Της Δανάης Χιόνου,
Ο Πόλεμος της Ισπανικής Διαδοχής αποτελεί ένα μείζονος σημασίας γεγονός του 18ου αιώνα, το οποίο λειτούργησε ως αφορμή για περισσότερες αναταραχές στη συνέχεια του αιώνα. Ο Βασιλιάς της Ισπανίας Κάρολος Β΄ εξαιτίας της ασθενικής του φυσιολογίας δεν απέκτησε διάδοχο, ένα πρόβλημα που παρουσιάστηκε σε όλη του την έκταση με τον θάνατό του το 1700. Ο Γουλιέλμος Γ΄ της Αγγλίας και ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ της Γαλλίας προσπάθησαν να διευθετήσουν το ζήτημα μέσω της διπλωματίας, ωστόσο ο Κάρολος απέρριψε τις προσπάθειές τους και στη διαθήκη του άφησε το στέμμα στον Φίλιππο, Δούκα του Ανζού και εγγονό του Λουδοβίκου, με την προϋπόθεση να παραιτηθεί από την αξίωση του στο Γαλλικό στέμμα, παρ’ όλο που βρισκόταν τρίτος στην σειρά διαδοχής.
Η Ισπανία, παρά την αστάθειά της στο θέμα της διαδοχής, εξακολουθούσε να είναι ένα ισχυρό κράτος με αποικίες στο μεγαλύτερο μέρος της Αμερικής, τις Ισπανικές Κάτω Χώρες, τις Φιλιππίνες και μεγάλα κομμάτια της Ιταλίας. Αυτό το γεγονός έθετε στο επίκεντρο το ζήτημα της διαδοχής, καθώς, πέρα από τον Φίλιππο, είχε αξίωση στον θρόνο και ο Κάρολος της Αυστρίας, μέλος της δυναστείας των Αψβούργων. Δεν πρόκειται, λοιπόν, απλώς για έναν πόλεμο μεταξύ δύο βασιλικών οίκων, αλλά για ένα γεγονός που προκαλεί προβλήματα σχεδόν σε όλη την Ευρώπη.
Ο Λουδοβίκος συμφώνησε, με την προϋπόθεση (που τέθηκε από τον Κάρολο) η Ισπανία και η Γαλλία να παραμείνουν δύο ξεχωριστά βασίλεια, και ο Φίλιππος ανέβηκε στον ισπανικό θρόνο ως Φίλιππος Ε΄ στις 16 Νοεμβρίου 1700. Ο Λουδοβίκος, παρά την ήδη μεγάλη νίκη του επί της Αγγλίας, δεν σταμάτησε εκεί, αλλά επανέφερε τον Φίλιππο στη σειρά διαδοχής του γαλλικού στέμματος, πήρε τις Ισπανικές Κάτω χώρες με στρατιωτική ισχύ και απέκλεισε από το ισπανικό αποικιακό εμπόριο την Αγγλία και την Ολλανδία. Αυτό προκάλεσε τη δυσαρέσκεια τόσο της Αγγλίας όσο και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αλλά και των Ηνωμένων Επαρχιών, κάτι που οδήγησε σε πόλεμο.
Στις 7 Σεπτεμβρίου 1701, η Μεγάλη Συμμαχία (Αγγλία, Ολλανδία, Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία) προχώρησαν σε συνθήκη με την οποία παραχωρούσαν τις ισπανικές κτήσεις σε ιταλικό έδαφος στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ο Λουδοβίκος απάντησε αναγνωρίζοντας τον Ιάκωβο Στιούαρτ ως νόμιμο Βασιλιά της Αγγλίας αντί για τον Γουλιέλμο Γ΄, ο οποίος ήδη αντιμετώπιζε εσωτερικά προβλήματα σχετικά με το δικαίωμά του στο αγγλικό στέμμα. Οι Αυστριακοί ξεκίνησαν επίθεση στα ισπανικά εδάφη της Ιταλίας και ανάγκασαν τους Γάλλους να οχυρωθούν στην Κρεμόνα. Στις 13 Μαΐου 1702, η Μεγάλη Συμμαχία κηρύσσει και επίσημα τον πόλεμο στη Γαλλία και στην Ισπανία. Η κατάσταση στην Ιταλία κλιμακώθηκε, με τους δύο στρατούς να βρίσκονται καθηλωμένοι μέχρι τον Νοέμβριο, οπότε η Γαλλία υποχώρησε εξαιτίας του χειμώνα.
