Της Ελένης Αβραμίδου,
Ο όρος triage παραπέμπει σήμερα κατά κύριο λόγο στη διαδικασία πρωτοβάθμιας διαλογής ασθενών στα επείγοντα εξωτερικά ιατρεία δομών υγείας. Αν και παραπέμπει κυρίως σε νοσοκομειακά περιβάλλοντα εργασίας, η έννοια του triage μπορεί να επεκταθεί σε κάθε τομέα της καθημερινότητας και να αφορά τη σημασία ιεράρχησης υποχρεώσεων. Ετυμολογικά η λέξη triage είναι γαλλική και προέρχεται από το ρήμα trier που σημαίνει διαχωρίζω – διαλέγω και μάλιστα, στην κυριολεκτική του σημασία, διαχωρίζω σε τρία μέρη.
Ιστορική αναδρομή
Η έννοια του triage έγινε ευρέως γνωστή στον ιατρικό κλάδο κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Συγκεκριμένα, η απαρχή της έννοιας του triage βρίσκεται στις μάχες του γαλλικού στρατού του Ναπολέοντα κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, περί τον 19ο αιώνα, με πρώτη καταγραφή της έννοιας το 1792. Οι 2 ιδρυτές της μεθόδου φαίνεται να είναι οι Γάλλοι χειρουργοί Pierre‐François Percy και Dominique Jean Larrey, οι οποίοι υπηρέτησαν τη γαλλική μοναρχία του Ναπολέοντα στις πολεμικές εκστρατείες της. Η αρχική μορφή του triage αφορούσε τους στρατιώτες με τραύματα, όπου και τους διέκρινε σε 3 κατηγορίες με βάση την έκταση του τραύματος. Στους βαριά τραυματισμένους, μετρίως τραυματισμένους και ελαφρώς τραυματισμένους. Η ουσιαστική συνεισφορά του triage σε τέτοιες καταστάσεις αφορούσε την καλύτερη κατανομή των πόρων, ώστε να σωθεί ο μέγιστος δυνατός αριθμός στρατιωτών με βάση το περιορισμένο ανθρώπινο δυναμικό.
Το triage σήμερα
Η έννοια του triage, αν και ξεκίνησε σε επίπεδο τραυματισμένων ασθενών στο πεδίο της μάχης, έχει σήμερα ευρέως επικρατήσει σε κάθε προ νοσοκομειακό και νοσοκομειακό περιβάλλον. Αν και σήμερα μπορεί κανείς να θεωρήσει τα συστήματα υγείας ιδανικότερα, σε σύγκριση με το πεδίο μάχης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ανθρώπινοι πόροι των δομών υγείας παραμένουν περιορισμένοι. Έτσι, σήμερα η έννοια του triage δεν διακρίνει τους ασθενείς σε αυτούς που θα λάβουν ή όχι ιατρική φροντίδα, μιας και κάθε ασθενής που προσέρχεται σε μια δομή υγείας έχει ανθρώπινο δικαίωμα να εξεταστεί, αλλά εφαρμόζεται για τη βέλτιστη ιεράρχηση των αναγκών των ασθενών και καθορίζει τη σειρά, με την οποία αυτοί θα ικανοποιηθούν .
Η σημερινή εφαρμογή του triage έχει ως εξής: οι ασθενείς, κατά την άφιξή τους στα τμήματα επειγόντων περιστατικών των δομών υγείας, λαμβάνουν έναν αριθμό από μια κλίμακα συνήθως 1 έως 5, σε αντίθεση με την παλαιότερη κλίμακα 1 έως 3. Σύμφωνα με αυτή την κλίμακα, οι ασθενείς που λαμβάνουν τον αριθμό 1 απαιτούν άμεση παροχή περίθαλψης και βρίσκονται στην ανάγκη για άμεση αναζωογόνηση. Στο άλλο άκρο της κλίμακας, οι ασθενείς με αριθμό 5 δεν θεωρείται ότι διατρέχουν κίνδυνο και μπορούν να εξεταστούν με τη λιγότερη προτεραιότητα. Η διαδικασία του triage πραγματοποιείται ταχύτατα από διάφορους επαγγελματίες υγείας, συχνότερα νοσηλεύτριες ή γενικούς ιατρούς επειγόντων. Παρόλο που η εφαρμογή του triage παραπέμπει συνήθως σε καταστάσεις διαλογής ασθενών σε αρχικό στάδιο, μπορεί να επεκταθεί και σε καταστάσεις που αφορούν την κατανομή των ασθενών στις διάφορες κλινικές, ειδικά σε περιπτώσεις όπου η ζήτηση κλινών στις ΜΕΘ είναι αυξημένη .
