Του Γιάννη Αρμύρα,
Ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος ήταν μια ένοπλη σύγκρουση μεταξύ της Βουλγαρίας, της Σερβίας, της Ελλάδας και του Μαυροβουνίου. Κατά την διάρκεια του πολέμου, κατά της Βουλγαρίας στράφηκε η Ρουμανία, όπως ακόμη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αρχικά, η διαμάχη αυτή ξεκίνησε αμέσως (περίπου έναν μήνα) μετά από την υπογραφή της Συνθήκης του Λονδίνου, όταν η Βουλγαρία κήρυξε πόλεμο ενάντια της Ελλάδας και της Σερβίας. Με την παραπάνω συνθήκη έληξε ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, του οποίου το αποτέλεσμα ήταν η νίκη του Βαλκανικού Συνασπισμού (δηλαδή η συμμαχία της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) και σχεδόν ολική αποχώρηση των Οθωμανών από την χερσόνησο του Αίμου.
Πως φτάσαμε όμως στο σημείο η Βουλγαρία να επιτίθεται στους «συμμάχους» της; Αν και ο Α΄ Βαλκανικός είχε μια θετική κατάληξη για τον συνασπισμό, η Βουλγαρία εμφάνισε ηγεμονικές τάσεις και πρόβαλε ακραίες απαιτήσεις, έχοντας ως σκοπό την προσάρτηση νέων εδαφών, εδαφών που δεν της «δόθηκαν» με τη Συνθήκη του Λονδίνου ή εδαφών που δεν «πρόλαβε» να κατακτήσει, όπως η Θεσσαλονίκη. Είναι περιττό να τονιστεί ότι η Βουλγαρία είχε μεγάλα εδαφικά κέρδη από τον Α΄ Βαλκανικό, μιας και προσάρτησε την περιοχή της Δοβρουτσά, της Μακεδονίας του Πίριν και ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της Θράκης (μέσα στο οποίο συμπεριλαμβάνονταν η πόλη της Αδριανούπολης και ολόκληρη η Δυτική Θράκη). Αυτό που δεν άρεσε στη βουλγαρική ηγεσία είναι ότι δεν μπόρεσε να εκπληρωθεί το όνειρο της «Μεγάλης Βουλγαρίας», της Βουλγαρίας που περιλαμβάνει στον κορμό της τη Μακεδονία του Αιγαίου, τη Μακεδονία του Βαρδάρη και ίσως (για μερικούς) και την Κωνσταντινούπολη.
Βλέποντας τις επιθετικές τάσεις της Βουλγαρίας, ο Έλληνας Πρέσβης στο Βελιγράδι μετά από εντολή του Λάμπρου Κορομηλά, βολιδοσκόπησε τον Γενικό Γραμματέα του σερβικού Υπουργείου Εσωτερικών, για το ενδεχόμενο συνομολόγησης συμμαχίας μεταξύ Ελλάδας και Σερβίας κατά των Βουλγάρων. Η στρατιωτική σύμβαση μεταξύ των δύο κρατών, υπογράφθηκε τελικά στις 13 Μαΐου 1913, όμως, η σερβική πλευρά άργησε να την επικυρώσει. Η αργοπορία αυτή οφείλονταν στο γεγονός του ότι η Σερβία ήθελε, σε περίπτωση πολέμου με την Αυστροουγγαρία, η Ελλάδα να της στείλει 200.000 στρατιώτες, κάτι το οποίο είχε υποσχεθεί σε αυτήν η Βουλγαρία. Η ελληνική κυβέρνηση δεν δέχονταν την πρόταση αυτή μέχρι τη βουλγαρική επίθεση στο Παγγαίο και τη Νιγρίτα της 21 Μαΐου.
Επίσης, κάτι το οποίο οδήγησε την Ελλάδα να στραφεί ενάντια των Βουλγάρων, ήταν η στάση των τελευταίων απέναντι στον ελληνικό πληθυσμό της Μακεδονίας και της Θράκης, η οποία περιλάμβανε διωγμούς και δολοφονίες. Η Βουλγαρία εφάρμοζε καταπιεστικά μέτρα εις βάρος των ελληνικών πληθυσμών που κατοικούσαν στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης, που ελευθέρωσαν οι Βούλγαροι από τους Οθωμανούς. Κι ενώ ο Έλληνας πρεσβευτής στη Σόφια επέδωσε διάβημα διαμαρτυρίας προς τη βουλγαρική κυβέρνηση, η γειτονική χώρα το αγνόησε και διέταξε την απρόκλητη επίθεση των στρατευμάτων της εναντίον των θέσεων του ελληνικού στρατού στη Νιγρίτα, τις Ελευθερές, το Βερτίσκο, την Καλλινδρία και το Καρασούλι, το απόγευμα της 16ης Ιουνίου. Αυτό σήμανε την ένταξη της Ελλάδας στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, που είχε ήδη ξεκινήσει, με τις βουλγαρικές επιθέσεις κατά των σερβικών φυλακίων του 4ου και 10ου συντάγματος στον ποταμό Μπρεγκάλνιτσα, λίγο μετά τις δύο τα ξημερώματα της 16ης Ιουνίου. Οι Βούλγαροι επιτέθηκαν στους Σέρβους και στους Έλληνες ξαφνικά, χωρίς να κηρύξουν πόλεμο. Με την πράξη αυτή διαλύθηκε ο Βαλκανικός Συνασπισμός, που προηγουμένως είχε νικήσει επιτυχώς με κοινές προσπάθειες την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Ένας από τους μεγαλύτερους θριάμβους του πολέμου για την ελληνική πλευρά και μία από τις ενδοξότερες σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας, ήταν η μάχη του Κιλκίς-Λαχανά, μια από τις φονικότερες μάχες της Ιστορίας μας (περίπου 8.800 νεκροί), κάτι που ακούγεται απίστευτο μιας και η μάχη διήρκησε δυο ημέρες (19-21 Ιουνίου). Το αποτέλεσμα της μάχης αυτής ήταν η νίκη του ελληνικού στρατού και η υποχώρηση των βουλγαρικών δυνάμεων προς τη Δοϊράνη και τις Σέρρες.
