ο Αγρικόλας εξάλειψε τη διαφθορά που επικρατούσε στο εμπόριο σιτηρών, και έδωσε εντολή για κτίσιμο πόλεων σε ρωμαϊκά πρότυπα, διαιωνίζοντας περαιτέρω την επικράτηση της Ρώμης. Μέσα σε λίγα χρόνια, κατάφερε να μετατρέψει τη Βρετανία από μια προβληματική επαρχία σε ένα αναπόσπαστο κομμάτι της αυτοκρατορίας.
Το 85 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Δομιτιανός τον ανακαλεί πίσω στη Ρώμη. Αυτή την κίνηση την αποδίδουν όλοι, όπως ο γαμπρός του Αγρικόλα και ο ιστορικός Τάκιτος, στις μεγάλες επιτυχίες του, οι οποίες έφερναν τον αυτοκράτορα σε δύσκολη θέση. Μετά από τη διοίκηση της Βρετανίας ο Αγρικόλας δεν ανέλαβε ξανά κάποιο αξίωμα, καθώς αποσύρθηκε από το πολιτικό και στρατιωτικό προσκήνιο. Τελικά, το 93 μ.Χ., αφήσει τη τελευταία του πνοή στην ηλικία των 53 ετών στην νότια Γαλλία και την επαρχία της Ναρβωνικής, εκεί όπου είχε αποσυρθεί για να ζήσει το υπόλοιπο της ζωής του με ηρεμία.
Με αυτό το τρόπο, μπαίνει τέλος σε ένα μεγάλο κεφάλαιο της Ρώμης. Ο αποτελεσματικός διοικητής, πετυχημένος στρατιωτικός και κατακτητής της Βρετανίας Γναίος Ιούλιος Αγρικόλας θα αφήσει το όνομα του ανεξίτηλο στην ιστορία, έχοντας λάβει τιμές και αναγνώριση ισάξια με αυτή αυτοκρατόρων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Gnaeus Julius Agricola, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Agricola (40 – 93 AD), bbc.co.uk, Διαθέσιμο εδώ
- Gnaeus Julius Agricola, imperiumromanum.pl, Διαθέσιμο εδώ