Οι αγγλικές και ολλανδικές δυνάμεις στράφηκαν στο ολλανδικό μέτωπο και κατέλαβαν τον Οκτώβριο του 1702 τη Λιέγη, ενώ ο αγγλικός στόλος κατευθύνθηκε προς το ισπανικό λιμάνι του Κάντιθ, κοντά στο Γιβραλτάρ. Η πολιορκία δεν έφερε την κατάληψη της πόλης και ο αγγλικός στόλος αποσύρθηκε μετά από έναν μήνα. Ο πόλεμος είχε επεκταθεί σε πολύ μεγάλο κομμάτι της Ευρώπης μέχρι αυτό το σημείο, κάτι που έκανε αδύνατη την παραμονή πολλών βασιλείων σε ουδέτερη στάση. Το 1703, η Βαυαρία υπέγραψε συμμαχία με τη Γαλλία και στην Ουγγαρία, που ήταν στην κατοχή της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, προκάλεσε εξέγερση με τη βοήθεια των Γάλλων. Στη Μεγάλη Συμμαχία εντάχθηκε το Δουκάτο της Σαβοΐας για να αποφύγει την προσάρτησή του στη Γαλλία.
Ο πόλεμος συνεχίστηκε μέχρι το 1715, με τα μέτωπά του να καταλαμβάνουν ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη. Το 1711, ο Αυτοκράτορας πέθανε και τον διαδέχθηκε ο αδερφός του, κάτι που έκανε τους Άγγλους να ξεκινήσουν συζητήσεις για ειρήνη. Έτσι, οδηγηθήκαμε στην Ειρήνη της Ουτρέχτης (1713-1715) και στη Συνθήκη της Βάδης (1714) και του Ράστατ (1714). Ο Φίλιππος επικυρώθηκε ως ο Βασιλιάς της Ισπανίας, αφού παραιτήθηκε από το δικαίωμά του και των παιδιών του στο γαλλικό στέμμα. Δόθηκαν ισπανικά εδάφη των Κάτω Χωρών και της Ιταλίας στην Αυστρία και τη Σαβοΐα, ενώ η Βρετανία πήρε το Γιβραλτάρ, εξασφαλίζοντας μέρος του εμπορίου στις ισπανικές αποικίες, κάτι που την έκανε τη μεγαλύτερη ναυτική δύναμη στην Ευρώπη εκείνη την περίοδο. Ο πόλεμος έκανε μεγάλη ζημιά στην οικονομία της Ολλανδίας, παρ’ όλο που παρέμεινε μια από τις κινητήριες εμπορικές δυνάμεις. Τέλος, ο Λουδοβίκος αναγνώρισε τον βασιλικό οίκο του Ανόβερου στο αγγλικό στέμμα και απέσυρε την υποστήριξή του από τους Ιακωβήτες.
Ο Πόλεμος της Ισπανικής Διαδοχής εξουθένωσε και τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, προκαλώντας πολλές απώλειες σε όλα τα μέτωπα και δημιουργώντας μια βάση για τις συγκρούσεις που ακολούθησαν στη συνέχεια, όπως η μάχη του Καλλόντεν, ο Πόλεμος της Βασίλισσας Άννας στη Βόρεια Αμερική και η αποκέντρωση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Falkner, James (2015). The War of the Spanish Succession 1701–1714, Pen & Sword.
- Frey, Linda; Frey, Marsha, eds. (1995). The Treaties of the War of the Spanish Succession: An Historical and Critical Dictionary, Greenwood.
- Kamen, Henry (2001). Philip V of Spain: The King Who Reigned Twice, Yale University Press.
- Zoepfl, H., B. d. B. (1840). Historical Essay Upon the Spanish Succession, Whittaker & Company.
