Της Αλεξάνδρας Μαρκεζίνη,
Βρισκόμαστε περίπου στα μισά αυτού που οι ξένοι αποκαλούν greek summer: Κυκλάδες, καταγάλανα νερά, αλκοολικά ξενύχτια, ειδυλλιακές παραλίες… Κι όμως, αν ζουμάρουμε λίγο παραπάνω, ανάμεσα στις ινσταγκραμμικές ξαπλώστρες, θα διακρίνουμε κάτι καταϊδρωμένα πλάσματα που τρέχουνε όλη μέρα φορτωμένα με δίσκους. Οι περισσότεροι εξ αυτών είναι φοιτητές, που για να ανταπεξέλθουν οικονομικά στις όποιες τους υποχρεώσεις, επιλέγουν τη σεζόν ως σανίδα σωτηρίας. Δυστυχώς, η σανίδα αυτή είναι χαραγμένη με μικρά γράμματα που αφορούν τις άθλιες συνθήκες διαμονής, τις απλήρωτες υπερωρίες, την ατελείωτη ορθοστασία, καθώς και την τυφλή υποταγή στο περιβόητο «ο πελάτης έχει πάντα δίκιο».
Η φράση αυτή -που έχει μεταμορφωθεί σε καραμέλα που μασουλάει κάθε εργοδότης- δίνει ελαφρυντικό στις ιδιοτροπίες του πελάτη. Όμως, όταν αυτές ξεπερνούν τα όρια του προσωπικού χώρου και αποκτούν διαπροσωπική χροιά, κατά πόσο πρέπει να γίνονται αποδεκτές;
Όλα ξεκινούν μετά το Πάσχα, όταν τα τουριστικά μαγαζιά αρχίζουν να ετοιμάζονται για την ερχόμενη σεζόν και αναζητούν άτομα για το σέρβις, το μπαρ, την προετοιμασία καφέ… Έτσι, δημοσιεύουν αγγελίες που καλούν «εμφανίσιμες νεαρές κοπέλες με προϋπηρεσία στο χώρο του σέρβις». Γιατί εμφανίσιμες; Και ποιος στην τελική θα κρίνει το αν μια κοπέλα είναι εμφανίσιμη ή όχι; Και γιατί για να φτιάξεις έναν καφέ πρέπει να φέρεις κάποια συγκεκριμένα εξωτερικά χαρακτηριστικά; (Μήπως να απαρνηθούμε το τραύμα που δημιούργησε η δεκαετία του 90 και που συνεχίζουν να αμβλύνουν τα πρότυπα ομορφιάς που προβάλλονται από τότε;)
Η κατάσταση φαίνεται πιο δυσμενής για τις κοπέλες που, μαζί με όλα τα άλλα, βρίσκονται συχνά αντιμέτωπες με «αθώα» σχόλια της μορφής:
«Να! Πάρε ένα ευρώ γιατί είσαι ομορφούλα»,
«Βάλε ένα μοχίτο και έλα στη ξαπλώστρα μας»,
«Θες να ανακαλύψουμε μαζί τις ομορφιές του νησιού;»,
«Μα κοίτα πόσο κοντό σορτσάκι φοράει»,
συνοδευόμενα από το αυτάρεσκο χαμόγελο του πελάτη.
Από φόβο όμως μην φανούν αγενείς, -γιατί ζούμε σε έναν κόσμο όπου η γυναίκα πρέπει να είναι συγκαταβατική- και απολυθούν, πολλές φορές οι σερβιτόρες οπισθοχωρούν άβολα, γνέφουν αδιάφορα και επιστρέφουν στο πόστο τους. Στην πραγματικότητα, αυτό που σκέφτονται είναι πως «δεν θέλω να μου δίνεις τιπς για την ομορφιά μου αλλά επειδή σέβεσαι τον κόπο μου», «το μόνο πράγμα που θέλω είναι να γυρίσω σπίτι μου και να κοιμηθώ», «αν θέλω να γυρίσω το νησί θα το κάνω με την παρέα μου» και πως «με 45 βαθμούς είναι απόλυτα λογικό να έρχομαι με φόρμες ή ακόμα και με βερμούδες στην δουλειά».
Ύστερα, μαζί με την έναρξη της θερινής περιόδου, ο… θερινός σεξισμός ετοιμάζεται να κάνει την εμφάνισή του. Αντροπαρέες που σφυρίζουν κάθε φορά που η σερβιτόρα περνάει, απροκάλυπτα πεσίματα στην μπαργούμαν, σχόλια για την εμφάνιση που κάθε άλλο παρά κολακευτικά δεν είναι, αγγίγματα, επιθέσεις πρέπει να σταματήσουν, και αντ’ αυτού, να συνειδητοποιήσουμε την αξία του σεβασμού προς τον κάθε εργαζόμενο, ανεξαρτήτως φύλου. Δεν ζούμε σε χολιγουντιανή ταινία του ’80, αλλά στην Ελλάδα του 2023. Ας αποδείξουμε πρώτα από όλα στους εαυτούς μας ότι το ξέσπασμα των γυναικών από τον χώρο των τεχνών και του αθλητισμού αποτέλεσε ουσιαστική αφύπνιση, και όχι επιφανειακή αναπαραγωγή ενός ξενόφερτου κινήματος, όπως συχνά αποκαλείται το #metoo.
