Του Άρη Σηφάκη,
Στο προηγούμενο άρθρο, αναλύθηκαν τα συλλογικά δικαιώματα των μετόχων μειοψηφίας. Όπως εξηγήθηκε, τα δικαιώματα αυτά για να μπορέσει ένας μέτοχος ή μέτοχοι να τα ασκήσουν, απαιτείται να συγκεντρώνεται στο πρόσωπο τους ένα ποσοστό του συνολικού μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ που αναλόγως την περίπτωση που προβλέπει ο νόμος, μπορεί να είναι 5%, 10% ή 20%. Ο ν.4548/2018 δεν περιορίστηκε στην νομική κατοχύρωση μόνον όμως περιπτώσεων αξιώσεων κατά της εταιρίας, όπου το μοναδικό κριτήριο είναι η συγκέντρωση μέρους του μετοχικού κεφαλαίου, αλλά τουναντίον υπάρχει χορήγηση δικαιωμάτων και σε μεμονωμένους μετόχους. Πρόκειται για τα ατομικά δικαιώματα, όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο άρθρο, που φέρει κάθε μέτοχος ανεξαρτήτως του ποσοστού συμμετοχής του στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας. Αρκεί και η κατοχή μιας μετοχής. Επίσης δεν ενδιαφέρει εάν η ΑΕ έχει μετοχές εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά, απλά στην τελευταία περίπτωση, ο νόμος ενδέχεται να θέτει περαιτέρω προϋποθέσεις. Παρακάτω, θα γίνει αναφορά και ανάλυση των ατομικών δικαιωμάτων που φέρει κάθε μέτοχος που προβλέπονται από διάφορες διατάξεις διάσπαρτες εντός του νόμου.
Σε πρώτο επίπεδο, η ενάσκηση μιας ατομικής αξίωσης από μέτοχο έχει ως αποκλειστικό όρο την απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας και μόνο (άρθρο 141 παρ. 12). Εφόσον προβλέπεται απ’ το καταστατικό της ΑΕ, ένας μέτοχος ή μέτοχοι είτε βάσει κάποιου κριτηρίου είτε ατομικά, δύνανται να διορίσουν απευθείας μέλος ή μέλη του ΔΣ, δίχως όμως ο αριθμός των απευθείας διορισμένων να υπερβαίνει τα 2/5 των μελών του (άρθρο 79 παρ. 1). Χρονικά, ο απευθείας διορισμός λαμβάνει χώρα πριν την εκλογή των υπολοίπων μελών από την Γενική Συνέλευση, με τους μετόχους που φέρουν το σχετικό δικαίωμα, να πρέπει να γνωστοποιήσουν με δήλωση τους προς την εταιρία τον διορισμό τουλάχιστον 3 πλήρεις ημέρες πριν την συνεδρίαση της ΓΣ. Ωστόσο, δεν επιτρέπεται να συμμετέχουν στην εκλογή των υπολοίπων μελών του ΔΣ. Αντίστοιχα με το δικαίωμα διορισμού, ο ίδιος μέτοχος φέρει και το δικαίωμα ανάκλησης του μέλους ΔΣ που διόρισε απευθείας, ενώ όπως είχε αναφερθεί και στο προηγούμενο άρθρο μέτοχος / μέτοχοι που συγκεντρώνουν το 10% του καταβεβλημένου μετοχικού δύνανται με αίτηση προς το δικαστήριο κατά την εκουσία δικαιοδοσία και εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος στο πρόσωπο του απευθείας διορισμένου μέλους ΔΣ, να αιτηθούν την ανάκληση του. Όπως και να έχει ο μέτοχος που τον διόρισε, δικαιούται να διορίσει νέο μέλος ΔΣ στην θέση του, ενώ εάν το αμελήσει, το ΔΣ εξακολουθεί να λειτουργεί με τα λοιπά εναπομείναντα μέλη και εφόσον αυτά είναι τουλάχιστον 3 (άρθρο 79 παρ. 3).
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ατομικά δικαιώματα ενημέρωσης που φέρει ο κάθε μέτοχος της ΑΕ. Ειδικότερα κατά την παρ. 4 του άρθρου 122, ανεξαρτήτως της υποχρέωσης δημοσίευσης της πρόσκλησης για την τακτική ΓΣ 20 ημέρες τουλάχιστον πριν την συνεδρίαση της και εν γένει της δημοσίευσης της πρόσκλησης, κάθε μέτοχος δικαιούται να ζητήσει από την εταιρία να του γνωστοποιεί μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ατομική πληροφόρηση για επικείμενες γενικές συνελεύσεις 10 ημέρες πριν την ημέρα της συνεδρίασης. Για την περίπτωση που μέτοχος θέλει να λάβει γνώση της πορείας των υποθέσεων της εταιρίας που στο μέτρο και στον βαθμό που συνδέονται με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης, δικαιούται να υποβάλλει σχετικό αίτημα προς το ΔΣ 5 ημέρες πριν από την συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης, με το ΔΣ να πρέπει να παράσχει σχετικές πληροφορίες, πλην της περίπτωσης που υπάρχουν σχετικές πληροφορίες στην ιστοσελίδα της ΑΕ. Δικαίωμα ατομικής πληροφόρησης φέρει ο κάθε μέτοχος και σε οποιονδήποτε χρόνο προκειμένου να λάβει γνώση για το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου, τα είδη μετοχών που υφίστανται, καθώς και τον αριθμό ανά κατηγορία (πχ προνομιούχες ή δεσμευμένες μετοχές).
