Του Βασίλη Χαρίτου,
Ο Αλέξανδρος Α΄ υπήρξε Βασιλιάς της Μακεδονίας από το 495 π.Χ. έως το 450 π.Χ. Ήταν γιος του Βασιλιά Αμύντα Α΄ και είχε να αντιμετωπίσει την επέκταση κυριαρχίας των Περσών στη Μακεδονία. Από τον Ηρόδοτο ο Αλέξανδρος Α΄ χαρακτηρίστηκε ως ο Ύπαρχος των Περσών.
Οι Πέρσες, φτάνοντας στο βασίλειο της Μακεδονίας, θα ζητήσουν γη και ύδωρ. Ο στρατηγός Μεγάβαζος θα στείλει πρεσβεία στην έδρα του Βασιλιά Αμύντα. Απαιτούν να τους υποδεχθούν ως βασιλείς της Μακεδονίας και στο πλαίσιο ενός συμποσίου ζητάνε να τους φέρουν γυναίκες του βασιλικού οίκου. Εκείνοι τις θωπεύουν και τις παρενοχλούν. Ο Αλέξανδρος θα προσπαθήσει να κατευνάσει τον Μεγάβαζο, καταλήγοντας σε ένα συνοικέσιο. Έτσι, παραχωρεί την αδερφή του, Γυγαία, ως σύζυγο του γιου του Μεγάβαζου και τη στέλνει στη Μικρά Ασία. Εκείνη από εδώ και πέρα θα αντιπροσωπεύει έναν «μηχανισμό επικοινωνίας» ανάμεσα στις δύο ισχυρότερες οικογένειες, Αργεαδών και του Σατράπη. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζεται η νομιμοφροσύνη των Μακεδόνων στους Πέρσες.
Το 492 π.Χ., αρχίζει η κίνηση των Περσών στον ελλαδικό χώρο. Ο Δαρείος υπόσχεται να τιμωρήσει τις εξεγερμένες πόλεις της Μικράς Ασίας, αλλά και της Ερέτριας και της Αθήνας που έστειλαν βοήθεια. Για να αναγνωρίσει το έδαφος στέλνει τον γαμπρό του, τον Μαρδόνιο, ο οποίος κινείται κατά μήκος των ακτών του βόρειου Αιγαίου και της Μικράς Ασίας. Προχωράει έως και τη Θέρμη και φθάνει μέχρι και τα όρια του Μακεδονικού βασιλείου. Προσπαθεί να λάβει επιβεβαίωση από τον Αλέξανδρο πως βρίσκεται στο πλευρό του και, εν συνεχεία, τον χρησιμοποιεί ως μεσάζοντα για τη διαμεσολάβησή του ανάμεσα στους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες. Ο Αλέξανδρος πληροφορεί τους Πέρσες να κινηθούν προς τον νότο, διότι οι ελληνικές πόλεις δεν είναι καλά οργανωμένες και δεν μπορούν να στήσουν κέντρα άμυνας. Η στάση των Μακεδόνων στα πρώτα χρόνια του πολέμου προσδίδει μια φήμη Μηδισμού, την οποία έπρεπε να ανακατασκευάσουν όταν θα τελειώσουν οι πόλεμοι για να καλυτερεύσουν την εικόνα τους.
Ο ελληνικός στρατός θα εγκατασταθεί στην κοιλάδα των Τεμπών. Διαβλέποντας τον κίνδυνο, ο Αλέξανδρος τους προειδοποιεί να αποσυρθούν και να λάβουν καλύτερες στρατηγικές θέσεις, πράγμα που το πράττουν. Ο Μαρδόνιος θέλει να διασπάσει το μέτωπο Αθηναίων και Σπαρτιατών, δίνοντας κίνητρο στους Αθηναίους να μηδίσουν (ανοικοδόμηση πόλης, χρήματα και αναγνώριση της Αθήνας ως η ισχυρότερη πόλη). Οι Αθηναίοι το αρνούνται και η σύγκρουση ξεσπάει με τις ελληνικές δυνάμεις 20 ελληνικών πόλεων-κρατών να τοποθετούνται στην οροσειρά του Κιθερώνα (μεταξύ Αθήνας και Θήβας). Ο Μαρδόνιος κατεβάζει νότια τα στρατεύματά του, ώστε να υπερνικήσει τους Έλληνες. Τότε, ο Αλέξανδρος πηγαίνει στο στρατόπεδο των Ελλήνων και ειδοποιεί για τις προθέσεις. Εισακούγεται και την επόμενη μέρα υπάρχει αλλαγή των θέσεων των Ελλήνων, που θα έχει θετικό αποτέλεσμα κατά την εξέλιξη του πολέμου.
