Της Μαρίας Βέργου,
Οι άνθρωποι στη σύγχρονη κοινωνία ζούμε πολύ κοντά ο ένας στον άλλον, μοιραζόμαστε συχνά τα ίδια προβλήματα και παρόμοιες καθημερινές δυσκολίες, συνομιλούμε από κοντά και πολλές φορές και από μακριά, χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κάνουμε κοινές δραστηριότητες, γεμίζοντας τον ελεύθερο χρόνο μας. Κι όμως, συνεχίζουμε να νιώθουμε μόνοι μας σε αυτόν τον κόσμο…
Η μοναξιά σήμερα είναι απόρροια πολλαπλών κοινωνικών παραγόντων. Η υλιστική νοοτροπία και ο ατομικισμός που χαρακτηρίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο οδηγούν στην υποκρισία και καλλιεργούν έντονα αισθήματα, όπως ο ανταγωνισμός και η ιδιοτέλεια. Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα την έλλειψη εμπιστοσύνης και, κατ’ επέκταση, τη δημιουργία επιδερμικών και μη ουσιαστικών σχέσεων. Ακόμα, η αστικοποίηση και ο υπερπληθυσμός συνδέονται άμεσα με την ανωνυμία, την ανασφάλεια και, τελικά, την αποξένωση, ενώ οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής και η υπερεργασία εκμηδενίζουν τον ελεύθερο χρόνο, αμβλύνοντας τη διάθεση για σχέσεις και ανθρώπινη επαφή. Συνάμα, η τεχνολογική ανάπτυξη και, ειδικότερα, η αλόγιστη χρήση των Μ.Μ.Ε. οδηγούν στην απουσία επικοινωνίας και στη δημιουργία απρόσωπων σχέσεων, στις οποίες επαναπαύεται ο σύγχρονος άνθρωπος, γεγονός που συνεπάγεται την απομόνωσή του.
Παράλληλα, η κρίση των σχέσεων σήμερα είναι άμεσα συνυφασμένη με την κρίση αξιών και την έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας. Πιο συγκεκριμένα, στη σύγχρονη εποχή που καλλιεργείται ο ανταγωνισμός και η καχυποψία αξίες, όπως ο σεβασμός, η ειλικρίνεια και η αλληλοκατανόηση εκλείπουν και αντικαθίστανται από βίαιες συμπεριφορές και, κατ’ επέκταση, από την εσωστρέφεια. Ακόμα, τα παιδιά ήδη από μικρή ηλικία, στα πλαίσια του τεχνοκρατικού εκπαιδευτικού συστήματος, μυούνται στον κόσμο του πρακτικισμού, του ορθολογισμού και της χρησιμοθηρίας, γεγονός που περιορίζει τους συναισθηματισμούς και καλλιεργεί τον εγωκεντρισμό. Έτσι, διαμορφώνονται προσωπικότητες που δεν αναγνωρίζουν την αξία της συλλογικότητας και της συνεργασίας και αδυνατούν να δημιουργήσουν ουσιαστικές σχέσεις.
Η κρίση αυτή των σχέσεων έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στον ατομικό όσο και στον κοινωνικό τομέα. Αρχικά, η μοναξιά και η απομάκρυνση του ατόμου από την έμφυτη ανάγκη του για επικοινωνία οδηγούν στην συναισθηματική αποσύνδεση και απογύμνωσή του. Τα παραπάνω δημιουργούν σοβαρά ψυχολογικά και ψυχικά προβλήματα και οδηγούν τον άνθρωπο στην μελαγχολία, την απαισιοδοξία και πολλές φορές στην κατάθλιψη. Ακόμα, η απουσία ουσιαστικού διαλόγου συρρικνώνει τους πνευματικούς ορίζοντες του ανθρώπου, γεγονός που συνεπάγεται τη διαμόρφωση μονόπλευρων προσωπικοτήτων, χωρίς ηθικούς φραγμούς. Επιπλέον, σχετικά με τον κοινωνικό βίο, η έλλειψη επικοινωνίας κλονίζει την ομαλή κοινωνική συμβίωση και απομακρύνει τον άνθρωπο από κοινωνικές ευαισθησίες. Η αδιαφορία για τα κοινωνικά προβλήματα διευρύνει τις κοινωνικές ανισότητες και οδηγεί στην αποτελμάτωση της κοινωνίας. Τέλος, ο ατομικισμός, η κερδοσκοπία και η ιδιοτέλεια καλλιεργούν το φαινόμενο της εκμετάλλευσης και της καταπάτησης θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Η μοναξιά αποτελεί μία παγίδα της σύγχρονης κοινωνίας που ωθεί τον άνθρωπο να αισθάνεται αποκομμένος από το κοινωνικό σύνολο. Το αίσθημα αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία, τη σωματική υγεία και τη γενική ευεξία, καθώς και την κοινωνική εξέλιξη. Είναι, επομένως, απαραίτητη η επιστροφή του ατόμου στον «άνθρωπο» και η δημιουργία ουσιαστικών σχέσεων, μέσω των οποίων θα αντιμετωπιστεί το σύγχρονο αυτό φαινόμενο της μοναξιάς και θα εξασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή και αρμονία.