Εξυπακούεται πως φέρει ανάλογο δικαίωμα προκειμένου να πληροφορηθεί το είδος και των αριθμό των μετοχών που έχει ο ίδιος. Η ΑΕ είναι υποχρεωμένη να του γνωστοποιήσει τις σχετικές πληροφορίες εντός 20ημέρου από τον χρόνο υποβολής, ενώ στην περίπτωση όπου οι ζητούμενες πληροφορίες είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα της ΑΕ, δύναται να αρνηθεί την παροχή τους, αλλά υποχρεούται εν προκειμένω να παραπέμψει τον ενδιαφερόμενο μέτοχο στην σχετική ιστοσελίδα (άρθρο 141 παρ.10). Τόσο το τελευταίο δικαίωμα όσο αυτό της παρ. 4 του άρθρου 122 μπορούν να ασκηθούν από μετόχους με μετοχές μη-εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά. Πάντοτε υπό την επιφύλαξη των διατάξεων προστασίας προσωπικών δεδομένων και υπό τον όρο καταστατικής πρόβλεψης, η ΑΕ υποχρεούται αν της ζητηθεί από κάποιον μέτοχο, να γνωστοποιήσει στον τελευταίο πίνακα με στοιχεία των μετόχων της εταιρίας, και δη ονοματεπωνύμου, διεύθυνσης κατοικίας και αριθμό μετοχών, φέροντας παράλληλα την ευχέρεια ωστόσο να αρνηθεί να συμπεριλάβει εντός του πίνακα μετόχους με συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο μικρότερη του 1%.
Πέραν των δικαιωμάτων ενημέρωσης, ο κάθε μέτοχος δικαιούται επίσης να αιτείται και να λαμβάνει από το ΔΣ τουλάχιστον 10 ημέρες πριν από την τακτική Γενική Συνέλευση τις ετήσιες χρηματοοικονομικές καταστάσεις, καθώς και τις σχετικές εκθέσεις του ΔΣ και των ελεγκτών. Η ύπαρξη ατομικών αξιώσεων συναντάται ακόμη και στο στάδιο της εκκαθάρισης της ΑΕ, με τον κάθε μέτοχο μεμονωμένα να μπορεί να ζητήσει από τον χρόνο λύσης της εταιρίας και μέχρι την παρέλευση 3 μηνών από τότε με αίτηση που εκδικάζεται κατά την εκουσία δικαιοδοσία να καθορισθεί από το δικαστήριο μια κατώτατη τιμή εκποίησης ενός ακινήτου, τμήματος, κλάδου ή και όλης της επιχείρησης της ΑΕ, με την απόφαση να δεσμεύει εν συνεχεία τους εκκαθαριστές και να μην προσβάλλεται με ένδικα μέσα (άρθρο 168 παρ. 4).
Αυτά είναι τα ατομικά δικαιώματα του κάθε μετόχου, που χρειάζεται να γνωρίζει πως δικαιούται να τα απολαμβάνει και να τα ασκεί υπό τους όρους που αναλύθηκαν ανωτέρω. Η νομική κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων αυτή καθαυτή συνιστά αν μη τι άλλο μια πραγμάτωση της συνταγματικής κατοχύρωσης και προστασίας του δικαιώματος της ιδιοκτησίας όπως προβλέπεται στο άρθρο 17 του Συντάγματος. Η κυριότητα επί μιας έστω μετοχής, θα πρέπει να συνεπάγεται όχι απλά την ευχέρεια του μετόχου να λαμβάνει πλήρη γνώση της πορείας της ΑΕ και των υποθέσεων της, αλλά και το δικαίωμα του να συμμετέχει ως έναν βαθμό στην διαμόρφωση του εταιρικού κλίματος και κατ’ επέκτασιν της προστασίας των οικονομικών του συμφερόντων, δεδομένου ότι έχει εναποθέσει οικονομικούς πόρους στο εταιρικό σχήμα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Διπλωματική Εργασία με τίτλο «Τα δικαιώματα ενημέρωσης της μειοψηφίας στον ν.4548/2018» της Φραγκίσκης Γιαννακά στο Π.Μ.Σ. Εμπορικού Δικαίου του ΕΚΠΑ, lib.uoa.gr, διαθέσιμο εδώ
- Άρθρο του Σταύρου Κουμεντάκη με τίτλο «Η Μειοψηφία Και Τα Δικαιώματά Της Στην Ανώνυμη Εταιρεία: Εσωτερικός Εχθρός ή Παράγοντας Υγείας;» στην ιστοσελίδα της δικηγορικής εταιρίας Koumentakis and Associates Law Firm, koumentakislaw.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εισήγηση με θέμα «Προστασία της μειοψηφίας κατά το νέο δίκαιο (ν.4548/2018) από τον Δρ. Λάζαρο Γ. Γρηγοριάδη, Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Κύπρο, esdi.gr, διαθέσιμο εδώ