Οι επόμενες μέρες χαρακτηρίστηκαν από μεγάλες επιτυχίες του στρατού. Ειδικότερα, στις 26 Ιουνίου απελευθερώθηκε η Καβάλα χωρίς αντίσταση, από αγήματα των αντιτορπιλικών «Δόξα», «Πάνθηρ» και «Ιέραξ», «εν μέσω εξάλλου ενθουσιασμού των κατοίκων», όπως χαρακτηριστικά έγραψε ο Τύπος της εποχής. Την επόμενη μέρα, δύο ευζωνικά τάγματα κατέλαβαν το Νέο Πετρίτσι. Παράλληλα, ο βουλγαρικές δυνάμεις εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και υποχώρησαν ανατολικά του ποταμού Στρυμόνα. Εν συνεχεία στις 29 Ιουνίου, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε τις Σέρρες, στις οποίες ο βουλγαρικός στρατός είχε προβεί σε σφαγές. Οι Σερραίοι, με αισθήματα χαρμολύπης, υποδέχθηκαν τον απελευθερωτή τους με κωδωνοκρουσίες στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Κρυονερίτη. Την 1η Ιουλίου, απελευθερώθηκε η Δράμα από ελληνικά στρατεύματα, υπό την ηγεσία του συνταγματάρχη Νικόλαου Μιχαλόπουλου Αρκαδικού, ο οποίος εισήλθε απελευθερωτής στην πόλη. Στις 11 Ιουλίου απελευθερώθηκε η Χρυσούπολη και στις 13 Ιουλίου η Ξάνθη. Την ίδια περίοδο, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε τα στενά της Κρέσνα και την Στρώμνιτσα, όπως ακόμη και το Σιμιτλί.
Ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος έληξε με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, έχοντας ως αποτέλεσμα την ήττα της Βουλγαρίας. Με τη συνθήκη αυτή η Ελλάδα προσάρτησε μεγάλα εδάφη της Ηπείρου και της Μακεδονίας, συμπεριλαμβανομένης και της Θεσσαλονίκης. Τα σύνορα μεταξύ της Ελλάδας και της Βουλγαρίας μεταφέρθηκαν προς τα ανατολικά, μέχρι πέρα από την Καβάλα. Η Βουλγαρία, αν και ηττημένη του πολέμου, κέρδισε εδάφη στην Μακεδονία του Πίριν, την πόλη της Στρώμνιτσα και τη Δυτική Θράκη. Αν και η Βουλγαρία δεν βγήκε ολοκληρωτικά ηττημένη, μιας και διατήρησε αρκετά εδάφη που κατακτήθηκαν από την Ελλάδα, τη Σερβία, τη Ρουμανία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία με το τέλος του πολέμου, γίνεται αναφορά για την «1η Εθνική Καταστροφή» της Βουλγαρίας. Επίσης, η Σερβία σχεδόν διπλασιάστηκε, αυξάνοντας κατά πολύ τα νότια της σύνορά της, αποκτώντας μεθοριακή γραμμή πλέον με το ελληνικό βασίλειο. Κέρδη σε αυτόν τον πόλεμο είχαν ακόμη και οι Ρουμάνοι και οι Οθωμανοί. Η Ρουμανία (χωρίς κάποια ιδιαίτερη συμμετοχή στον πόλεμο) απέκτησε τη Νότια Δοβρουτσά. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία απέκτησε την Ανατολική Θράκη, συμπεριλαμβανομένης της Αδριανούπολης και των Σαράντα Εκκλησιών.
Από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα ότι οι μεγαλύτερες και σκληρότερες μάχες του πολέμου έγιναν μεταξύ της Ελλάδας και της Βουλγαρίας. Η ελληνική γενναιότητα ξεπέρασε τα όριά της, κάτι το οποίο, όμως, δεν ανταμείφθηκε, μιας και αρκετά εδάφη που απελευθερώθηκαν από τον ελληνικό στρατό, δεν ενσωματώθηκαν στον κορμό του ελληνικού κράτους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Έτσι άρχισε ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος και χάθηκε η Δυτική Θράκη. Γιατί η Βουλγαρία στράφηκε κατά της συμμάχου Ελλάδας, mixanitouxronou.gr, Διαθέσιμο εδώ
- На данашњи дан пре 110 година почео Други балкански рат, politika.rs, Διαθέσιμο εδώ