Προβληματισμοί στα σύγχρονα συστήματα υγείας
Σε ένα ιδανικό σύστημα υγείας, όλοι οι ασθενείς θα αντιμετωπίζονταν ταχύτατα, χωρίς αναμονή και καμία ταλαιπωρία. Ωστόσο, το σύστημα υγείας της χώρας μας, αλλά και κάθε ανεπτυγμένου κράτους, απέχει αρκετά από αυτήν την ιδανική κατάσταση. Είναι γνωστό φαινόμενο και μόνιμο παράπονο των ασθενών, η πολύωρη πολλές φορές αναμονή, στην οποία υποβάλλονται όταν προσέρχονται στα ΤΕΠ μεγάλων νοσοκομείων. Η αναμονή αυτή προκύπτει από τον αριθμό των ασθενών, οι οποίοι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων κατατάσσονται στις ηπιότερες βαθμίδες της 5 θέσης κλίμακας. Η πολύωρη αναμονή στα ΤΕΠ δεν αποτελεί πρόβλημα μόνο των ασθενών, αλλά και των ιατρών, καθώς μπορεί να υποκρύψει ασθενείς που πραγματικά έχουν ανάγκη άμεση παροχή βοήθειας.
Διάφορα συστήματα υγείας ανά τον κόσμο έχουν προβεί σε διαφορετικές προσεγγίσεις και έρευνες με πρωταρχικό στόχο τη μείωση του χρόνου αναμονής των ασθενών στα ΤΕΠ. Προσαρμόζοντας τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών στα δεδομένα του συστήματος υγείας της χώρας μας, θα μπορούσε κανείς να τονίσει την ανάγκη ενίσχυσης της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας της χώρας μας, ώστε να αποσυμφορηθούν τα ΤΕΠ των νοσοκομείων από τον μεγάλο αριθμό ασθενών, που θα μπορούσαν να είχαν αντιμετωπισθεί σε πρωτοβάθμια δομή υγείας. Επιπλέον, η στελέχωση των ΤΕΠ με μεγαλύτερο αριθμό έμπειρου ιατρονοσηλευτικού προσωπικού έχει αποδειχθεί πως μειώνει τον χρόνο αναμονής των ασθενών. Μάλιστα, μια πρόσφατα δημοσιευμένη έρευνα από το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ οδήγησε στο αποτέλεσμα ότι οργανωμένα συστήματα εκπαίδευσης πάνω στο triage μπορούν να αυξήσουν την αποδοτικότητα του προσωπικού των επειγόντων και να επιταχύνουν την εξυπηρέτηση των ασθενών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Triage definition, Worldreference.com. Διαθέσιμο εδώ
- Nakao H, Ukai I, Kotani J. A review of the history of the origin of triage from a disaster medicine perspective, Acute Med Surg. 2017
- Robertson-Steel I. Evolution of triage systems, Emerg Med J. 2006
- Vinay, R., Baumann, H., & Biller-Andorno, N.,Ethics of ICU triage during COVID-19, British medical bulletin, 2021
- Yuzeng S, Hui LL. Improving the wait time to triage at the emergency department, BMJ Open Qual, 2020
- Zagalioti, S. C., Fyntanidou, B., Exadaktylos, A., Lallas, K., & Ziaka, M. The first positive evidence that training improves triage decisions in Greece: evidence from emergency nurses at an Academic Tertiary Care Emergency Department, BMC emergency medicine, 2023
