Της Ελένης- Παναγιώτας Μινάι,
Ο ερχομός ενός παιδιού αποτελεί αναμφισβήτητα ένα χαρμόσυνο γεγονός για μια οικογένεια που έχει την επιθυμία να το αποκτήσει. Η παρουσία ενός νέου μέλους στην οικογένεια ανατρέπει τα δεδομένα, αλλάζει τις ισορροπίες και σαφώς προκαλεί έντονα συναισθήματα χαράς και ενθουσιασμού. Κάτι το οποίο δεν αναμένουμε είναι ότι ένα μωρό μπορεί να αποτελέσει πηγή άγχους και θλίψης, το οποίο ξεπερνάει τα όρια του φυσιολογικού και δικαιολογημένου κατά μία έννοια άγχους, που πολύ πιθανόν να έχει μια νέα μητέρα.
Κι αυτό είναι το παράδοξο της υπόθεσης. Ένα μωρό το οποίο είναι επιθυμητό από τη μητέρα, η γέννησή του μπορεί να προκαλεί αρνητικά συναισθήματα, τα οποία δεν μπορούν να εξηγηθούν λογικά. Είναι βέβαιο πως θα αναρωτηθείτε πώς δύο άκρως αντίθετα συναισθήματα εκδηλώνονται για το ίδιο γεγονός και η απάντηση είναι ένα φαινόμενο το οποίο βιώνουν πολλές νέες μητέρες. Η επιλόχειος κατάθλιψη ευθύνεται για όλα τα παραπάνω και εμφανίζεται με συχνότητα 1 στις 10 γυναίκες κάθε χρόνο. Αποτελεί ένας τύπος κατάθλιψης, δηλαδή ψυχική διαταραχή από την οποία νοσούν, όπως αποκαλύπτει και η ονομασία του, οι γυναίκες μερικές εβδομάδες ή μήνες μετά τον τοκετό, αλλά και οι πατέρες των νεογέννητων, όπως δείχνουν έρευνες.
Αίτια
Η κύρια αιτία δεν φαίνεται να έχει καθοριστεί, αλλά γενετικά, ψυχολογικά και άλλα στοιχεία δείχνουν να αποτελούν παράγοντες εμφάνισής της. Ως προς το γενετικό υπόβαθρο, οικογενειακό ιστορικό σε επιλόχεια κατάθλιψη είναι καθοριστικό και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισής της. Επίσης, ακραίες αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών παίζουν σημαντικό ρόλο στη διάθεση. Σημαντικά θεωρούνται και τα θέματα που απασχολούν τη μητέρα, η έλλειψη αυτοπεποίθησης ή αυτοελέγχου στη ζωή της, καθώς και ψυχολογικά τραύματα μπορεί να συμβάλλουν αρνητικά.
Συμπτώματα διαταραχής
Η σοβαρότητα της νόσου διαφέρει από ήπια έως σοβαρή και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Είναι δυνατόν η πρώτη εμφάνιση της νόσου να φέρει ήπια συμπτώματα, τα οποία αν αγνοηθούν και δεν αντιμετωπιστούν σύντομα μπορεί να γίνουν πιο σοβαρά. Το ίδιο ισχύει και για τη διάρκεια νόσησης, εάν υπάρχει η κατάλληλη στήριξη, η ανάρρωση είναι πλήρης για τους περισσότερους (σε αντίθετη περίπτωση διαρκεί μήνες ή και παραπάνω). Κύριες εκδηλώσεις της νόσου είναι οι παρακάτω με διαφοροποίηση στο βαθμό και στο συνδυασμό αυτών κάθε νοσούντα:
- Έντονο άγχος και εμμένουσα ανησυχία
- Θλίψη και αρνητική διάθεση
- Κόπωση και αδυναμία
- Έλλειψη αισθήματος ευχαρίστησης από δραστηριότητες που απολαμβάνουν
- Διαταραχή ύπνου, αϋπνία τη νύχτα και κατ’ επέκταση υπνηλία κατά τη διάρκεια της μέρας
- Αρνητικές σκέψεις για πρόκληση «βλάβης» στο μωρό της ή στον εαυτό της
- Διαταραχές στην όρεξη (ανορεξία ή βουλιμία)
- Εκνευρισμός
- Έλλειψη συγκέντρωσης
- Κλάμα
- Σοβαρές εναλλαγές διάθεσης
- Δυσκολία δημιουργίας στενής σχέσης με το μωρό
- Φόβος ότι δεν θα μπορέσει να εκπληρώσει ορθά τον ρόλο του ως γονιός
- Κρίσεις πανικού
- Σκέψεις όσον αφορά το θάνατο και την αυτοκτονία κ.α.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Η στήριξη της οικογένειας και η παρουσία ενός ειδικού σε όλη τη διάρκεια της θεραπευτικής πορείας έχουν ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Το θεραπευτικό σχήμα περιλαμβάνει τρία βασικά στοιχεία: τη φαρμακευτική αγωγή, τη ψυχοθεραπεία και αλλαγή τρόπου ζωής. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η θεραπευτική κατεύθυνση στην οποία θα δοθεί βαρύτητα εξαρτάται από παράγοντες, που διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή και έτσι η θεραπεία είναι εξατομικευμένη για καλύτερα αποτελέσματα. Έτσι, η λήψη αντικαταθλιπτικών δίνεται σε ασθενείς με βαριάς μορφής επιλόχεια κατάθλιψη ή όταν οι άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις απέτυχαν. Η συμβουλευτική ψυχοθεραπεία μπορεί να συμβάλλει θετικά στη λύση προβλημάτων που απασχολούν την ασθενή ενώ η τακτική ξεκούραση, η γυμναστική και η διατροφή είναι μερικοί από τους τρόπους που δρουν θετικά στη θεραπεία. Σημαντικό, επίσης, είναι οι ασθενείς που το μυαλό τους κατακλύζεται με αυτοκτονικές σκέψεις, να απευθυνθούν σε κατάλληλες υποστηρικτικές δομές για αναζήτηση βοήθειας και συμβουλευτικής.
Πρόληψη
Η πρόληψη επιτυγχάνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης με τρόπους που εξασφαλίζουν ότι οι πιθανότητες νόσησης μετά τον τοκετό να μειώνονται δραματικά. Πιο συγκεκριμένα:
- Η διατήρηση ενός υγιούς τρόπου ζωής συμβάλλει θετικά σε κάθε επίπεδο, όπως και σε αυτή την περίπτωση
- Η αναζήτηση ενός ατόμου ο οποίος να είναι διατεθειμένος να μας ακούσει και να μας στηρίξει
- Αναφέρουμε στον γιατρό μας εάν υπάρχει ιστορικό επιλόχειας κατάθλιψης, έτσι ώστε η ιατρική παρέμβαση να είναι άμεση
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι είναι η επιλόχεια κατάθλιψη; unicef.org. Διαθέσιμο εδώ
- Overview – Postnatal depression, nhs.uk. Διαθέσιμο εδώ
- Postpartum depression, mayoclinic.org. Διαθέσιμο εδώ
