Του Δημήτρη Βασιλόπουλου,
Ένα γεγονός το οποίο στιγμάτισε τον εικοστό αιώνα και αξίζει να αναφερθεί, είναι οι ποτοαπαγόρευση στην Αμερική κατά τη διάρκεια του 1920 έως το 1933. Βέβαια, η ποτοαπαγόρευση και γενικότερα οι απόψεις στις ΗΠΑ περί καταργήσεως του αλκοόλ δεν ήταν πρωτόγνωρες, ήδη από τον δέκατο ένατο αιώνα υπήρχαν αναφορές από διάφορες συντηρητικές κοινωνικές ομάδες, με κύριο στοιχείο το προτεσταντικό δόγμα, οι οποίες ζητούσαν την κατάργηση του αλκοόλ. Αν κοιτάξουμε στα ενδότερα της αμερικανικής κοινωνίας τόσο το δέκατο ένατο όσο και τον εικοστό αιώνα θα δούμε ότι αμερικανική κοινωνία και κυρίως ο αντρικός πληθυσμός καταναλώνει πολλά λίτρα αλκοόλ τον χρόνο έχοντας ως αποτέλεσμα να παρατηρούνται φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας.
Σημαντικό ρόλο στις προσπάθειες αυτές έπαιξε η Αμερικανική Κοινωνία Εγκράτειας, η οποία ήταν μια ομάδα που αποτελούνταν ήδη από τον δέκατο ένατο αιώνα από ενάμιση εκατομμύριο μέλη με 60% αυτού να ήταν γυναίκες. Συνεχίστηκαν μέχρι το τέλος το αιώνα πολλές προσπάθειες με πολλά σωματεία να δημιουργούνται, ώσπου το Κάνσας έγινε η πρώτη πολιτεία που απαγόρευσε την κατάποση του αλκοόλ. Οι προσπάθειες απέδωσαν έστω και σε μικρό βαθμό χωρίς όμως να επιτύχουν ένα παρόμοιο αποτέλεσμα σε όλη την Αμερική. Μια υποτυπώδη απαγόρευση το 1917 επέβαλε το κράτος της Αμερικής κυρίως όμως για να προστατεύσει τα σιτηρά για τον αμερικανικό στρατό. Έπειτα από πολλές προσπάθειες το 1920 ψηφίζετε με συντριπτική πλειοψηφία τόσο στη βουλή των αντιπροσώπων όσο και στη γερουσία η Δέκατη Όγδοη Τροπολογία η οποία θα έδινε στο κράτος μια νομική δύναμη καταπολέμησης όσων παραβίαζαν το νόμο αλλά και τον νόμο Βόλστεντ, ο οποίος έδινε στις αρχές του κράτους τη δύναμη να κάνει συλλήψεις και να κυνηγήσει τους εγκληματίες.
Οφείλουμε να παραθέσουμε μια ερμηνεία του νόμου της ποτοαπαγόρευσης και τι είναι αυτή ακριβώς. Πρόκειται για την απαγόρευση παραγωγής, συσκευασίας, πώλησης και κατάποσης αλκοολούχου ποτού σε οποιαδήποτε μορφή. Όμως η τότε κυβέρνηση της Αμερικής δεν υπολόγισε ότι ένα τέτοιο μέτρο θα ήταν σαφώς μη αποδεκτό από το περισσότερο μέρος της αμερικανικής κοινωνίας. Σε αυτό το σημείο επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η δεκαετία του 1920 σημαδεύεται από κοινωνικά επεισόδια από μια έκρηξη τόσο σε καλλιτεχνικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο και ιδιαίτερα στην Αμερική όπου εκείνη την εποχή βίωνε μια οικονομική άνθηση χωρίς προηγούμενο. Επομένως ήδη από το 1925 δειλά δειλά ο δημοσιογράφος Χένρι Μένκεν ισχυρίζεται ότι ποτοαπαγόρευση δεν λειτουργεί, κάτι το οποίο φαίνεται από πολλούς παράγοντες.