Συν τοις άλλοις, δεν είναι και λίγα τα φαινόμενα ενδοεργασιακού σεξισμού. Χυδαία μηνύματα, σεξουαλικές επιθέσεις από την πλευρά του εργοδότη μαρτυρούν έναν πατριαρχικό τρόπο σκέψης, ο οποίος μετατρέπει τη σχέση εργοδότη – υπαλλήλου σε ιδιοκτήτη – κτήματος. Υποσυνείδητα, τα εργασιακά καθήκοντα του σερβιτόρου λανθασμένα ταυτίζονται με τα οικιακά, γεγονός που επαναφέρει σκηνές όπου η γυναίκα παραμένει στο σπίτι ασχολούμενη με τα οικιακά και είναι υπάκουη στον άνδρα της. Πριν λίγες μέρες στο provocateur.gr, δημοσιεύτηκε άρθρο το οποίο αναφέρει πως «μια νεαρή σερβιτόρα σε κατάστημα της Πάτρας αναγκάζεται να φύγει από την πόλη μετά από σεξουαλική παρενόχληση και ασελγείς πράξεις που δέχτηκε από τον 65χρονο ιδιοκτήτη καταστήματος εστίασης στο οποίο εργαζόταν». Ανέκαθεν, η βιομηχανία της εστίασης χαρακτηριζόταν από πολλά περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, κυρίως από την πλευρά των ανδρών προς τις γυναίκες. Πρόκειται για άλλη μια έκφανση της ανισότητας των φύλων στον εργασιακό τομέα, η οποία χρήζει άμεσης αντιμετώπισης.
Ένα άλλο ζήτημα είναι αυτό του φιλοδωρήματος. Σε αντίθεση με χώρες όπως είναι η Γαλλία, όπου το φιλοδώρημα βάσει του νόμου ενσωματώνεται στον λογαριασμό και είναι της τάξης του 10-15%, στην Ελλάδα είναι προαιρετικό. Ο πελάτης αν θέλει μπορεί να αφήσει ένα μικρό ποσό, το οποίο ασυνείδητα συχνά λαμβάνει τη μορφή της ανταμοιβής, και έτσι ο πελάτης νιώθει ότι έχει παραπάνω δικαιώματα απέναντι στη σερβιτόρα.
“Last but not least”, ένα από τα δικαιώματα κάθε εργαζομένου είναι να παίρνει άδεια σε περίπτωση που νιώθει αδιαθεσία. Και όχι, δεν προσεγγίζω την περίοδο σαν μια αρρώστια, αλλά η συμπτωματολογία που την συνοδεύει καμιά φορά είναι αρκετά επίπονη, ώστε να χρειάζεται ξεκούραση. Η άδεια λόγω πόνων περιόδου, που έχει θεσπιστεί σε αρκετές χώρες, θα πρέπει να βρει εφαρμογή και στην χώρα μας, ακόμα και στην εποχιακή εργασία, καθώς η περίοδος έρχεται και το καλοκαίρι. «Στην Ινδονησία, νόμος που υιοθετήθηκε το 2003 προβλέπει μια ή δύο ημέρες άδεια μετ’ αποδοχών κατά την έναρξη του εμμηνορροϊκού κύκλου σε περίπτωση επώδυνων συμπτωμάτων». Στο ίδιο μήκος κύματος, το στίγμα της περιόδου -αποτελώντας εμπόδιο για την ισότητα των φύλων- είναι από τα πιο οπισθοδρομικά και πιο άλογα πράγματα, καθώς χωρίς αυτήν, η εγκυμοσύνη θα ήταν αδύνατη. Ας μην ξεχνάμε τις χαρακτηριστικές ατάκες που αποδίδουν τον εκνευρισμό ή την ευερεθιστικότητα των γυναικών στην περίοδο. Γιατί μια γυναίκα δεν μπορεί να έχει τα νεύρα της, παρά κάθε 21 μέρες.
Κλείνοντας, η εστίαση είναι ένας αρκετά απαιτητικός εργασιακός χώρος, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής τουριστικής περιόδου. Πολλές φορές, τα δικαιώματα των εργαζομένων γυναικών δε είναι κατοχυρωμένα, αφού ο ποινικός κώδικας παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις, με συνέπεια να εξακολουθούν να νιώθουν ανασφαλείς στο ίδιο τους το εργασιακό περιβάλλον, ακόμα και για την προσωπική τους ακεραιότητα. Όσοι φίλοι αναγνώστες διαβάζετε αυτό το άρθρο στη διάρκεια των διακοπών σας, ή ετοιμάζεστε για την επόμενη σας απόδραση, θερμή παράκληση να το ξανασκεφτείτε πριν προσεγγίσετε μια κοπέλα εν ώρα εργασίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Φιλοδώρημα: Τι ισχύει σε κάθε χώρα, travelen.eu, διαθέσιμο εδώ
- Άδεια περιόδου: Γιατί πρέπει να πηγαίνεις στη δουλειά, ενώ υποφέρεις απ’ τον πόνο;, news247.gr, διαθέσιμο εδώ
