Του Γιάννη Μάρκελλου,
1176: Ηττάται ο Βυζαντινός στρατός υπό τον Μανουήλ Α’ Κομνηνό από τους Σελτζούκους Τούρκους, αλλά με τεράστιες απώλειες από την πλευρά των Σελτζούκων, οι οποίοι ωστόσο μπόρεσαν να αποκρούσουν με αποφασιστικότητα τις πολιορκητικές μηχανές του Βυζαντινού στρατού. Αυτή η εκστρατεία έχει μείνει στην ιστορία ως η συντριπτική νίκη του Σουλτάνου του Ικονίου Κιλίτς Αρσλάν Β’. Η μάχη του Μυριοκέφαλου σφραγίστηκε μαζί με την μάχη του Ματζικέρτ το ίδιο καταστρεπτική. Οι Βυζαντινοί δυστυχώς ήταν αποκομμένοι, με αποτέλεσμα να υποστούν καταστρεπτική σφαγή. Σε αυτήν την μάχη ο Βυζαντινός στρατός ήρθε σε επαφή με ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο, αυτό της ανεμοθύελλας κι έτσι δημιουργήθηκε και πρόβλημα στην ορατότητα. Η ανεμοθύελλα καίτοι περισσότερο δημιούργησε προβλήματα στο εσωτερικό του Βυζαντινού στρατού, αφού έφτασαν στο σημείο να αλληλοσκοτώνονται.
Η καταστροφικότατα της μάχης οδήγησε τον Μανουήλ Α’ Κομνηνό να φύγει κρυφά και να αφήσει τον στρατό στο έλεος της μανίας των Τούρκων. Από εκεί και πέρα παρατηρείται με γοργούς ρυθμούς η συρρίκνωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και η παράδοση της Πόλης στα άμοιρα χέρια των Λατίνων. Κατά την περίοδο της Αυτοκρατορίας του Μανουήλ παρατηρήθηκαν σε σημαντικό βαθμό βήματα προόδου, αλλά η μάχη του Μυριοκέφαλου έφερε στο προσκήνιο και το ψυχολογικό αντίκτυπο. Η Αυτοκρατορία ήταν αδύναμη να νικήσει την δύναμη των Σελτζούκων. Ο Μανουήλ δυστυχώς δεν κατάλαβε ότι θα έπρεπε να εστιάσει περισσότερο στο κρίσιμο ζήτημα των Τούρκων, παρά να αναλώνεται με ζητήματα στην Ιταλία και στην Αίγυπτο. Άλλο ένα λάθος του αυτοκράτορα ήταν ότι δεν υπήκουε στις συμβουλές των στρατηγών του. Η Μάχη του Μυριοκέφαλου μπορεί να μην ήταν η μεγαλύτερη πανωλεθρία, αλλά συμβόλιζε την αρχή του τέλους του Βυζαντίου. Στα αρνητικά του χαρακτήρος του Μανουήλ μπορούν να προστεθούν το κυκλοθυμικό και το παρορμητικό της προσωπικότητά τους.
Οι Βυζαντινοί πιάστηκαν απροετοίμαστοι, αλλά η μάχη ξέσπασε άγρια και ανελέητη. Ο Νικήτας Χωνιάτης περιγράφει με σαφήνεια όλη την δεινή συναισθηματική κατάσταση του Μανουήλ Α’ Κομνηνού. Δεν κατάφερε έτσι να διατηρήσει τα όσα είχαν επιτύχει ο πατέρας και ο παππούς του, που κατάφεραν να δώσουν στην αυτοκρατορία λίγο από την χαμένη της λάμψη. Η δραματική κατάσταση εκείνη την εποχή ήταν στο διπλωματικό πεδίο. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία φαινόταν να χάνει την παλιά της αίγλη και οδηγείτο σιγά σιγά να χάνει τα μεγάλα κράτη της Δύσης να ασπάζονται το Βυζάντιο. Ο Βασιλιάς της Γερμανίας Φρειδερίκος Μπαρμπαρόσα γράφει στον Μανουήλ Α’: «Δεν είσαι πλέον Βασιλιάς Ρωμαίων αλλά Ελλήνων». Αυτή η φράση σηματοδοτεί ότι εχάθη στο πρόσωπό του η αναγνώριση και ακόμη αμφισβήτηση των πρωτείων του. Κυριολεκτικά, ο Μανουήλ αρρώστησε από στεναχώρια μη μπορώντας να αντέξει τα επερχόμενα δεινά. Έτσι, απεκδύθει τα Βασιλικά ενδύματα και έγινε μοναχός με το όνομα Ματθαίος. Η Ορθόδοξη εκκλησία τον κατέταξε στα αγιολόγια της, αλλά βέβαια σήμερα κανένα εορτολόγιο δεν αναγράφει το όνομά του. Παρά ταύτα, η μνήμη του τιμάται στις 21 Ιουλίου εκάστου χρόνου.
Η Μάχη του Μυριοκέφαλου έμεινε στην Βυζαντινή ιστορία με τα πιο μελανά χρώματα. Δεν θα πρέπει να παραγνωριστεί το μεγάλο ψυχολογικό και επικοινωνιακό αντίκτυπο αυτής της μάχης. Από υπερδύναμη, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία φαινόταν να καταρρέει μη μπορώντας να αναχαιτίσει την Σελτζουκική προέλαση. Ο ιστορικός Βασίλης Τσενκελίδης, αποτιμώντας την Μάχη του Μυριοκεφάλου, έδειξε πως η προσπάθεια ανάκτησης των Βυζαντινών εδαφών δεν ήταν απλή υπόθεση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μάχη του Μυριοκέφαλου: Σαν Σήμερα, 17 Σεπτεμβρίου 1176, χάθηκε η τελευταία ελπίδα των Βυζαντινών, pontosnews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μάχη του Μυριοκέφαλου, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μάχη του Μυριοκέφαλου, pemptousia.gr, διαθέσιμο εδώ