Ο κύριος παράγοντας πίσω από τη θεωρία του Μένκεν είναι ότι υπήρχαν στην Αμερική πολλές εθνικές μειονότητες, οι οποίες ήταν φιλικά προσκείμενες προς την κατάποση αλκοόλ κυρίως οι μεσογειακοί λαοί και ένας από αυτούς τους λαούς που έπαιξε τον κύριο ρόλο και έγινε ο πρωταγωνιστής της ποτοαπαγόρευσης ήταν η Ιταλία. Όπως έχουμε παρατηρήσει σε ταινίες του σήμερα όταν κάποιος αναφέρεται στην εποχή της ποταπαγόρευσης δείχνει τους λεγόμενους γκάνγκστερς, οι οποίοι εμπορεύονται παράνομα το αλκοόλ. Έτσι, λοιπόν, και τότε σε συγκεκριμένες πολιτείες των ΗΠΑ έχουμε την εμφάνιση οργανωμένων εγκληματικών ομάδων, κυρίως της σικελικής μαφίας, η οποία βρίσκει τρόπο να εκμεταλλευτεί τον νόμο και να αποκομίσει τεράστια κέρδη.
Η Νέα Υόρκη και το Σικάγο γίνονται οι μεγάλες ατραξιόν της ποτοαπαγόρευσης, καθώς σε κάθε γωνία των πόλεων αυτών βρίσκεις και ένα παράνομο μπαρ, που μπορείς να πιείς το ποτό σου μερικές φορές άνετα κιόλας, αφού μετά το κραχ του 1929 η αστυνομία της Αμερικής σε πολλές περιπτώσεις συνεργάζονταν με τη μαφία. Ο Αλ Καπόνε, ο Λάκη Λουτσιάνο και όλοι οι καλοντυμένοι γκάγκστερς γίνονται συνώνυμο του πλούτου και της δύναμης. Σημειώνονται αρκετοί φόνοι που εμφανίζονται καθημερινά σε πρωτοσέλιδα των μεγάλων εφημερίδων της χώρας και η κοινή γνώμη σοκάρεται, δεν είναι όμως σε θέση να αναγνωρίσει το πρόβλημα και να ακυρώσει τη Δέκατη Όγδοη Τροπολογία. Επιπρόσθετα, το αμερικανικό κράτος με την επίμαχη τροπολογία έχανε ετησίως πολλά εκατομμύρια δολάρια, καθώς ο φόρος που εισέπραττε το κράτος από το αλκοόλ επρόκειτο για πάνω από το 40% των ετήσιων κερδών.
Ένα από τα γεγονότα που συγκλόνισαν την αμερικανική κοινή γνώμη ήταν η σφαγή του Αγίου Βαλεντίνου, η οποία πήρε μέρος στις 14 Φεβρουαρίου του 1929 όταν ο Αλ Καπόνε θέλοντας να γίνει ο μοναδικός παίκτης παραγωγής αλκοόλ στο Σικάγο διέταξε την δολοφονία 7 μελών της συμμορίας του μεγάλου του αντιπάλου Τζωρτζ Μοράν, οι οποίοι ήταν μέρος της ιρλανδικής μαφίας. Οι άνθρωποι του Καπόνε ντυμένοι ως αστυνομικοί μπήκαν στο γκαράζ των Ιρλανδών κι αφού έστησαν στον τοίχο τα 7 μέλη με τη δικαιολογία της παράνομης διακίνησης αλκοόλ τους πυροβόλησαν. Βέβαια, ο Αλ Καπόνε εκείνη τη μέρα έλειπε από το Σικάγο και δεν αντιμετώπισε κατηγορίες εις βάρος του.
Έπειτα από 13 χρόνια η ποτοαπαγόρευση έφτασε στο τέλος της στις 5 Δεκέμβριου του 1933, με την Εικοστή Πρώτη Τροπολογία, επαναφέροντας έτσι την Αμερική σε μια κανονικότητα. Πολλοί ισχυρίζονται πως η κατάργηση της ποτοαπαγόρευσης είχε σκοπό την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος στην Αμερική, όμως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ισχύσει, καθώς τόσο η κοινωνία όσο και το κράτος επιβαρύνθηκαν ιδιαίτερα, η μία κοινωνικά η άλλη οικονομικά, καθώς όπως προαναφέρθηκε ο φόρος από το αλκοόλ στην Αμερική έδινε πολλά εκατομμύρια δολάρια στο ταμείο της. Ενώ ένας άλλος λόγος είναι ότι δαπανήθηκαν υπερβολικά ποσά για τη συντήρηση των υπηρεσιών καταπολέμησης και επιβολής του νόμου της απαγόρευσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Lisa, McGirr (2015), The War on Alcohol: Prohibition and the Rise of the American State, Νέα Υόρκη: W. W. Norton & Company.
- Edward, Behr (2011), Prohibition: Thirteen Years That Changed America, US: Arcade.