Από αυτήν την αντιπαράθεση βγαίνει νικητής ο Αλέξανδρος, καθώς διατηρεί τις καλές του σχέσεις με τους Αθηναίους και θα επεκτείνει την επικράτειά του πέρα από τον Αξιό. Ωστόσο, αυτή η σχέση του Αλέξανδρου με τους υπόλοιπους Έλληνες και η διάθεση να μεσολαβήσει άφηνε στους υπόλοιπους κάποια ερωτηματικά και κάποιον σκεπτικισμό. Όταν αναλαμβάνει την πρωτοβουλία πριν τις Πλαταιές να δώσει συμβουλές, οι Έλληνες τον αντιμετωπίζουν με καχυποψία. Για να δικαιολογήσει την κίνηση αυτή (έδωσε πληροφορίες για τον Μαρδόνιο) αναφέρεται στο ένδοξο παρελθόν τόσο του ίδιου, όσο και της οικογένειάς του. Δηλώνει με υπερηφάνεια την καταγωγή του, δηλώνοντας πως δεν θα μπορούσε να δεχτεί σε καμία περίπτωση υποδουλωμένη Ελλάδα. Η συμμετοχή του στους Ολυμπιακούς Αγώνες (την οποία την αρνήθηκαν μερικοί γιατί πίστευαν ότι δεν ανήκει στο γένος των Ελλήνων) και η διάκρισή του αποτελεί σημαντικό κριτήριο για κάποιον που ανήκει στον ελληνισμό, έτσι αποφάσιζαν οι Ελλαδίτες της Ολυμπίας. Αφού πήρε μέρος στους αγώνες και βγήκε νικητής σε αγώνα δρόμου αποδεικνύει ότι είναι Έλληνας και αυτό προβάλει ως επιχείρημα για να αποδείξει την καταγωγή του.
Από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα πως ο Αλέξανδρος Α΄ είχε την ικανότητα να ελίσσεται με επιτυχία σε διαφορετικά μέτωπα, παγιώνοντας τη θέση του βασιλικού του οίκου στον κόσμο των ελληνικών πόλεων-κρατών και του βαρβαρικού. Παράλληλα, λάμβανε υπόψιν του την υστεροφημία του, ενδιαφερόταν να δημιουργήσει μνημεία σε χώρους που θα προβάλουν τη συμβολή των Ελλήνων στον αγώνα της ελευθερίας. Έτσι, με την αποχώρηση των Περσών από τον ελλαδικό χώρο δώρισε χρήματα για να δημιουργηθεί ένα χρυσό άγαλμα στους Δελφούς.
Η περίοδος που βασίλεψε ο Αλέξανδρος Α΄ διήρκησε σχεδόν 50 χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων το Μακεδονικό Βασίλειο επεκτάθηκε, γνωρίζοντας ημέρες ευημερίας. Δεν έχουμε καμία αναφορά σχετικά με το αν ο προπάππους του Μεγάλου Αλεξάνδρου πέθανε με φυσικό η βίαιο τρόπο. Για τα υπόλοιπα 20 χρόνια (454-433 π.Χ.) μετά την αποβίωσή του, το Βασίλειο της Μακεδονίας θα βρεθεί σε αναταραχή, καθώς δεν υπήρξε διαδοχή και δεν ήταν ένας θάνατος προσώπου, που να επιτρέπει ομαλή μετάβαση στην επόμενη βασιλεία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αλέξανδρος Α’ ο Μακεδών – Ο προπάππους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, aristeia.news, Διαθέσιμο εδώ
- Απόστολος Β. Δασκαλάκης, Αλέξανδρος Α΄ Ο Φιλέλλην (Η Μακεδονία κατά τους Περσικούς Πολέμους), Επιστημονικές Επετηρίδες Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, epub.lib.uoa.gr, Διαθέσιμο εδώ
